Toplumsal cinsiyet eşitliği kurumsal dünyanın, sürdürülebilirlik kavramı gibi sıklıkla kullandığı, etrafında çokça projeler ürettiği bir başlık olsa da konu şirketlerin yönetim kurullarındaki kadın oranlarına gelince tablo pek parlak değil. 2012’de Birleşik Krallık’ta kurulan ve kar amacı gütmeyen girişim Yüzde 30 Kulübü tam olarak bu konuyla ilgileniyor. Bugün yirmiden fazla ülkede faaliyetleri var, bunlardan biri de 2016 yılında dahil olan Türkiye.
Yüzde 30 Kulübü Türkiye genelinde, yönetim kurulları ve üst yönetim dahil olmak üzere tüm üst düzey karar alma seviyelerindeki kadınların oranlarını en az yüzde 30’a çıkmasını istiyor ve bunun için çeşitli çalışmalar gerçekleştiriyor. Bunlardan biri de Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu ile birlikte bu yıl onuncusu düzenlediği Türkiye Kadın Direktörler Konferansı ve konferansta açıklanan 2023 Yönetim Kurulunda Kadın Türkiye Raporu. Sonuçlar hafif bir iyileşmeyi işaret etse de istenilen noktada olunmadığını aşikar.
Sayılarında artış var
Rapor 2023’de Borsa İstanbul’a kayıtlı olan 517 şirketin yönetim kurullarındaki 3449 sandalyeden yalnızca 617’si bir kadına ait olduğu gösteriyor. Yani BIST yönetim kurullarındaki kadınların genel temsili yüzde 17.9. Bu oran geçen yıl yüzde 17.5’di. Raporu değerlendiren Yüzde 30 Kulübü Türkiye Kurucu Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Melsa Ararat, bu yüzde 0.4'lük artışın nedeninin, halka yeni açılan şirketlerde kadın yönetim kurulu üye oranlarının çok düşük olması olduğunu belirtiyor. Aratat dünyadakinin aksine piyasanın baskısı olmadan halka açılan şirketlerin, halka açılırken dahi yatırımcıların bu denli önem verdiği bir konuyu dikkate almamalara dikkat çekiyor ve yönetim kurullarının tamamını erkeklerin oluşturduğu şirket sayısının da 158’den 179’a çıktığını paylaşıyor. Ancak halka yeni açılan bu şirketlerin denklemin içine dahil edilmediğinde dahi bu oranın en fazla yüzde 18.5’e ulaştığını öğreniyoruz. Oysa Yüzde 30 Kulübü girişiminin kurulduğu yıl kadınların temsiliyet oranı İngiltere ve Türkiye’de aynı, yani yüzde 12’iymiş. Bugün ise bu oran Türkiye’de 18’e ulaşamamışken İngiltere’de yüzde 40’ı geçmiş.
Hedef Avrupa Birliği ile hizalanmak
2026 yılında Avrupa Birliğinde bütün halka açık şirketlerde yönetim kurullarında en az yüzde 33 oranında kadın bulundurma zorunluluğu hatırlatan Aratat “biz de 2026 yılında Avrupa Birliği ile hizalanarak Türkiye’de Borsa’da hisseleri işlem gören şirketlerin yönetim kurullarında yüzde 30 oranında kadın temsili olmasını hedefliyoruz” dedi. Prof. Dr. Melsa Ararat, Türkiye'nin en büyük şirketleri arasında yer alan ve BİST 100 endeksi içinde bulunan 21 şirkette hala yönetim kurullarında kadın üyesi bulunmamasını dile getirerek, bu sayıyı sıfırlamak için bu şirketlere baskı yapmaktan artık çekinmediklerini ifade etti. Baskı oluşturma amacıyla tasarlanan bir proje de "Cumhuriyetimizin 100. Yılında 100 Yeni Kadın Yönetim Kurulu Üyesi”
Birer lot hisse alarak farkındalık yarattılar
Yüzde 30 Kulübü Türkiye Kampanyası Yönetim Kurulu Üyesi ve Proje Eş Lideri, aynı zamanda Boyner'in CFO'su ve İcra Kurulu Üyesi olan Özgür Tokgöz Altun, yönetim kurullarında hiç kadın bulundurmayan 179 şirketin yönetim kurulu başkanlarına özel bir mektup gönderdiklerini ve bu şirketlerin yönetim kurulları başkanlarını ziyaret ettiklerini açıklıyor. Altun, "Kendi iş hayatımızdan vakit ayırarak bunu gönüllü olarak yapıyoruz. Umut verici olan ziyaretlerimize ve mektuplara aldığımız olumlu geri dönüşler" diyor.
Proje ekibinin, yönetim kurullarında hiç kadın olmayan 50 şirketin genel kurullarına birer lot hisse alarak online olarak katıldıklarını belirten Altun, bu etkinliklerde çeşitli sorular sorduklarını ve amacın bu soruların tutanağa geçirilerek, genel kurulu okuyan tüm yatırımcıların farkındalığını artırmak olduğunu ifade etti. Özgür Tokgöz Altun, gelecek yıl yönetim kurullarında hiç kadın bulundurmayan tüm şirketlerin genel kurullarına katılmayı hedeflediklerini belirtirken, bunun için kaynağa ihtiyaç olduğunu ve bu noktada gönüllülerin yaptıkları yardımların da çok kritik olduğunu ekledi.
