Kimse Elon Musk'ınkine eşdeğer bir otorite ve özgüvenle "Hey, bana bakın!" diyemez. Ne Kardashianlar, ne de Donald Trump. Musk'ın bir tweet'le, bir tehditle, bir ürün vaadiyle veya bir röportajla günlük haber döngüsünde yer alma dürtüsü saat gibi işliyor. Sadece geçen hafta Musk, Microsoft'u dava açmakla tehdit ederek, BBC'ye Twitter'ı yönetmenin acı verici kısmı hakkında konuşarak, kendi yapay zeka platformunu yaratıp ChatGPT ile rekabet etme sözü vererek ve NPR'ye hükümet tarafından finanse edilen medya etiketini yapıştırarak manşetlere çıktı.
Basın neden onun suç ortağı haline geldi?
Elon Musk'ın genel gündemine göre bu hafif bir haftaydı. Ancak bu, Musk'ın etrafındakileri kışkırtarak, vaatlerde ya da tahminlerde bulunarak ve kaba hakaretler ya da tuhaf teoriler ortaya atarak haber akışlarımızı işgal etme stratejisini gösteriyor. Özgür bir ülkede, Musk türünden bir ahmak olmaya karşı bir yasa yok. Bu nedenle kışkırtmaları için ona çok fazla yüklenemeyiz. Dünyanın en zengin adamlarından biri olarak statüsü göz önüne alındığında, muhtemelen basından çektiği aşırı ilginin en azından bir kısmını hak ediyor. Ancak tüm bunları hesaba kattığımızda, muhabirler ve editörler neden onun tribünden yaptığı her hareketi kağıt ve mürekkebe, yayın süresine ve internet piksellerine layık görmeye devam ediyor? Basın neden onun narsisizminin bu kadar gönüllü bir suç ortağı haline geldi?
Gerçekleşmeyen vaatleri
Elonmusk.today web sitesi, Musk'ın tutmadığı vaatleri ve hepsi birer habere dönüşen başarısız tahminlerinden oluşan sözlerini belgeliyor. Musk bir her şeyin içinde bulunacağı Twitter uygulaması yapacağına söz verdi ama yapmadı. CO2'yi roket yakıtına dönüştürme sözü? O da henüz ortada yok. Liste devam ediyor: Süper hızlı bir Starlink hizmeti oluşturmak. Uçan bir araba yapmak. Bir Tesla likörü üretmek. Bir şekerleme şirketi kurmak. Üzgünüm, hiçbiri henüz olmadı.
Söz vermediğinde hakaret ediyor
Musk, vaatlerde bulunarak haber oluşturmadığı zamanlarda, insanlara hakaret ederek başlıklara giriyor. ABD'li bir senatörü kaba bir tweet ile eleştirdi, Bill Gates'in göbeğiyle alay etti ve engelli bir Twitter çalışanıyla dalga geçti. Tahminler ve hakaretler ona reklam kazandırmadığında, Musk komplo teorileri paylaşarak, Kanye West olarak bilinen Ye'nin başkanlık adaylığını desteklediğini belirterek, Covid-19 tedavisi olarak hidroksiklorokin'i onaylayarak ve basının Twitter'a gönderdiği sorulara otomatik yanıt olarak bir kaka emojisi ayarlayarak kamuoyunun dikkatini çekti.
Bu kesintisiz Musk palavraları ve saçmalıkları akışı, basını iş adamının reklam peşinde koşmasını haber yapmaktan caydırmaya yetmeli. Tıpkı Donald Trump'ta olduğu gibi, basın Musk'ın kayda değer olmayan şamatalarına yer vermekten kendini alamıyor, üstelik bu hikayeler artık köpek ısıran adam kadar yaygın hale gelmiş olsa da. Musk'la ilgilenen gazeteciler, Musk'ın dikkat çekmek için yaptığı çirkin hamlelerden hangisinin gerçek bir habere dönüşeceğini asla bilemeyeceğimizi söylerken haklılar. Örneğin, Twitter'ı satın alacağını ilk söylediğinde, aramızdan kim onun geçmişine bakıp anlaşmayı gerçekten tamamlayacağını düşünebilirdi? Musk'ın ortaya attığı meşe palamutlarından çok azı filizlenip bir ağaca dönüşüyor ama belki de her geğirmesi haber olmayı haklı çıkaracak kadar çok.
