Kurtuluş Savaşı sonrası yeni bir yönetime kavuşan Türkiye'nin ilk siyasi partisi, Milli Mücadele'nin önderi Mustafa Kemal Atatürk tarafından kuruldu. Halk Fırkası olarak kurulan partinin adının başına, 1924'te Cumhuriyet sözcüğü getirildi. 1935'teki dördüncü kurultayda ise Cumhuriyet Halk Partisi adını aldı.
Dünyanın en eski birkaç partisinden biri olan,1923'ten 1950'ye kadar aralıksız iktidarda kalan CHP, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından kapatıldı. Parti daha sonra 3821 Sayılı Yasa'ya dayanılarak kuruluşunun 69'uncu yıl dönümü olan 9 Eylül 1992 günü tekrar açıldı. Vekaleten görev alanlar hariç, CHP'de genel başkanlık koltuğuna Atatürk, İsmet İnönü, Bülent Ecevit, Hikmet Çetin, Altan Öymen, Deniz Baykal ve Kemal Kılıçdaroğlu oturdu.
Atatürk'ün katıldığı son kurultayı
İlk kurultayı Sivas Kongresi olarak kabul edilen CHP'de, bugüne kadar 37 olağan ve 19 olağanüstü kurultay gerçekleştirildi. Partinin 15 Ekim 1927'de yapılan ikinci kurultayı, Atatürk'ün Büyük Nutuk'u okuduğu kurultay olarak tarihteki yerini aldı.
Kurultay kapsamında, 15-20 Ekim arasında toplam 36 saat 33 dakika konuşma yapan Atatürk, 19 Mayıs 1919'da başlayan Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın tüm dönemlerini ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş koşullarını belgelere dayanarak anlattı. Gençliğe Hitabe bölümüyle sona eren kurultayda, Cumhuriyetçilik, Halkçılık, Milliyetçilik ve Laiklik, partinin dört temel ilkesi olarak belirlendi.
CHP'nin ilkelerine, 10 Mayıs 1931'de yapılan üçüncü olağan kurultayda, Devletçilik ve Devrimcilik eklendi. Böylelikle, partinin amblemi olacak Altı Ok'un felsefesini oluşturan altı ilkenin, parti programına ve tüzüğüne giriş süreci tamamlandı.
CHP'nin 9 Mayıs 1935'teki dördüncü olağan kurultayı, Atatürk'ün katıldığı son kurultay oldu.
İnönü yaklaşık 33 yıl genel başkan
Parti, ilk olağanüstü kurultayını Atatürk'ün vefatı üzerine 26 Aralık 1938'de yaptı. Genel başkanlığa seçilen İsmet İnönü, yaklaşık 33 yıl bu görevi sürdürdü. İnönü'nün istifasının ardından partinin başına, 14 Mayıs 1972'de yapılan 6. Olağanüstü Kurultay'da Bülent Ecevit geçti. 24 Mayıs 1979'daki 24. Olağan Kurultay ise CHP'nin Ecevitli son kurultayı oldu. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra, 30 Ekim 1980 tarihli dilekçesiyle genel başkanlıktan ayrıldığını açıklayan Ecevit, bir daha CHP'ye dönmedi.
Darbenin ardından kapatılan parti, 9 Eylül 1992'de yapılan kurultay sonrası genel başkanlığa seçilen Deniz Baykal ile tekrar siyaset sahnesinde yerini aldı. CHP'de, Hikmet Çetin ve Altan Öymen de genel başkanlık koltuğuna oturan isimler oldu.
Kılıçdaroğlu 33. Olağan Kurultay'da seçildi
Deniz Baykal'ın istifası sonrası 2010'daki 33. Olağan Kurultay'dan bu yana genel başkanlığını Kemal Kılıçdaroğlu'nun yürüttüğü CHP'de bugüne kadar 7 genel başkan görev yapmış oldu.
13 yıldır CHP Genel Başkanlığı görevini yürüten Kılıçdaroğlu, 25-26 Temmuz 2020 tarihinde Ankara'da yapılan 37'nci Olağan Kurultay'da tek aday gösterilerek yeniden genel başkanlığa seçildi.
CHP'nin Temmuz 2022'de yapılması gereken 38. Olağan Kurultayı ise Parti Meclisi'nin aldığı karar doğrultusunda bir yıl ertelendi. Kurultayın ekim ayında yapılması planlanıyor.
''Savaş meydanlarında kuruldu''
Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, CHP'nin 100 yıllık tarihinin aynı zamanda modern Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu ve gelişiminin de kilometre taşlarını oluşturduğunu belirtti.
Bugün 100 yıllık bir çınar olan CHP'nin kuruluşuna ilişkin ilk tohumun 1919 yılında Sivas'ta ekildiğini, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün başkanlığında 4 Eylül 1919'da gerçekleştirilen Sivas Kongresi'nin partinin ilk kurultayı olarak kabul edildiğini ifade eden Akın, Sivas Kongresi'nde benimsenen tam bağımsızlık ilkesiyle ana omurgası oluşan CHP'nin Milli Mücadele döneminde savaş meydanlarında kurulan bir parti olduğunu vurguladı.
Akın, şunları kaydetti: "Bu yıl hem partimizin hem de Cumhuriyetimizin 100. yılını coşkuyla kutluyoruz. Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 'Benim iki büyük eserim var; biri Türkiye Cumhuriyeti, diğeri Cumhuriyet Halk Partisi'dir' sözünden hareketle hem Cumhuriyetimizi hem de partimizi Ata'mızın mirası olarak görüyoruz.
Bu sorumluluk bilinciyle CHP olarak Cumhuriyetimizin 100. yıl dönümünde Atatürk'e, Cumhuriyet'e ve Cumhuriyet değerlerine ilelebet sahip çıkmaya devam edeceğiz. 100 yıl önce olduğu gibi bugün de özgürlük ve bağımsızlığa olan inancımız ve mücadele azmimiz tamdır. Türkiye'nin içinde bulunduğu bütün sorunların çözümü var. Ulu önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 'Umutsuz durumlar yoktur, umutsuz insanlar vardır' sözünden hareketle CHP olarak biz, tam bağımsız olan, halkı refah içinde yaşayan ve gençlerimizin kendi ülkesinde hayallerini gerçekleştirdiği bir Türkiye için çalışıyoruz ve başaracağız."
Kaynak: AA
