Dubai'de düzenlenen COP28 iklim konferansında, iklim değişikliğiyle mücadele için fosil yakıt tüketiminin azaltılmasındaki ağır işleyen süreç konusunda pek çok eleştiri dile getiriliyor. Ancak delegeler, dünya çapında büyüyen elektrikli araç filosunun halihazırda fosil yakıta olan talebi azaltmaya başladığına dikkat çekiyor.
Petrol talebi 2030'a kadar zirveyi görecek
Sanayileşmiş 29 ülkeden oluşan Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2040 yılında yaklaşık 105 milyon varillik bir zirve öngördüğü 2017 tahminini revize ederek dünyada petrol tüketiminin 2030'a kadar günlük 103 milyon varille zirveye ulaşmasını bekliyor.
IEA'da enerji modelleyicisi olan Apostolos Petropoulos, "Oyunu değiştiren şey, küresel petrol talebi artışının temel itici gücü olan ulaştırma sektörü. Petrol talebini büyük ölçüde azaltan elektrifikasyona geçiş tabloyu değiştirebilir" dedi.
BP: ABD ve Çin'de iç tüketim düşecek
Reuters'ın haberine göre petrol devi BP, küresel petrol talebi tahminlerini öne çekerken, dünyanın en büyük iki petrol kullanıcısı olan Amerika Birleşik Devletleri ve Çin hükümetleri iç tüketim tahminlerini düşürdü.
IEA'ya göre ulaşım, dünya petrol talebinin yaklaşık yüzde 60'ından sorumlu ve ABD tek başına bu talebin yaklaşık yüzde 10'unu karşılıyor. IEA, elektrikli araçların 2030 yılına kadar dünya petrol talebinin günde yaklaşık 5 milyon varilini sileceğini beklediğinden, bu payın düşmesi gerekiyor.
IEA'ya göre, küresel elektrikli araç satışları şu anda tüm araç satışlarının yaklaşık yüzde 13'ünü oluşturuyor ve 2030'a kadar pazarın yüzde 40 ila 45'ine yükselmesi bekleniyor. Devlet sübvansiyonları da elektrikli araçlara olan geçişi hızlandırıyor.
Elektrikli araç alımına devlet desteği
Bu çerçevede en son sübvansiyon önlemleri arasında, geçen yıl kabul edilen ve yüksek etiket fiyatlarını dengelemeye yardımcı olan ABD Enflasyon Azaltma Yasası yer alıyor. Bu yeni düzenleme ile ABD'de tüketiciler, yeni bir elektrikli araç satın almak için 7 bin 500 dolarlık vergi kredisi alabiliyor.
Bu rakamlar büyük olsa da IEA, bu tabloyu yeterli görmüyor ve Paris Anlaşması'nın ısınmayı sınırlama hedefine uymak için elektrikli araç satışlarının 2030 yılına kadar otomotiv pazarın yüzde 70'ine ulaşması gerektiğini belirtiyor.
Satışların bu seviyelere ulaşıp ulaşamayacağı ise henüz belirsiz.
Artan maliyetler süreci zora sokuyor
General Motors, Ford ve Stellantis gibi elektrikli araç üreticileri son haftalarda artan işçilik maliyetleri ve yüksek faiz oranlarının ABD'deki büyümeyi yavaşlattığına dair işaretler nedeniyle üretimi hızlandırma planlarını erteledi ya da rafa kaldırdı.
Ancak uzun vadede, elektrikli araç bataryaları için düşen maliyetler bazı araştırmacıların otomotiv sektörünün dönüşümü için iyimser düşünmesine neden oluyor.
Elektrikli araçta en avantajlı ülke: Çin
Sektör uzmanlarına göre, gelecekte elektrikli araçların benimsenme oranı büyük ölçüde elektrikli araçların fiyatlandırmasına ve şarj istasyonlarının mevcudiyetine bağlı olacak. Çin her iki konuda da avantajlı durumda.
Birleşik Krallık araştırma firması JATO Dynamics'e göre, Çin'de ortalama bir elektrikli araç 2023 yılı ortalarında 31 bin 165 euro'ya (33 bin 964 dolar) mal oldu. JATO, Çin'deki en ucuz elektrikli aracın, benzinle çalışan en ucuz eşdeğer araçtan yüzde 8 daha ucuz olduğunu tespit etti. Bu, büyük devlet sübvansiyonları ve elektrikli araç üretiminde çok önemli olan nadir toprak elementlerinin kolay bulunabilirliği sayesinde gerçekleşti.
Elektrikli araçlar Çin'deki pazarın yaklaşık dörtte birine sahip ve ülkenin küresel büyümeye öncülük etmesi bekleniyor.
Çin'e göre ABD daha pahalı
Buna karşın, otomotiv araştırma şirketi Kelley Blue Book'a göre, Amerika Birleşik Devletleri'nde bir elektrikli aracın ortalama fiyatı 53 bin dolardan fazla, yani benzinli bir araçtan yaklaşık 5 bin dolar daha yüksek.
ABD, kamuya açık şarj istasyonlarının toplam sayısı bakımından da Çin'in oldukça gerisinde. Elektrifikasyon Enstitüsü tarafından Ekim ayında yayınlanan endüstri destekli bir beyaz kitapta, ABD'de yaklaşık 52 bin, Avrupa'da yaklaşık 400 bin ve Çin'de yaklaşık 1,2 milyon halka açık şarj istasyonu bulunduğu belirtildi.
Yine de IEA'ya göre, sürücüler gelişen teknolojiyle, düşen fiyatlarla ve benzin pompalarındaki değişken fiyatlardan kaçınma eğiliminin artmasıyla, elektrikli araçların 2030 yılına kadar yeni ABD otomobil kayıtlarının yüzde 50'sine kadar büyümesi bekleniyor.
ABD seçimleri geçiş sürecini sekteye uğratabilir
IEA'dan Petropoulos, bazı elektrikli araç üreticilerinin gelecek yıl yapılacak ABD seçimlerinin yeni bir dizi politikayı beraberinde getirebileceği yönündeki endişelerine atıfta bulunarak, "Siyasi taraftaki değişim geçişi geciktirebilir ama sonuçta geçiş şimdi gerçekleşiyor" dedi.