Ancak basının her Muskizm haberine yer vermesinin ana nedeni bu olamaz. Basın mensupları Musk'ın maskaralıklarını iki kez görmezden gelmek yerine kendisini Musk'ın tanıtımına daha da adadı. Küçük bir kavga çıkarıyor. Sanki küresel bir savaşmış gibi haber yapıyorlar. İşte böyle oluyor: Çok sayıda editör, bir Musk tahmini, tehdidi ya da gösterisinin bileşenlerinden kolaylıkla bir araya getirilebilecek bir haber oluşturmaya hevesli. Okuyucular da bu haberlere bayılıyor. Baştan aşağı Musk-basın sinerjisi. Musk sahte haber olayını icat etmedi, sadece mükemmelleştirdi. Dolandırıcılar, şakacılar ve reklam ajansları bir asırdan uzun bir süredir basını bu tür sahte hikayelerle sıkıştırıyor. Son yıllarda, sahtekarlar basını Paul McCartney'in öldüğü hikayesinin peşine düşmeye ikna ettiler. Bir başka sefer, bir adam hamamböceği hormonları enjekte ederek artritini tedavi ettiğini iddia ederek dünya çapında haber oldu. Kısa bir süre önce Volkswagen, elektrikli otomobilinin adını Voltswagen olarak değiştirdiğini duyurmak için bir basın bülteniyle basına şaka yaptı. Ve 2009'da Colorado'lu bir aile, bir helyum balonunun oğullarını gökyüzüne uçurduğunu iddia etti.
"Reklamlara para harcamak zorunda kalmayacağız"
Bu şakalardan bazıları iyi huylu eğlenceler olarak görülebilir. Ancak bunların çoğu, gazetecilerin ne kadar saf ve kolay manipüle edilebilir olduğunu gösteren basın eleştirileri olarak duruyor. Musk kendi türünde bir reklam avcılığına giriştiğinde, medyanın kırılganlığını ve kopyaya olan iştahını bilinçli olarak sömürüyor. Musk'ın bundan çıkarı ne? Uzun zamandır reklamcılığı küçümsüyor. Ashley Vance'in Elon Musk: Tesla, SpaceX, and the Quest for a Fantastic Future adlı kitabına göre Musk, Tesla personeline, şirketin otomobillerine olan ilgiyi artırmak için haftada en az bir halkla ilişkiler duyurusu hazırlamalarını emretti. Ancak 2021'de mahkemeye çıkan Musk, basına nasıl oyun oynamaya devam ettiğini açıkça ortaya koydu. Milyarder, "Eğer eğlendirici olursak, insanlar bizim hakkımızda haberler yazacak ve böylece ürünlerimizin fiyatını artıracak reklamlara para harcamak zorunda kalmayacağız" dedi.
2020'de yaptığı gibi çocuklarından birine X Æ A-12 adını vermek ya da bir Tesla roadster'ı uzaya göndermek ya da Vladimir Putin'e teke tek dövüş için meydan okumak ya da bir Ukrayna barış planı yayınlamak Musk'ın markaları ve ürünleri için nasıl dikkat çektiğinin başlıca örnekleri. Norman Mailer'ın bir deyişiyle, kendisi için yaptığı bu reklamlar, kendisi ve girişimleri hakkında bir vızıltı yaratıyor ve her yerde hazır ve nazır, karizmatik bir adam imajı çiziyor.
Sorun Musk mı?
Twitter'ı satın aldığından bu yana Musk, medya dublörlüğünü başlıca uğraşlarından biri haline getirdi: planlarını açıklamak, sonlandırmak, Matt Taibbi ve diğer gazetecilere Twitter dosyalarını yayınlamak ve hatta tuvaletten tweet atmak. Şirketini ve kendisini haberlerde tutmak için her şeyi yapacak ve medya da her gün onun bu şovunu çığ gibi büyüyen haber ve yorumlarla ödüllendiriyor. Ama insan merak ediyor. Burada sorun Elon Musk mı? Yoksa Musk tarafından nasıl manipüle edildiğini anlayan ama onu bırakamayan basın mı?
