Türkiye, hükümetin evini kaybetmiş yüzbinlerce kişiye barınma sağlamak için mücadele ediyor. Ülkeyi harap eden depremlerin ardından, Türkiye dünyanın en kötü evsizlik durumlarından biriyle uğraşıyor. 6 Şubat depremlerinde Türkiye ve Suriye'de 41 bin 200'den fazla kişi öldü. Uzmanlar, 85 milyon nüfuslu Türkiye'de en az iki milyon kişinin evsiz kaldığını tahmin ediyor.
Yerinden edilenleri barındırmak için hükümet, yıkılan şehirlerin eteklerinde çadır kentleri ve konteyner evler kurmak da dahil olmak üzere bir dizi geçici çözüme başvurdu. Ayrıca, kış tatilinin ortasında evsiz kalan insanlara yer açmak için üniversite öğrencilerini ülke genelindeki yurtlarından tahliye ederek tepki çekti. Ancak, özellikle depremlerin hemen ardından, hükümetin tepkisi hem muhalefet hem de halk tarafından ateş altında kalmasına neden oldu.
"Şehrin çoğu yok oldu"
Evsizlik krizi, Türkleri sınıf ayrımlarını vurdu. Abuzer İzci, Adıyaman'da mahalle muhtarı olarak çalışıyordu. Eşi ve üç çocuğuyla birlikte şehir merkezinde üçüncü kattaki bir apartman dairesinde orta sınıf bir hayat yaşayabiliyordu. Isınmak için yanan bir odun varilinin yanında dururken, "Şehrin çoğu yok oldu, ne yapacağımı bilmiyorum. Oğlumu hastaneden nasıl geri getireceğimi, neye geri getireceğimi bile bilmiyorum” dedi.
180'den fazla kişi kilisede kaldı
Türkiye'nin güney kıyısındaki Mersin Ortodoks Kilisesi'nin şapelinde, Meryem Ana ile İsa'nın yaldızlı bir portresinin altına ince şilteler yığılmıştı. Bir anne hemen yakınında bebeğini emzirdi. 69 yaşındaki Peder Coşkun Teymur, kilisesinin geçici olarak barınak hizmeti verebileceğini ve yerel restoranların yardımıyla yemek sağlanabileceğini söyledi. Teymur, “İlk günlerde geceleri burada kalan 180'den fazla insanımız vardı ama şimdi onları gönderecek başka yerler bulmaya çalışıyoruz" diye konuştu.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'ndan hasar tespit ekipleri, binaların hasar seviyesini taramak için etkilenen bölgelere dağıldı. Örneğin, bir binada üç milimetreden daha geniş bir çatlak varsa, oturulamaz olarak ilan ediliyor. Şiddetli çökme riski taşıyan binalar derhal yıkılmak üzere olarak işaretleniyor.
175 binden fazla çadır kuruldu
Erdoğan Salı günü yaptığı açıklamada, evlerini kaybeden insanları barındırmak için deprem bölgesinde 175 binden fazla çadır kurulduğunu söyledi. Hükümet ayrıca 5 bin 400 nakliye konteynırını barınma için yeniden tasarladı ve Katar'dan 10 bin konteyner daha sevk edildiğini ve yakında Türkiye'nin liman kenti İskenderun'a varmasının beklendiğini söyledi. Ticaret Bakanlığı, geçici barınma ihtiyacını karşılamak için konteyner ev ve prefabrik binaların ihracatını üç ay süreyle yasakladı.
Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu bu hafta yaptığı açıklamada, depremlerin yol açtığı ekonomik hasarın en az 84 milyar dolara kadar çıkabileceğini ve meblağın büyük kısmının evsiz kalan yüz binlerce kişi için evlerin, altyapının ve barınakların yeniden inşası için gerekli olduğunu söyledi. Fitch Ratings'e göre, Türkiye'nin etkilenen bölgelerinin çoğunda sigorta kapsamının düşük olması muhtemel. Kurumun belirttiğine göre ülkede deprem sigortasının teknik olarak zorunlu olmasına rağmen, bu uygulamada çok sık yapılmıyor.
