AGE’ing sebebi olarak kan şekeri

Yaşlanmaktan konuyu açınca daima aklımıza kırışmış, sarkmış bir yüz ifadesi gelir. Tüm iç organlarımız, tüm hücrelerimiz beraber yaşlandığı halde, yaşlanmak kelimesi bize aynada gördüklerimizi düşündürür. O halde bu yazımızın konusu, aynaya baktığımızda giderek yaşlandığımızı görüyorsak, bunun beslenmeyle ilgisini anlatmaya yönelik olsun. Cildimizin altındaki hücrelerimiz ECM denen bir yapının içindedir. Bir tür yastık gibi düşünün. Gençlikte bu yastık dolgun, üç boyutludur. Yaşlandıkça yassılaşır. Glikoz bu yapıyı bozarak süreci hızlandırır. Elbette ilk suçlu şeker ve hazır yiyecekler. Bu gıdalar ne yaparak yüzümüzü sarkıtıyor öğrenelim. Sarkmalarımız için maalesef yer çekimini suçlayamıyoruz. 3D iken 2D oluyoruz Öncelikle gençlikte nasıl oluyor da yüzümüz gergin kalıyor, onu öğrenelim. Tüm cilt dokusu ve altındaki katmanlar bir hacim oluşturuyor. Yani yatay, iki boyutlu değil. Onları üç boyutlu (3D) olarak düşünelim. Bundan cildin 3D yapısı olarak bahsedeceğim. Gençlikte cildin ve altındaki katmanların yapısı 3D iken, yaşlandıkça sanki iki boyutlu (2D) gibi oluyor, incelip sarkarak 3D yapısını kaybediyor. Gençlikte bu 3D yapıyı sağlayan şey nedir derseniz, Extra Celluler Matriks (ECM) diye adlandırılan yapıdır diyeceğim. ECM, adı üstünde hücrelerin aralarını dolduran yastık şeklindeki yapıyı kasteder. Gerçekten de yastık gibidir; tüm hücreler, cilt hücreleri de dahil bu yastık yapılar arasına yerleşir. Gençlikte kabarık 3 boyutlu hacimli yastıkçıklarımız varken yaşlandıkça bu yastık yassılaşır. ECM, içerisinde kolajenin de olduğu yastıktır. Bu yastığın kabarık volumlu olması içindeki kolajen dahil diğer proteinlerin esnek ve volümlü olmasıyla alakalıdır. Demek ki 3D iken giderek 2D oluyorsak, ECM içindeki proteinlerin yapısında bir değişim oluyor. İşte bu değişimin sebeplerinden biri yanlış besinlerin ECM’deki proteinlere verdiği zarar. Bu zararın adı AGE. AGE nedir? Türkçesi ‘ileri glikozillenmiş son ürünler’ anlamına gelen AGE, şekerin vücut proteinlerine verdiği zararı anlatır. AGE’lenmiş proteinler artık esnekliğini ve volümünü kaybetmiş proteinlerdir. AGE’lenme vücuttaki tüm proteinlerin başına gelir. Ciltteki ECM’nin yastıkçık olan proteinleri de bundan nasibini alır. Yastık yassılaşır, esneklik ve dolgunluk kaybeder. Bu durum bir kez oluşunca maalesef geri dönüşsüzdür. AGE’lenmenin basitçe biyokimyası şöyle: Kan şekeri hızla artarsa ve kanda uzun süre yüksek kalırsa, vücudun temel amacı ondan bir an önce kurtulmaktır. Bunun için bildiğiniz pankreas-insülin devreye girer. İnsülin yapabildiği kadar fazla şekeri yağ olarak depolamaya, ondan bir an önce kurtulmaya bakar. Bu işler olurken, diğer tarafta kanda hala şeker mevcuttur ve bu şeker kan dolaşımıyla her yere ulaşır. Buna cilt yastıkçıklarımız da dahil. ECM’ye gelen kan içerisindeki şeker, rastladığı ECM proteinlerine yapışır. Kelimenin tam anlamıyla yapışır. Biz buna glikoz-illenme deriz zaten. Glikozillenmenin 2 türü vardır. İlki istenen türdür, vücut bunu isteyerek ve özel enzimlerle kontrollü yapar. Ancak ikincisi ve