Arizona, Scottsdale’da yaşayan ve Mayo Clinic’te eğitim almış uyku hekimi Dr. Waiz Wasey, şekerlemeden sonra mide bulantısı, baş dönmesi ve sersemlik gibi semptomların yaygın olduğunu söylüyor. Bu şikâyetler hafiften günü mahvedecek kadar şiddetliye kadar değişebiliyor ve farklı nedenlerden kaynaklanabiliyor. Bu yüzden tedavisi de herkese uyan tek bir yöntem değil.
Neden şekerlemeden sonra kendimi kötü hissediyorum?
İnsanların şekerlemeden sonra mide bulantısı, baş dönmesi veya genel olarak rahatsız hissetmesinin birkaç nedeni var.
Bunlardan en çok yaşananı uyku ataleti. The Guardian'a konuşan Wasey’ye göre baş dönmesi, sersemlik, mide bulantısı ve kafa karışıklığı ile kendini gösteren uyku ataleti, kısa uykulardan sonra kendini kötü hissetmenin başlıca sebeplerinden biri.
Normalde uyku döngüleri yaklaşık 90 dakika sürer ve üç uyku evresi ile REM uykusundan oluşur. İnsanlar genelde bir gecede üç-dört döngü tamamlar. Ancak şekerleme yapanlar, tam bir döngüyü tamamlamadan uyanırlarsa, hoş olmayan ve kafa karıştırıcı belirtiler yaşayabilir.
Philadelphia’da görev yapan uyku hekimi Dr. Funke Afolabi-Brown, çoğu uyku ataleti vakasının hafif olduğunu ve genellikle 20 dakika içinde geçtiğini söylüyor. Ancak aşırı vakalarda “dört-altı saat süren, bazen kusma veya panik benzeri belirtiler” görülebiliyor.
Uyku ataleti sadece gündüz uykusuna özgü değil; gece uykusundan uyanınca da yaşanabiliyor. Ama Wasey, birkaç uyku döngüsünü tamamlayan birinin genelde daha dinç uyanması nedeniyle bunun daha az görüldüğünü belirtiyor.
Sebep mide sorunları da olabilir
Houston, Texas’ta görev yapan gastroenterolog Dr. Bharat Pothuri ise hemen herkesin zaman zaman mide asidi reflüsü yaşadığını, özellikle yağlı veya asitli yiyeceklerden sonra bunun arttığını ekliyor. Ancak ABD nüfusunun yaklaşık yüzde 20’sini etkileyen gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) olan kişilerde, uzanma sonrası mide bulantısı daha sık görülüyor.
Mide sorunları gece uykusundan sonra da ortaya çıkabiliyor, ancak bu semptom gündüz uykularından sonra yaygın yaşanıyor. Çünkü çoğu kişi öğle yemeğinden veya atıştırmadan hemen sonra uzanıyor.
Scottsdale’da görev yapan gastroenterolog Dr. Rucha Mehta Shah, beslenmenin rolünün büyük olduğunu söylüyor: “Yağlı, kızartılmış, kremalı, sütlü veya yüksek lifli gıdalar midede daha uzun süre kalır ve semptomları artırır.”
Wasey, dehidrasyon ve düşük kan şekerinin de uyandıktan sonra kötü hissetmeye neden olabileceğini belirtiyor. Uyku apnesi, yani uykuda nefesin aniden durup başlaması da baş ağrısı, boğaz ağrısı ve hatta kaygı gibi belirtilere yol açabiliyor. “Nefesin kesilmesi, oksijen seviyesinde düşüşe neden olur ve bu da baş ağrısı, baş dönmesi ve mide bulantısını tetikleyebilir” diyor.
Daha nadir nedenler arasında disotonomi (kalp atışı ve kan basıncı gibi istemsiz vücut fonksiyonlarını düzenleyememe) ve vertigo (yatarken veya otururken baş pozisyonu değiştiğinde baş dönmesi) yer alıyor. Afolabi-Brown’a göre belirtiler, vücudun sirkadiyen ritmi nedeniyle şekerlemeden sonra daha şiddetli olabiliyor: “Vücudunuz öğleden sonra uyumayı beklemez. Sabah mahmurluğu genellikle 15-30 dakikada geçerken, şekerleme sonrası belirtiler daha uzun sürebilir.”
Wasey, uyku apnesi, uykusuzluk veya uyku yoksunluğu yaşayan kişilerin, uyku ataletinin daha şiddetli semptomlarını yaşama olasılığının daha yüksek olduğunu söylüyor.
Şekerlemenin süresi önemli mi?
Uzmanlara göre kısa bir uyku her zaman daha güvenli.
Wasey, “Şekerlemelerin kısa tutulmasını öneriyoruz: 20 dakika veya daha az” diyor. “20 dakikadan uzun bir şekerleme derin uykuya girebilir. Derin uykudan uyanırlarsa, olumsuz belirtiler yaşama olasılıkları daha yüksek.”
Eğer kısa süreli bir şekerleme yetmiyorsa, tam bir 90 dakikalık döngüyü tamamlamak iyi bir fikir. “Hastalarıma ya 20 dakika ya da 90 dakika uyumalarını öneriyorum” diyor.
Pothuri, mide-bağırsak sorunları yaşayanların yarım saati geçmemesini öneriyor. Çünkü sindirim sistemi 20 dakikadan sonra yavaşlamaya başlar, bu da yiyeceklerin midede daha uzun süre kalması demek. Ayrıca daha az yatay pozisyonda kalmak, mide asidinin yemek borusunu tahriş etme süresini de kısaltır.
Şekerleme sonrası mide bulantısı nasıl önlenir?
Wasey’ye göre şekerlemeleri kısa tutmak ya da tamamen vazgeçmek en iyisi. Ayrıca kaliteli bir gece uykusu almak çok önemli: “Uyku öncesi rahatlama rutini oluşturun, kitap okuyun veya meditasyon yapın, uyumadan 1-2 saat önce mavi ışığı azaltın.”
Afolabi-Brown, şekerlemeyi günün erken saatlerinde yapmanın, gece uykuya dalmayı zorlaştırmaktan kaçınmak için faydalı olabileceğini söylüyor. Çok uzun veya çok geç şekerleme yapmak, uyku isteğini azaltabilir.
Eğer mide-bağırsak sorunlarından şüpheleniyorsanız, Shah yemekten sonra en az 3-4 saat beklemenizi öneriyor. Bu mümkün değilse, şekerlemeden önce baharatlı, asitli ve yağlı yiyeceklerden uzak durun. Uzanırken başınızı ve göğsünüzü yastıklarla yükseltin. “Yerçekiminden faydalanmak istiyoruz” diyor Shah. “Baş ve göğsü yukarıda tutmak, mide asidinin yemek borusunun alt kısmına zarar verme riskini azaltır.”
Eczanelerde satılan antiasitler belirtileri hafifletebilir, ancak şikâyetler devam ederse doktora görünmekte fayda var. Reçeteli ilaçlar daha fazla rahatlama sağlayabilir veya doktor, yemek borusunda enfeksiyon, ülser veya iltihap gibi başka sorunlar olup olmadığını kontrol etmek isteyebilir.
Kaynak: Gazete Oksijen