Erdoğan Salı günü yaptığı açıklamada, yaklaşık 211 bin hanenin ya tamamen yıkıldığını ya da yıkılmaları gerekecek kadar hasar gördüğünü ve hükümetin ilk olarak Mart ayı başlarında 30 bin yeni ev inşa etmeye başlayacağını sözlerine ekledi. Bazı uzmanlara göre, yıkılan evlerin gerçek sayısı bunun en az iki katı.
Türkiye Mimarlar Odası Diyarbakır Şubesi Sekreteri Herdem Doğrul, kendi örgütünün değerlendirmesine ve bina başına düşen ortalama ev sayısına göre tüm deprem bölgesinde en az 420 bin evin yıkıldığını söyledi. Bölgedeki yaklaşık beş kişilik ortalama hane büyüklüğüne göre, bunun en az iki milyon insanı evsiz bıraktığını söyledi.
Umutsuz durum, yardım dağıtımını bir savaşa dönüştürdü. Erdoğan'ın siyasi muhalifleri tarafından kontrol edilen İstanbul Büyükşehir Belediyesi, güneydeki İskenderun kentine bin 200 kadar insanı barındırmak ve mutfak, tıbbi tesisler ve çocuk bakım odaları sağlamak için yeniden tasarlanmış bir vapur gönderdi. Vapur’un geçici sakinleri, yemekhanedeki sandalyelerde oturarak ya da uyku tulumlarında yerde yatarak uyuyorlar. Çarşamba günü, birçoğu bir haftadır sokakta uyuduklarını söyleyen vapurda oturan aileler, geminin sallanmasından rahatsız olsalar da, üç öğün yemek ve duş almanın rahatlığını dile getirdiler.
30 yaşındaki Özlem Kurt, "Geminin güvende olduğunu biliyorum ama önemli değil. Uykumda bile depremi hissediyorum” dedi. Kendi yardım çalışmalarını başlatan bazı sivil toplum grupları, hükümetin afet kurumu AFAD'ı bu yıl yapılacak seçimler öncesinde siyasi kazanç elde etmek için onları engellemekle suçladı. Adıyaman'ın eteklerinde 50 çadırlık bir kamp kuran bir grup aktivist ve muhalif siyasetçi, çadır taşıyan çok sayıda kamyona AFAD tarafından el konulduğunu söyledi. Batman'ın güneyindeki 28 yaşındaki bir aktör olan grubun gönüllülerinden biri, müdahaleyi önlemek için daha sonra ayrı kamyonlara ahşap kirişler ve tenteler gönderdiklerini, bu nedenle bunların ne için kullanılacağının belli olmadığını söyledi. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi'nden (AKP) milletvekili Refik Özen, AFAD'ın yardımlara el koyduğundan haberi olmadığını, ancak hükümetin yardım çabalarına öncülük etmesi gerektiğini söyledi.
100 bin kişi otellerde barınıyor
Türkiye Otelciler Federasyonu'nun tahminine göre, 100 binden fazla depremzede ülke çapındaki otellerde barındırılıyor. Türkiye'nin güney kıyısındaki Kızkalesi'ndeki Efe Otel'in 38 yaşındaki sahibi Erdinç Can, otelinin 25 odasının tamamında evsiz kalan insanları barındırdığını söyledi. Kalanlar arasında 47 yaşındaki Salda Zureyk, oğlu ve Antakyalı geniş ailelerinden 20 kişi de bulunuyor. Sallanan binasından kıl payı kurtulduğunu ve otele yerleşmeden önce soğuk geceleri bir parkta uyuyarak geçirdiğini söyledi. Zureyk, “Temelde kıyameti yaşadık, sahip olduğumuz her şeyi kaybettik” dedi.
