Paris İklim Anlaşması’nın üzerinden 10 yıl geçti; bilim 'hızlanın' derken, siyaset hâlâ frenli ilerliyor. Bu gerilimin en güncel fotoğrafını, Germanwatch, NewClimate Institute ve CAN International’ın hazırladığı İklim Değişikliği Performans Endeksi (CCPI 2026) çekiyor.
Rapora göre küresel ölçekte kişi başına emisyonlar düşüyor, yenilenebilir enerji hızla büyüyor, 100’den fazla ülke net sıfır hedefi açıklamış durumda. Ancak bu ilerleme, Paris’in 1,5°C sınırıyla uyumlu bir hızdan hâlâ uzak.
İlk üç sıra yine boş, Danimarka 'fiilî lider'
Endekste ilk üç basamak bu yıl da boş bırakıldı; hiçbir ülke iklim mücadelesinde 'çok iyi' kategorisine ulaşamıyor. Listenin tepesindeki ilk ülke, yine 4. sıradaki Danimarka.
Danimarka:
- İklim politikasında birinci,
- Yenilenebilir enerjide “çok yüksek” performans,
- Özellikle offshore rüzgâr yatırımlarındaki liderlik sayesinde istikrarlı biçimde ön sıralarda.
Danimarka’yı, kömürü tamamen terk eden ve bu sayede bir basamak yükselerek 5. sıraya çıkan Birleşik Krallık izliyor. Fas ise düşük kişi başı emisyonları, toplu taşımaya yaptığı büyük yatırımlar ve 2035 hedefiyle 6. sırada “iyi” performans gösteren ülkeler arasında öne çıkıyor.
CCPI yazarlarından Niklas Höhne, “Genel tabloya ‘çok iyi’ diyemiyoruz ama bazı kategorilerde dikkat çekici öncüler var. Pakistan gibi kişi başına emisyonu çok düşük ülkeler sürpriz biçimde yükseliyor; Norveç, İsveç ve Danimarka ise yenilenebilir enerjide hâlâ standart belirliyor” değerlendirmesini yapıyor.
Petrol devleri ve ABD listenin dibinde
Listenin son sıraları, fosil yakıtlara sıkı sıkıya bağlı petrol ekonomilerine ait:
67. Suudi Arabistan
66. İran
65. ABD
Germanwatch’tan Thea Uhlich, “ABD’nin bu yıl güçlü bir düşüşle sondan üçüncü sıraya gerilemesi çok dikkat çekici. En büyük petrol ve gaz üreticisi ülkeler fosil yakıtı iş modeli olarak sürdürürken, geleceğin ekonomisindeki fırsatları kaçırıyorlar” diyor.
AB üç sıra düştü: Politik tutarlılık sorunu
Avrupa Birliği cephesinde tablo karmaşık. AB bu yıl endekste üç basamak birden gerileyerek uyarı sinyali verdi. CAN Europe İklim Politikaları Direktörü Sven Hareling’e göre:
- 2030 emisyon hedeflerine giden yolda net strateji eksik,
- Mevcut iklim ve çevre düzenlemelerini zayıflatmaya dönük siyasi baskılar artıyor,
- Bu durum hem iklim krizine karşı dayanıklılığı hem de yatırım ortamını zedeliyor.
AB’nin 2040 için açıkladığı yüzde 90 net emisyon azaltım hedefi henüz CCPI analizine tam yansımış değil; ancak hedefteli açıklar nedeniyle, gelecekte sıralamayı yukarı çekmekten çok aşağı çekme ihtimali tartışılıyor.
Türkiye 52. sırada: On yıldır 'düşük performans' bandında
Türkiye, endekste 52. sırada yer alarak bu yıl da “düşük” performans kategorisinden çıkamadı. Son on yılda, Türkiye’nin puanı ya “düşük” ya da “çok düşük” bandında.
Kategorilere göre tablo:
- Sera gazı emisyonları: Düşük
- Enerji kullanımı: Düşük
- İklim politikası: Çok düşük
- Yenilenebilir enerji: Yüksek potansiyele rağmen sadece “orta”
CAN Europe Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Özlem Katısöz, tabloyu şöyle özetliyor:
“Türkiye’nin sıralaması şaşırtıcı değil; 2035’e kadar emisyon artışı öngören hedefler ve kömüre teşvik planları, dönüşümün önünde büyük engel. Yenilenebilir enerji potansiyeli çok yüksek olmasına rağmen, bu alanı da ancak ‘orta’ düzeyde kullanıyoruz.”
G20: Sadece 1 ülke 'iyi', 10 ülke 'çok zayıf'
Küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 75’inden sorumlu G20 ülkeleri açısından tablo daha da çarpıcı:
- Sadece Birleşik Krallık “yüksek” performans kategorisinde,
- Türkiye, Çin, Avustralya, Japonya, Arjantin, Kanada, Kore, Rusya, ABD ve Suudi Arabistan dahil 10 ülke “çok düşük” kategorisinde,
- Güney Afrika, Endonezya ve İtalya da “düşük” grupta.
En büyük emisyon kaynağı ülkelerden Çin, bir sıra yükselerek 54. sıraya geldi; elektrikli araç, batarya ve yenilenebilir enerjide ciddi büyüme var, iklim politikasında “yüksek” puan alıyor. Ancak kömür ve fosil üretimi sürdüğü sürece genel not “çok düşük” kalıyor.
Hindistan ise bu yıl en büyük düşüşlerden birini yaşayarak 23. sıraya geriledi ve “orta” kategoriye düştü; emisyonların artmaya devam etmesi ve kömürden çıkış için somut takvim olmaması başlıca nedenler.
Dünya hızlanıyor, Türkiye 'gecikenler kulübü'nden çıkamıyor
Endeksin işaret ettiği tablo oldukça net: Dünyanın birçok bölgesinde emisyonlar düşmeye başlıyor, yenilenebilir enerji küresel ölçekte güçlü bir büyüme kaydediyor ve teknoloji ile finans sektörleri iklim çözümlerine her zamankinden daha hızlı yöneliyor.
Buna rağmen, politika yapım hızının bilimin işaret ettiği sınırların hâlâ gerisinde kaldığı görülüyor.
Türkiye gibi yüksek potansiyele sahip ülkeler ise emisyon artışına dayalı hedefleri ve kömür yatırımlarına verilen teşvikleri sürdürdükçe, yalnızca iklim mücadelesinde değil, aynı zamanda yeni ekonominin sunduğu fırsatlarda da geride kalma riskiyle karşı karşıya.
Kaynak: Gazete Oksijen
