Can sıkıntısını önlemek için TikTok veya YouTube'daki videolar arasında gezinmenin kesinlikle istenmeyen bir sonucu olabilir: Journal of Experimental Psychology'de yayınlanan yeni bir çalışmanın bulgularına göre, bu videolar insanların kendilerini daha sıkılmış hissetmelerine neden olabilir. Toronto Scarborough Üniversitesi'nden araştırmacılar, dijital geçişlerin (algoritmik olarak etkinleştirilmiş, özünde modern zaman alışkanlığı olan, boş zaman anlarında çevrimiçi videolar arasında hızlıca gezinme ve ileri sarma) psikolojik etkilerini araştırmak için deneyler yaptılar.
Doktora sonrası psikoloji araştırmacısı olan Katy Tam, kendisinin (ve hemen hemen herkesin) YouTube'daki videoları kaydırdığını veya Netflix'teki dizileri ileri sardığını fark ettikten sonra çalışmayı başlattı. Bu davranış, kendisinin ve meslektaşlarının 2021 yılında yayınladıkları bir teori olan “Can Sıkıntısı Geri Bildirim Modeli” ile örtüşüyordu. Tam, “Dijital geçiş sık sık dikkat değişimini içerdiğinden, bu davranışın can sıkıntısı duygularımızı nasıl etkileyebileceğini merak ettim” dedi. Can sıkıntısının, insanların gerçekte ne kadar meşgul hissettikleri ile ne kadar meşgul hissetmek istedikleri arasında bir uyumsuzluk olduğunda ortaya çıkan dikkat kaymalarından kaynaklandığını öne sürdüler. Bu nahoş duygu, bir durum yenilikten veya anlamdan yoksun olduğunda ortaya çıkabilir; insanlar bir çevrimiçi videoyu izlemeye başladıklarında, ancak algoritma tarafından önerilen bir sonraki videoyu huzursuzca ileri sardıklarında veya atladıklarında ortaya çıkabilecek bir şey.
Başka videolara geçiş yaptıkça sıkıntı arttı
Tam, çoğu üniversite öğrencisi olan 1.200'den fazla katılımcıyla yaptığı deneylerde, insanların sıkıldıklarında yeni videolara geçtiklerini, geçiş yapabilmenin can sıkıntısını hafifleteceğine inandıklarını ancak geçiş yaptıklarında daha fazla sıkıldıklarını sistematik olarak gösterdi.
Bir deneyde, katılımcılar 10 dakika boyunca tek bir video izledi ve ardından bir sonrakine geçme imkanı ile birlikte yedi kısa video verildi. Ortalama olarak, katılımcılar sekiz kez atladılar. Ancak tek bir video izlediklerinden daha fazla sıkıldıklarını, daha az tatmin olduklarını ve daha az katılım gösterdiklerini bildirdiler. Katılımcılardan daha uzun bir belgeselin 10 dakikasını kontrol paneli kilitliyken izlemeleri istendiğinde, ardından 10 dakikayı ileri veya geri sararak izlemeleri istendiğinde de benzer bir sıkılma ve tatmin farkı ortaya çıktı. Videoları atlattıkları zaman daha fazla sıkıldıklarını hissettiler.
Makalelerde etki daha farklı
Araştırmacılar dijital geçişin sıkıcılık etkisinin videonun ötesine geçip geçmediğini ve daha çeşitli bir popülasyonda geçerli olup olmadığını test etmeye çalıştığında sonuçlar biraz daha belirsizdi. Ortamı videolardan doğa ve hayvanlarla ilgili makalelere değiştirdiler ve deneylerin çoğuna katılan üniversite öğrencileri yerine daha geniş bir yetişkin popülasyonuyla çalıştılar. Makaleler söz konusu olduğunda, etkinin videolardan farklı olduğu ortaya çıktı: Daha uzun bir makaleyi okuyanlar ile daha kısa makaleler arasında geçiş yapabilenler arasında can sıkıntısı benzerdi.
X'te gezinmek de can sıkıyor
Yeni sonuçlar, insanların günün her saatinde erişebilecekleri içeriklerle dolu bir dünyaya rağmen can sıkıntısının arttığına dair giderek artan bilimsel kanıtlara katkıda bulunuyor. Bazı araştırmalara göre, canı sıkılan insanlar genellikle telefonlarına yöneliyor, ancak daha sonra daha fazla sıkıldıklarını bildiriyorlar. Sosyal medya platformu X'te gezinmek can sıkıntısındaki artışla ilişkilendirildi.
