Hafıza, insanlar yaşlandıkça sürekli olarak azalan, yaşam kalitesini ve üretkenliği bozan ve bunama riskini artıran günlük yaşamın temel işlevlerinden biri. Önceki araştırmalardan elde edilen kanıtlar, sağlıklı yaşam tarzının hafıza üzerindeki etkisini değerlendirmek için yetersizdi, ancak şimdi bir çalışma, 60 yaş üzeri gruplar için birden fazla sağlıklı yaşam tarzı seçimini birleştirmenin hafıza kaybını yavaşlattığını öne sürdü.
6 alışkanlık hafızayı koruyor
Pekin, Çin'deki Ulusal Nörolojik Hastalıklar Merkezi araştırmacıları tıp dergisi BMJ’de yazdıkları yazıda sağlıklı 6 alışkanlığın bir başlarına veya bir araya gelerek, bilişsel olarak normal yetişkinlerde hafızayı koruduğunu yazdı. Araştırmacılar, birden fazla sağlıklı yaşam tarzı tercihinin birlikte uygulanmasının bilişsel bozukluk ve bunaklığa ilerleme olasılığının daha düşük olmasıyla ilişkili olduğunu da sözlerine ekledi.
Araştırmacılar, Çin Bilişsellik ve Yaşlanma Çalışması'nın bir parçası olan normal beyin fonksiyonuna sahip 60 yaş üstü 29 bin yetişkini analiz etti. Çalışmanın 2009'daki başlangıcında, hafıza fonksiyonu testler kullanılarak ölçüldü ve insanlar Alzheimer hastalığı için en güçlü risk faktörü geni olan APOE geni açısından kontrol edildi. Denekler daha sonra periyodik değerlendirmelerle 10 yıl boyunca izlendi. Altı faktörü bir araya getiren bir sağlıklı yaşam tarzı puanı hesaplandı: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, aktif sosyal temas, zihinsel aktivite, sigara içmeme ve alkol kullanmama.
Sıfır ile altı arasında değişen puanlarına göre katılımcılar yaşam tarzı gruplarına ayrıldı; araştırmaya katılanlar olumlu (dört ila altı sağlıklı faktör), ortalama (iki ila üç sağlıklı faktör) veya olumsuz (0 ila 1 sağlıklı faktör) şeklinde gruplandı. Bu 6 faktörden ne kadar çok yapılırsa, o kadar iyi. Hafıza kaybına en iyi gelen faktör ise iyi bir diyet, sonrasında zihinsel aktivite ve egzersiz oldu. Pekin’deki eşi benzeri görülmemiş araştırmaya göre iyi bir hafıza için işte unutulmaması gereken 6 faktör.
Çaykoliklere müjde
Sağlıklı beslenme, meyve, sebze, balık, et, süt ürünleri, tuz, yağ, yumurta, tahıllar, baklagiller, kuruyemiş ve çay olmak üzere 12 besin grubundan en az yedisini tüketmek olarak kabul edildi. Araştırmacılar sağlıklı ve dengeli beslenmenin sadece psikolojik değil, ayrıca fizyolojik yani vücuda olan pozitif etkisine de dikkat çekti. Önerilen diyette çay bulunması, yılda kişi başına 570 gram çay tüketen Çin için iyi bir haber; ancak sofralardan çayı eksik olmayan Türkiye kişi başına yıllık 3 kilo 160 gramlık tüketimiyle listenin başında yer alıyor.
“Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur”
Pekinli araştırmacılara göre egzersiz sadece Instagram beğenileri ve istenilen kıyafetlere sığmaktan çok daha fazlasını yapıyor; aktif bir yaşam stili beyni etkileyen en önemli etkenlerden biri. Araştırmacılara göre haftada 150 dakika orta şiddette egzersiz yeterli, terden değil de zamandan kazanmak isteyenler için haftada toplam 75 dakika şiddetli bir antrenman ise beyni sağlıklı tutuyor.
Tebdili mekanda zeka’lık var
Haftada en az iki kez sosyal temas, aile ve arkadaşları ziyaret etmek, toplantılara katılmak veya partilere gitmek gibi faaliyetleri içeren başka bir etken oldu. Pekin’deki araştırmacılar, beyin işlevlerini doğru çalışabilmesinin önemli bir yolunun sosyal etkileşim olduğunu buldu. O nedenle arkadaşlarla buluşurken kendinizi kötü hissetmeyin; her şey sağlık için.
Yuvarlanan baş yosun tutmaz
Alzheimer riskinde olanları bile araştırma kriterlerinde barındıran çalışma, birçok kişinin tahmin edebileceği üzere zihinsel aktiviteleri bol tutmanın, beyin sağlığına ve özellikle demansa karşı savaşta çok işe yaradığını tespit etti. Haftada en az iki kez yazı yazmak, kitap okumak, kart veya benzeri oyunlar oynamak beyninize yapabileceğiniz en iyi ikinci etken olarak ortaya çıktı. Pekinli araştırmacılara göre beynin kesinlikle körelmemesi gerekiyor.
Sigarayı unutun
Araştırmacılara göre beyin sağlığını etkileyen şeylerden biri de sigara kullanımı. Bu araştırmadan bağımsız olarak, İngiltere’nin en büyük demans araştırma fonu Alzheimer’s Research UK’in paylaştığı verilere göre hatırlamayı unutmadan önce sigara içmeyi unutmakta fayda var. Yakın zamanda yapılan 37 farklı araştırmaya göre hiç sigara içmeyenlerle karşılaştırıldığında, sigara içenlerin genel olarak bunalma olasılığının yüzde 30, Alzheimer hastalığına yakalanma olasılığının ise yüzde 40 daha fazla olduğu ortaya çıktı.
Kafanız güzel değil, sağlıklı olsun
Beklenildiği üzere fazla alkol beyine zararlı; hatta sürekli kullanıldığı takdirde ertesi gün baş ağrısından fazlasına sebep oluyor. Alzheimer Research UK’in paylaştığı başka bir araştırmaya göre alkolü tadını kaçırmadan içmek problem değil. Ancak yüksek miktarda kullanımı demans riskini yükseltiyor. Pekinli araştırmacılar tarafından da desteklenen bu düşünce şaşırtıcı olmayabilir, yeniden de olsa hatırlanmasında yarar var.
