Linda Birnbaum'un eskiden bir dizi yapışmaz tavası vardı. Artık onlardan kurtuldu.Neden mi? Çünkü ABD hükümetine bağlı Ulusal Çevre Sağlığı Bilimi Enstitüsü'nün eski direktörü Birnbaum, temizlemesi çok kolay olan tencerelerle ilgili giderek daha fazla rahatsızlık duymaya başladı: Bu tencereler genellikle, ısıya, yağa, lekelere ve suya karşı dirençli hale gelebilsin diye PFAS yani per ve polifloroalkil maddelerle üretiliyor. Ancak PFAS aynı zamanda "sonsuza kadar kimyasallar" olarak bilinen, çevrede ve insan vücudunda sonsuza kadar kalabilen ve bazen toksik etkileri olan insan yapımı bileşikler grubuna aittir.
Alışveriş fişlerinde, leke tutmayan kanepenizde, yangın söndürme köpüklerinde, su kaynaklarında ve evet, mutfağınızda bulunabilirler. Tavalarını bu yüzden atan Birnbaum "Bu devasa kimyasal sınıfı her yerde, her şeyde ve hepimizin içinde. Artık onları kullanmıyorum çünkü bu maddelere maruz kalmak istemiyorum" dedi.
Üremeyi etkileyebilir, karaciğere zarar verebilir
PFAS ve bir başka sonsuz kimyasal olan BPA, son yıllarda araştırmacılar ve tüketiciler arasında giderek daha fazla endişe odağı haline geliyor. Resmi olarak, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, PFAS maruziyetinin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin "belirsiz" olduğunu ve daha fazla araştırma gerektirdiğini söylüyor. Ancak kurum, mevcut hayvan çalışmalarının kimyasalların üremeyi, tiroid fonksiyonunu, bağışıklık sistemini etkileyebileceğini ve karaciğere zarar verebileceğini gösterdiğini de kabul ediyor.
Mutfağın neresinde bulunabilir?
Her yerde. En çok yapışmaz tavalar dikkat çekiyor, ancak çeşitli gıda kapları bir çeşit PFAS veya BPA içerebilir. Birnbaum, "Plastik bugün mutfaklarda büyük bir sorun" diyor. Tüketiciler su şişelerinde, biberonlarda ve diğer kaplarda BPA kullanımını fark etmiş gibi görünse de, PFAS daha sinsidir: Pizza kutuları ve mikrodalga için üretilen patlamış mısır poşetleri gibi yerlerde sıklıkla bulunabilirler. Birnbaum, "Daha fazla fast food yiyen insanların, daha taze hazırlanmış yiyecekler yiyen insanlara göre daha yüksek PFAS seviyelerine sahip olma eğiliminde olduğunu biliyoruz" diyor.
PFAS çevrede o kadar yaygın ki, ambalajdan bağımsız olarak gıda ve suda sıklıkla bulunabilir. Doğal Kaynaklar Savunma Konseyi, "Gıdalar, yetiştirildikleri toprak, su ve hava yoluyla da PFAS ile kirlenebilir" diyor. Buna ürünlerin yanı sıra balık ve kabuklu deniz ürünleri de dahildir.
Kendimizi nasıl koruyacağız?
Birnbaum bunun bir birey olarak kolay olmadığını söylüyor. İşe tavalarla başlayın. Yapışmaz olmayan ve kaplamasız tavaları tercih edin. Yani cam, karbon çeliği ve dökme demirden yapılmış tencereler. Ancak bunların daha pahalı ve temizlemesi daha zor olduğunu unutmayın. Yapışmaz tava kullanmanız gerekiyorsa, yiyecekleri aşırı ısıtmamaya dikkat edin. Yemeğinizi yakarsanız ya da yüksek sıcaklıkta pişirirseniz o zaman tavadan veya dumandan kaynaklanan kimyasallara daha fazla maruz kalabilirsiniz.
Artan yemeklere gelince, plastik kapları mikrodalgadan uzak tutmak en iyisidir. Birnbaum, "Eğer plastikte saklıyorsanız, bu kötü bir şey değil ama kesinlikle plastikte ısıtmayın" diyor.
