Dünyadaki 10 bin istasyondan derlenen verilere göre Türkiye’nin pek çok ilinde PM 2,5 seviyeleri tehlikeli boyutlara ulaştı. Özellikle Iğdır, Konya ve İzmir’de ölçülen değerler ABD Çevre Koruma Ajansı’nın (EPA) belirlediği standartlara göre "sağlıksız" ve "tehlikeli" kategorilere giriyor.
Son 24 saatte kaydedilen PM 2,5 kirlilik skorlarına göre durum şöyle:
İstanbul Avrupa Yakası (Kağıthane): 69 — Orta
İstanbul Anadolu Yakası (Kadıköy): 126 — Hassas gruplar için sağlıksız
Ankara (Sıhhıye): 26 — İyi
İzmir (Konak): 136 — Hassas gruplar için sağlıksız
Diyarbakır: 59 — Orta
Bursa: 72 — Orta
Antalya: 69 — Orta
Konya (Karatay): 169 — Sağlıksız
Trabzon: 124 — Hassas gruplar için sağlıksız
Samsun: 64 — Orta
Tokat (Erbaa): 75 — Orta
Iğdır: 383 — Tehlikeli
Hakkari: 61 — Orta
Şırnak: 153 — Sağlıksız
Iğdır, 26 Kasım’da da 443 puanla Türkiye’nin en kirli havasına sahip ili olmuştu. Bugünkü skor olan 383 ise hâlâ EPA standartlarında “tehlikeli” sınıfında yer alıyor.
EPA standartlarına göre risk düzeyleri
EPA’nın Hava Kalitesi Endeksi’ne göre:
0–50 (İyi): Sağlık açısından risk yok
51–100 (Orta): Kabul edilebilir
101–150 (Hassas gruplar için sağlıksız): Çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar etkilenebilir
151–200 (Sağlıksız): Herkesi etkileyebilir, hassas gruplar için ciddi risk
201–300 (Çok sağlıksız): Acil durum seviyesi
300+ (Tehlikeli): Herkes için zararlı
PM 2,5 nedir ve neden tehlikeli?
PM 2,5, çapı 2,5 mikrometreden küçük olan ve akciğerlerin derinliklerine kadar nüfuz eden ince partikülleri ifade ediyor. Dünya genelinde hava kalitesi izleme çalışmalarının temel göstergelerinden biri olan PM 2,5, altı ana kirletici arasında en tehlikelisi olarak kabul ediliyor.
Bu partiküller:
- Astım, kanser, felç, KOAH ve diğer akciğer hastalıklarına yol açabiliyor.
- Çocuklarda bilişsel gelişimi bozabiliyor, öğrenme kapasitesini düşürebiliyor.
- Ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabiliyor.
- Diyabet gibi kronik hastalıkları ağırlaştırabiliyor.
- Kirliliğin ana kaynakları arasında yanmalı motorlar, sanayi faaliyetleri, kömür ve odun yakımı, tarımsal süreçler ve inşaat yer alırken; orman yangınları da PM 2,5 seviyelerinin yükselmesinde önemli rol oynuyor.
İklim uzmanları, Türkiye’deki hava kalitesi sorunlarının mevsimsel değişimler ve rüzgâr hareketleriyle birleştiğinde daha görünür hâle geldiğine dikkat çekiyor. Özellikle kış aylarında ısınma kaynaklı emisyonlar nedeniyle yüksek PM 2,5 değerlerinin daha sık kaydedildiği belirtiliyor.