AGE’lenmeye sebep olan, non-enzimatik yani enzimle olmayan glikozillenmedir. Glikoz ve proteinler arası enzimsiz ve vücudun isteğinin dışında olan bu glikozlanma yani şekerlenme, proteinlerin yastıkçık yapısını bozar. Proteinler 3D’dir. Yani 3 boyutlu volümlü yapılardır. Siz zihninizde proteinleri nasıl canlandırıyorsunuz bilemiyorum, ancak şu analoji işinizi kolaylaştırabilir: Rafya düşünün. Şu plastik, renkli kurdeleler. Onları bıçakla sıvayınca kıvır kıvır olurlar. İşte hediye paketine taktığımız o renkli kıvrık rafyalardan bir topçuk düşünün. İşte proteinler böyle kendi üstlerine katlanarak kıvrımlı topçuklar yapar. Biz buna protein folding deriz. Yani protein katlanması. Proteinler fonksiyonlarını tam yapabilmek için bu rafya model 3 boyutlu katlanmayı yapabilmelidir. İyi katlanmamış protein 3D yapılı olamaz ve görevini yapamaz. İyi katlanmamış olanlara, ‘protein unfolding’ deriz. Şimdi proteinlerin iyi katlanıp katlanmamalarıyla şekerin ne alakası var diyorsak, fazla şeker proteinlere yapışınca onların katlanmalarını bozar. Buraya kadar şunları öğrendik ● Yaşlanma ile yüzümüzde bir volüm kaybı ve sarkma görüyoruz.● Cildin altında Extra Celluler Matriks denen hücrelerin içine yattığı yastıkçıklar var.● Bu yastıkçıkların içi yüzümüze volüm veren proteinlerle dolu.● Yastıkçıklar gençlikte 3D yapılı volümlü kabarık, yaşla beraber 2D gibi daha yassı oluyor.● Bunun sebeplerinden biri, yastık proteinleri ile kan şekeri arasındaki kavga.● Kandaki şeker yastık proteinlerine vücudun kontrolü, söz hakkı olmadan yapışıyor.● Bu yapışma sonucu AGE denen şekerlenmiş kötü proteinler oluşuyor.● AGE’lenmiş proteinler kötü katlanıyor.● AGE oluşunca vücut bunu geri döndüremiyor.● Giderek yassılaşıyoruz. AGE’lerden kurtuluş için neler yapalım? ● Adı üstünde glikozillenme olduğuna göre, AGE’lenmekten ilk kurtuluş, kana hızla karışan unlu-şekerli gıdaları ve içecekleri azaltmak.● Sebze ağırlıklı beslenmek.● Kan şekerinin yavaş yavaş yükselmesini, kesin pikler yapmamasını sağlamak içi yavaş yemek.● Bir önceki öğündeki hasara yenisini eklememek için yemek aralarına 4-5 saat koymak.● AGE’ler hazır ürünlerde de vardır. Bir yiyecek aşırı yüksek ısıda pişerse içindeki proteinler tıpkı bizim vücuttakiler gibi AGE’lenir. Pişirme ısısını azaltmak gerekir.● Hazır gıdalar, içlerinde un-şeker olmasa da, işlenip hazırlanırken ısıya maruz kaldıkları için AGE deposudur. Hazır gıdayı azaltmak gerekir. Bu hafta yüzümüz veya tüm vücudumuzun üç boyutluluğunu sağlayan hücreler arası yastıkları anlattım. Bu yastık içerisindeki proteinlerin yapısının şekerle nasıl bozulduğunu gördük. Konu çok daha geniş ve pek çok başka etken yüzümüzün sarkmasına neden oluyor. Ancak yer çekimi yerine, şekerlenmiş, hacim kaybetmiş, AGE’lenmiş proteinlerimizi suçlarsak daha doğru olur. AGE’ing olmamak için AGE’siz beslenelim.

Ayşegül Çoruhlu

Diğer Yazarlar

Başarının tadı çok güzel tüm acıları unutturuyor

Severek ayrılalım aşka hasret kalalım

Kısırdan tabbuleye

Çıktığı zirveden 40 yıldır inmedi

Her yaşın ayrı bir genç kalma reçetesi var

AGE’ing sebebi olarak kan şekeri