Migren mi, yoksa normal bir baş ağrısı mı: Nasıl ayırt edeceğiz?

Zaman zaman yaşanan baş ağrıları çoğu kez küçük bir rahatsızlıkken, sürekli ve şiddetli ağrı migrenin işareti olabilir. Uzmanlara göre migreni sıradan bir “kötü baş ağrısı” gibi görmezden gelmek ciddi bir hata. Zira migren, özel tedavi ve düzenli takip gerektiren bir nörolojik hastalık. Tedavi gerçekleşmediğinde de sizi ve yaşam kalitenizi büyük oranda etkiliyor.

Independent, Migren Vakfı bilgi ve destek sorumlusu Debbie Shipley ile baş ağrısı ve migreni ayıran temel özellikleri konuştu. Shipley ayrımlarını "Migren atakları genellikle orta ila şiddetli baş ağrısını içerir. Baş ağrısı tipik olarak zonklayıcıdır ve hareket veya ışıkla kötüleşir. Genellikle başın tek tarafında hissedilir, özellikle de atağın başlangıcında" diye anlattı.

Neden oluyor? 

Migren, beynin işleyişinde meydana gelen karmaşık bir dizi bozukluktan kaynaklanıyor. Sinir hücreleri arasındaki iletişimin, beyindeki kimyasal maddelerin dengesinin ve damarların genişleyip daralma süreçlerinin anormal şekilde işlemesi bu tabloya yol açıyor. Bu nedenle migren yalnızca bir baş ağrısı değil, aslında nörolojik bir hastalık olarak kabul ediliyor. Stres, yetersiz uyku, hormonal değişimler, susuzluk veya bazı yiyecekler atakları tetikleyebiliyor; ancak uzmanlara göre bunlar yalnızca süreci hızlandıran unsurlar, migrenin asıl nedeni değil.

Migrenin ayırt edici özellikleri neler? 

• Başın genellikle tek tarafında, zonklayıcı ve orta-şiddetli ağrı.
• Hareket ve ışıkla artan rahatsızlık.
• Günlük işleri yapmayı zorlaştıran yoğunluk.
• NHS, şiddetli ağrıyı; konuşmayı, uyumayı ya da basit ihtiyaçları karşılamayı engelleyen durum olarak tanımlıyor.

Teşhis için kriterler neler?

• Süre:
  • Yetişkinlerde 4–72 saat,
    Ergenlerde 2–72 saat süren baş ağrısı.
• Baş ağrısı özelliklerinden en az ikisi:
  • Tek taraflı ağrı (çocuklarda iki taraflı olabilir),
  • Zonklayıcı (pulsatif) nitelik,
  • Orta ya da şiddetli yoğunluk,
  • Günlük işleri engelleme ya da zorlaştırma.
• Eşlik eden belirtilerden en az biri:
  • Bulantı ve/veya kusma,
  • Işığa duyarlılık (fotofobi),
  • Sese duyarlılık (fonofobi).
• Ayırıcı tanı: Baş ağrısı başka bir hastalıkla açıklanamamalı.
• Hayata etkisi:
  • Hastaların %89’u ruh sağlığının olumsuz etkilendiğini belirtiyor.
  • %49’u iş yaşamında verim kaybı yaşıyor.
  • %80’i sosyal etkinliklere katılımının azaldığını söylüyor.

Süreçleri ve evreleri

• Önbelirti evresi: 24 saate kadar sürebilir; yorgunluk, aşerme gibi belirtiler görülebilir.
• Aura evresi: Bazı kişilerde görsel bozukluklar, karıncalanma, baş dönmesi veya konuşma zorluğu ile başlar; 5–50 dakika sürer. Migrenlilerin üçte biri bu evreyi yaşar.
• Baş ağrısı evresi: Zonklayıcı ağrıya bulantı, kusma ve duyusal hassasiyet eşlik eder; birkaç saatten üç güne kadar sürebilir.
• Son evre (postdrom): Ataktan sonra günlerce süren “bitkinlik” veya “akşamdan kalma” hali görülebilir.

Ne zaman doktora başvurmalı?

• Ataklar şiddetleniyor, uzuyor ya da daha sık görülüyorsa.
• Haftada birden fazla migren geçiriyorsanız.
• Kontrol etmekte zorlanıyorsanız.
• Adet öncesinde veya sırasında düzenli olarak migren yaşıyorsanız.

Acil doktora ne zaman başvurmalı? 

• Migrenin 72 saatten uzun sürmesi,
• Aura belirtilerinin bir saatten fazla devam etmesi,
• Gebelik döneminde migren yaşanması.