Montreal'deki McGill Üniversitesi'nden bilim insanları, obez insanlardaki ve Alzheimer hastalarındaki beyin küçülmesi modellerini doğrudan karşılaştıran ilk araştırmada 1300'den fazla kişinin beyin taramalarını analiz etti.
Salı günü Journal of Alzheimer's Disease dergisinde yayınlanan rapora göre, taramalar her iki grupta da öğrenme, hafıza ve muhakeme ile ilgili bölgelerde benzer beyin incelmesi olduğunu ortaya koydu. Daha önce yapılan çalışmalar, obezitenin vücutta Alzheimer riskini artıran, beynin kan damarlarında hasar ve anormal proteinlerin birikmesi gibi değişikliklere neden olabileceğini ortaya koymuştu. Yeni araştırma bunu bir adım öteye taşıyor.
Aşırı kilo ile Alzheimer arasında benzerlik var
McGill Üniversitesi'nde doktora sonrası sinirbilim araştırmacısı olan çalışmanın ilk yazarı Filip Morys, "Obez ve Alzheimer hastası olan kişilerin beyinleri arasında bir benzerlik olduğunu gösterdik" dedi ve ekledi: "Ve bu durum serebral korteksin kalınlığına kadar uzanıyor"
İnsanlarda konuşma, algılama, uzun süreli hafıza ve yargılama gibi yüksek beyin işlevlerinden sorumlu olan serebral korteks, beynin dış tabakası olarak biliniyor. Morys, bu beyin bölgesindeki incelmenin beyin hücrelerinin sayısındaki azalmayı yansıtabileceğini söyledi.
McGill araştırmacıları, obez insanların ve muhtemelen aşırı kilolu olanların sağlıklı bir kiloya yaklaşabilirlerse bilişsel gerilemeyi yavaşlatabilecekleri düşünüyor.
Obezite beyin için neden tehlikelidir?
Bilim bu konuda net değil. Morys, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve tip 2 diyabet gibi beyin için kötü olan diğer durumların da obezite ile bağlantılı olduğunu belirtiyor.
Obezitenin beyin yapısı üzerindeki etkisini daha yakından incelemek için Morys ve meslektaşları, 341 Alzheimer hastası ve Vücut Kitle Endeksi 30 veya daha fazla olan 341 obez bireyin beyin taramalarının yanı sıra 682 sağlıklı bireyin taramalarını da inceledi.
NBC'nin haberine göre tüm beyin taramaları ve diğer bilgiler iki büyük sağlık veri tabanından elde edildi: Birleşik Krallık Biobank ve Kuzey Amerika'da katılımcıları işe alan ve kısmen Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından finanse edilen bir program olan Alzheimer Hastalığı Nörogörüntüleme Girişimi (ADNI).
Morys, çalışmadaki obez bireyler tarafından yapılan bilişsel testlerin belirgin zihinsel eksiklikler ortaya koymadığını, ancak beyin taramalarında görülen incelmeyle ilgili bilişteki ince değişikliklerin zihinsel durumu değerlendirmek için kullanılan test türlerinde tespit edilemeyebileceğini söyledi.
Columbia Irving Tıp Merkezi Beslenme Uzmanı Sabrina Diano, yeni araştırmanın "bize daha önce bilmediğimiz bir şeyi gösterdiğini" söyledi.
Beyin hücrelerini öldürüyor
Diano, "Çalışma, obez bireylerin ve Alzheimer hastalığı olanların, muhtemelen nörodejeneratif bir süreç nedeniyle beynin daha küçük boyutta ortak alanlarına sahip olduğunu gösterdi" dedi ve bu da bölgelerdeki sinir hücrelerinin hasar görüyor ve ölüyor olabileceği anlamına geliyor.
Taramalar, obezitenin bu bölgelerin incelmesine neden olduğunu gösteremiyor, ancak vücut ağırlığını kontrol etmenin riskleri azaltmanın bir yolu olabileceğinin mantıklı olduğunu söyledi.
Diano, "Alzheimer'a genetik yatkınlığı olan bir fareyi alırsanız ve bu fareyi karbonhidrat ve yağ açısından zengin bir programa sokarsanız - Batı diyetine benzer şekilde - hayvanın vücut ağırlığında artışa neden olabileceğinizi ve kilo aldıkça bilişsel bozulmanın ve beyin dejenerasyonunun hızlandığını biliyoruz" dedi.
Kilo kaybı hasarı tersine çevirebilir mi?
Pittsburgh Üniversitesi'nde bilişsel bozukluklar bölümünde nöroloji yardımcı doçenti olan Dr. Joseph Malone, çalışmanın kilo kaybının beyindeki bazı değişiklikleri tersine çevirip çeviremeyeceğinin daha fazla araştırılmasına kapı açtığını söyledi. Malone çalışmaya dahil edilmedi.
Malone, "Obezitenin beyindeki kan damarlarını etkileyebilecek tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve iltihaplanma gibi diğer hastalıklarla ilişkili olduğunu biliyoruz; bunların hepsi beyindeki kan damarlarının bozulmasına yol açabilir ve böylece beyin hücresi ölümüne katkıda bulunabilir" dedi.
Malone, çalışmadaki obez bireylerde hafıza kaybı görülmemiş olsa da, araştırmacıların gördüklerinin Alzheimer'ın gelişiminde erken bir aşama olabileceğini öne sürdü.
Araştırmada yer almayan Northwestern Üniversitesi Feinberg Tıp Fakültesi beslenme şefi Linda Van Horn, araştırmadaki bir sınırlamanın, insanların ne yediklerini değil, sadece obez olduklarını doğrudan rapor etmesi olduğunu söyledi.
Van Horn, "Bu göz önüne alındığında, spekülasyon ve hipotez üretimi için çok fazla alan bırakıyor" dedi. "Sezgisel olarak, beyin de dahil olmak üzere çeşitli organlar üzerinde bir etkisi olacağını düşünürsünüz."
Kilo vermenin beyin dejenerasyonunu durdurabileceği ya da azaltabileceği umulsa da, Van Horn "ne yazık ki, geri dönüşü olmayan belirli noktalar olduğunu giderek daha fazla keşfediyoruz" dedi.
"Osteoporoz gibi örneklere dayanarak, hastalığı tersine çevirme şansının, var olanı korumaktan daha düşük olduğuna inanıyorum" dedi.
