Pekin, Washington'un çip kontrollerine karşılık olarak meşru haklarını savunmak için harekete geçti. Çin, ABD'nin çipler üzerindeki kapsamlı ihracat kontrollerine karşı çıkarak Dünya Ticaret Örgütü'ne ( DTÖ) itirazda bulundu ve iki ülke arasındaki teknoloji savaşı alevlendirdi. ABD Ticaret Bakanlığı ekim ayı başında Çin'in çipleri satın almasını ya da geliştirmesini zorlaştırmak üzere gerçekleştirilen yaptırımları uygulamaya koydu.
“Yasal ve gerekli bir tedbirdi”
Pazartesi günü kısa bir açıklama yapan Çin Ticaret Bakanlığı, DTÖ şikayetinin meşru hak ve çıkarlarını savunmak için yasal ve gerekli bir tedbir olduğunu söyledi. Bakanlık, Pekin'in ABD'nin ihracat kontrol tedbirlerini DTÖ anlaşmazlık çözüm mekanizmasına teslim ettiğini de ekledi ancak ayrıntı vermedi.
“Bu dava Çin’in ezilmediğini gösterdi”
Hogan Lovells'te ABD-Çin ticari ilişkileri uzmanı olan Ben Kostrzewa, "Bu dava en azından Çin'in küresel ticaret dünyasında adil olmayan bir aktör olarak algılanmasına karşı koyması anlamına geliyor" dedi. Çin'in şikayeti iki ülke arasındaki DTÖ arabuluculuk sürecinin ilk adımı oldu. Normalde dava temyize götürülecekti. Ancak bu durum, üye ülkeler arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle askıya alınmış durumda. Ayrıca Kostrzewa, Çin'in şikayetinin, grup çalışmalarına yeniden başlamadığı sürece herhangi bir yasal etki yaratma ihtimalinin düşük olduğunu söyledi.
ABD’nin ihracat kontrolleri, Çin'in nükleer savaş başlığı modelleme ve hipersonik silah üretimi gibi askeri uygulamalar için üst düzey ABD teknolojisini kullanma kabiliyetini engellemeyi amaçlıyordu. Bu önlemler, ABD şirketlerinin en yeni elektrikli araçlar, akıllı telefonlar ve yapay zeka da dahil olmak üzere neredeyse her modern cihazda kullanılan üst düzey çipleri üreten Çinli gruplara teknoloji ihraç etmesini engelliyor.
“ABD nadir kullanılan bir maddeyle kendini savunabilir”
Kostrzewa, ABD'nin DTÖ yasasının nadiren kullanılan ve ülkelerin ticaret eylemlerini ulusal güvenlik temelinde savunmalarına izin veren bir maddesine başvurmasının mümkün olduğunu da sözlerine ekledi. Kostrzewa, "Geçmişte ülkeler, yol açtığı aksaklıklar nedeniyle bu maddeyi kullanmama konusunda çok temkinli davrandılar. Ancak Washington'un yeni çip politikalarının nedenleri hakkında kamuoyuna yaptığı açıklamalar göz önüne alındığında bu yola başvurabilir" dedi.
Bir ABD Ticaret Temsilciliği sözcüsü, "ABD'nin çipleri etkileyen bazı eylemleriyle ilgili olarak Çin Halk Cumhuriyeti'nden bir toplantı talebi aldık. Çin'e daha önce de ilettiğimiz gibi, hedeflenen bu eylemler ulusal güvenlikle ilgilidir ve DTÖ ulusal güvenlikle ilgili konuları tartışmak için uygun bir kurum değildir" ifadelerini kullandı. Küresel çip tedarik zincirini sarsan ihracat kontrollerinin açıklanması dünyanın en büyük teknoloji gruplarının Çin'de onlarca yıldır sürdürdüğü yatırımları rayından çıkarma ihtimali yarattı.
Xi, çip üretiminde bağımsızlık istiyordu
Xi, 2012 yılında iktidara geldiğinden bu yana Çin'i yabancı çip üretim altyapısına olan bağımlılığından kurtarmayı ekonomik gündeminin merkezine yerleştirdi. Bu yüzden ihracat kontrollerinin açıklanmasının ardından Pekin, teknoloji endüstrisine yönelik engele karşı koymak için araştırma ve geliştirme harcamalarını artırdı.
Yerli teknoloji devleri Alibaba ve Tencent, Çin Bilimler Akademisi ( Chinese Academy of Sciences) gibi devlet destekli gruplarla birlikte ülkenin yeteneklerini güçlendirmek ve ithal çiplere olan bağımlılığı azaltmak için görevlendirildi. Semiconductor Manufacturing International Corp, Yangtze Memory Technology ve Hua Hong Semiconductor gibi Çinli çip üretim şampiyonları da son yıllarda hızla büyüdü. Ancak bu gruplar, temel çip tasarımının bazı temel unsurları ve bunları üretecek ekipman için yabancı şirketlere bağımlı.
Ne olmuştu?
Amerika Birleşik Devletleri küresel çip üretim endüstrisinin iki büyük oyuncusu olan Hollanda ve Japonya ile Çin'in çip üretimi için gerekli araçları elde etmesine kısıtlama getirecek bir anlaşma yapmaya çalışıyor. Bu durumla ilgi olarak, Sony'nin teknoloji müdürü ve NEC'in CEO'sundan uyarılar geldi. Buna göre, ABD'nin adımı, Çin'in yapay zeka ve süper bilgisayarlar alanındaki ilerlemesini engelleyemeyecek. Araştırma grubu IC Insights'a göre, Çinli tüketiciler 2021 yılında 510 milyar dolarlık küresel çip pazarının yaklaşık 186,5 milyar dolarını oluşturdu. Ancak, Çinli şirketlerin sahip olduğu fabrikalar toplam üretimin sadece 12,3 milyar dolarını oluşturuyordu
