Neden sağlıklı olsalar bile bazıları Covid’i ağır geçirir?

Sağlıklı, spor yapan, iyi beslenen, ileri yaşta olmayan bazı tanıdıklarınız Covid’i ağır geçirirken, neden aynı evde yaşayan daha az sağlıklı yakınlarının daha hafif atlattıklarını merak ediyorsunuzdur. Buna, şimdiye kadar bilinenlerin dışında bir cevap vermek isterim. Öncelikle anlaşılır olmasına çalışacağım bilgilerle, vücutta virüs ile bağışıklık savaşının nasıl olduğunu tarif etmem gerek. Daha kolay anlaşılsın diye soru cevap şeklinde ilerleyelim. Vücut bir virüsü yok etmek için nasıl savaşır? Virüslerin çoğalabilmek için hücrelerimizin ‘içine’ girmek zorunda olduklarını biliyoruz. Hücrenin içinde saklandıkları için, onları oradaki bir sistem ile yok etmeliyiz. Demek ki bağışıklık savaşında, düşmanın nerede olduğuna bağlı olarak; bir hücre içi, bir de hücre dışı savaş var. Virüsler hücre içine girer, bakteriler ise hücre dışındadır. Hücre içindeki düşmanla savaş taktiği, hücre dışındakilerle yapılandan farklıdır. O halde immün sistemin hücre içi düşmanlara karşı kullandığı savaş taktiklerine odaklanmalıyız. Virüs A Takımı kimlerdir? Hücre içine saklanmış düşmanla savaşta kullandığımız askeri bağışıklık ordusu temelde şu ekiptir. Bunlara Virüs A Takımı diyelim. • Doğal öldürücüler, NK hücreleri • Makrofajlar  • Yardımcı T lenfositleri • Öldürücü T lenfositleri Virüs askerleri nasıl savaşır? Natural killer, doğal öldürücüler (NK): İçinde virüs olan hücreleri, içindeki virüsle beraber öldürür. Gerilla savaşçısı gibidir. Kimseyle ortak çalışmaz, kimseden emir almaz. İçinde virüs olduğunu düşündüğü her hücreyi yok eder. Böylece virüs rezervuarını yok etmiş olur. Makrofajlar: Faj yemek demektir. Adı üstünde, virüsü yer. Tıpkı bir pacman gibi hayal edin, ağzını açarak onu içine alır. Makrofaj virüsü yiyince virüs buna önce sevinir. Zaten hücre içine girmek istediği için bedavadan evi olur. Makrofajın ortasında özel bir havuz bölgesi vardır (fagozom). Virüs gidip havuza keyifle yayılır. Ancak makrofaj, gidip silah odasından aldığı en keskin silahlarını bu havuza döker (lizozom). Havuzun içi eritici enzimlerle dolar. Virüs parça parça kıyılarak yok edilir. Makrofaj buna ek olarak iki şey daha yapar. 1- Sitokinler salarak etrafıyla haberleşir. İnflamasyon başlatır. 2- İçindeki virüsün kimliğini belli eden bir parçayı, bayrak gibi üzerine asar ve koşarak ordunun kalanına da haber verir. Makrofaj en yakındaki lenf noduna koşar. Lenflerimizin enfeksiyonlarla ilgili olduğunu bilirsiniz. Lenflerde bekleyen T lenfosit ekibine haber verir. T lenfositler koşarak virüsü öldürme işine koyulurlar. T lenfosit nedir?  Lenfositler T ve B diye iki alt gruba ayrılır. B lenfositlerini, virüse karşı koruyucu antikor oluşturanlar olarak hatırlayabilirsiniz. Aşı ile veya hastalığı geçirince oluşturacağımız IgG antikorlarını bunlar yapar. Ancak konumuz, sıra onlara gelemeden neden bazı sağlıklı kişilerde hastalık ağır seyrediyor sorusuna cevap aramak. Bu yüzden odağımız virüse antikor oluşturan B lenfositleri değil, virüsü öldüren T lenfositlerdir. Yazının başında, bağışıklık savaş taktiklerinin düşmanın bulunduğu yere göre değiştiğini yazmıştım. Düşman hücrenin içinde mi, yoksa dışında mı? Bu bilgi tüm savaş yöntemini değiştirir. İşte T lenfositlerin görevi, hücre içindeki düşmanı öldürmeye çalışmaktır. Bu yüzden virüsü yiyen pacman makrofaj, virüsü T lenfositlerine tanıtır. Virüs hücre içinde kaldığı sürece B lenfositleri onu göremez, ona karşı bir şey yapamaz. Kişiler arası farkı oluşturan T lenfosit ekibi: T lenfositleri iki temel gruptur. CD4 denen yardımcı T’ler ve CD8 denen öldürücü T’ler. Bizim odağımız yardımcı T lenfositleri olmalıdır. T helper adıyla bilinir, Th kısaltmasıyla yazılırlar. Adı üstünde ‘yardımcı’dırlar. Bunlar virüs mirüs öldürmez. Bunların bir kısmı virüsü öldürecek olan diğer askerleri dürter, ‘öldür öldür’ sloganıyla onları gaza getirirler. Diğer kısmı ise iş bitince ‘savaşa dur diyelim, ortalığı toplayalım’ derler. ‘Öldür’ diye bağıran gruba biz, T helper 1 grubu diyoruz. Th1 diye yazılır. Savaşın şiddetini kesip ortalığı toplayanlara da T helper 2 diyoruz, Th2 diye yazıyoruz. Şimdi, bunları bilmemizin ne önemi var diyeceksiniz. Ama dananın kuyruğunun koptuğu yer, sizde bunların hangisinin daha aktif olduğudur.  Tekrar ilginizi konuya çekebildiysem devam ediyorum. ‘Öldür’ sloganı atan Th1 grubu, işi kendi yapmaz, diğerlerini gaza getirir dedik. Kimi gaza getirir: Başlangıçta anlattığım virüs yiyici makrofajlar ve CD8 diye ifade edilen öldürücü-sitotoksik T’ler. Sito-toksik yazayım ki virüs için ne kadar toksik olduğu belli olsun. 

Savaş planı: Ver gazı!!