Kanser herkesin korkulu rüyası. Ama bu korkulu rüyayı, rüya anında durdurmak mümkün. Yani, uykudayken. Evet , bazı kanserlerde, kanserli hücreler, gündüz kanser hücresiyken, gece normal hücre gibi davranırlar. Yani bunlar part time kanser hücreleridir. Biz uyurken onlar da uyur. Kanserler üzerine yapılan çalışmalardan enteresan olan bir bulguyu aktaracağım: Bazı kanserlerde kanser gündüz ilerler, gece durur. Bu durum en çok solid tümör denen kanser türlerinde çalışılmıştır. Mesela meme kanseri solid tümördür. Kanserin nasıl part time çalıştığını anlamak için kanser hücresinin çalışmasına dair bazı temel özellikleri bilmemiz lazım. Öncelikle enerji üretimlerinden bahsedelim: Normal hücreler, enerjilerinin %90-95’ini oksijen kullanarak üretiler. Zaten nefes almamızın amacı da budur. Bu üretimde yakıt olarak hem şekeri hem yağı kullanabilirler. Normal hücreler enerjilerinin sadece %5’ini oksijen kullanmadan , sadece şekerden enerji üretirler. Kanser hücrelerinin bir kısmı ise bu oranı terse çevirirler. Enerjilerinin %90-95’ini şekerden oksijeni kullanmadan üretirler. Bu olaya Walburg fenomeni denir.Walburg fenomeni, oksijenin varlığına rağmen oksijeni kullanmadan, sadece glikozu kullanarak enerji üretmek demektir. Normal hücrelerde, oksijen varken enerji üretimi gerçek bir ‘yanma’ olayıdır. Yiyeceklerden gelen enerji oksijenle yakılır. Oksijeni kulanmamak ise yanma değil bir tür ‘turşulaşma’ yani fermentasyon olayıdır. Sonucunda da laktik asit üretilir. Kanser hücresinin bu şekilde enerji üretmesinin amacı, çok hızlıca bolca enerjiyi şekerden sağlayabilmesidir. Bu enerjiyi kendini çoğaltmak için kullanır. Ayrıca ortamda oksijen olsa bile onu normal hücrenin yaptığı gibi , yiyecekleri yakma işinde kullanmaz. Çünkü o işin yapıldığı üretim hattını kendine lazım olan başka hammeddeleri üretmek için kulanır. Kendine, kendi DNA’sından kopya yapar, kendine protein üretir, kendine hücre zarı üretir vs. Yani kanser hücresi, sağlam hücreyi kanserleştirince onu kendini çoğaltacak fabrikaya çevirir. Zaten böylece büyür ve metastaz yapmaya başlar. Çalışmalarda şu gösterildi: Kanser hücrelerinin bazıları gündüz, ışık varken oksijensiz fermentasyon durumunda çalışırken, gece uykuda normal hücre gibi çalışmaya döner. Yani uykudayken oksijeni enerji üretme işine geri sokar. Bu durum kanser hücresinin o an için ‘normal’ hücre olması demektir. Kendini çoğaltması durur, metastaz kapasitesi azalır. Kanser hücresini bu iki metabolik enerji üretim yolu, gündüz ve gece yer değiştirir. İşte bu tip kanser hücrelerine part time kanser hücreleri denir. Asıl sorumuz, neden gündüz kötü çocukken gece uslu durmaya karar verdikleridir. Sorunun cevabı uykuda yatar. Uykuda kanser büyümesi durur mu? Uykuda salınan melatonin hormonumuz bu işte başroldedir. Melatonin varlığı kanser hücrelerini part time işçi haline sokar. Bu nasıl olur?
- Melatonin yüksek antioksidandır, hücreleri serbeset radikal hasarından korur.
- Melatonin hücrenin enerji için şeker kullanımını engeller. Bu konu araştırıldıkça şu ortaya çıkmaktadır: Melatoninin hücreye girişi ile, kanser hücrelerinin şekeri içeri soktukları kapı aynıdır. (GLUT1) Glikoz ve melatonin bu kapıdan girmek için yarışırlar. İyi bir uykuda yarışı melatonin kazanır.
- Melatonin, sirkadiyen iç saat belirleyicidir. Sağlıklı hücrelerin de gece şeker yakmasını azaltır. Şeker yakmak azaldıysa serbest radikal üretimi de azalır. Şekerin yakıt olarak kullanılmasından çok egzos ( serbest radikal) çıkar, şekerin temel sorunu budur.
- Sirkadiyen iç saatin belirlenmesi, DNA tamirini de arttır. DNA’mız kanser olmasak da sürekli hasarlanır. Tamir gece daha fazladır. Hatta Dr. Aziz Sancar’ın Nobel almasının sebebi bu konudur. Melatoninin varsa DNA tamiri saati geldi demektir.
- Sabah güneş ışığıyla uyanmak. Güneş ışığına , gözlüksüz ve camdan değil direkt temas etmek gerekir. Sabah ne kadar erken bunu yaparsak , melatonin üretimi o kadar garanti olur. Çok yoğun güneşli zamanlarda güneşin doğuşunu izlerken, güneşin 15 derece altına veya üstüne bakarak gözlerimizi koruyabiliriz.
- Serotonin hammaddesi triptofan için neler yiyorduk: muz, hindi, bitter çikolata, kakao gibi besinler.
- Serotoninin temel üretim yerlerinden biri bağırsaklarımızdı. O halde bağırsak sağlığı (dost bakteriler), bağırsak mukozasının sağlamlığı (colostrum, lifli gıdalar) uyku için de gündemimize girdi.
- Saat 23:00’ten önce yatmak
- Yatak odasının karanlık olması
- Uyku bandı, blackout perdeler takmak
- Yatak odasının normal oturma odası ısınızdan daha düşük derecede olması. Biraz soğuk odada uyumak.
- Yatak odasının temiz hava alabilmesi.
- Sağlıklı malzemelerden yatak ve örtüleri.
- Çıplak yatmak. (evet daha iyi uyku böyle oluyor diyor uzmanlar)
- Yatınca diş sıkıyorsanız yatarken magnezyum almak.
- Ağızdan değil burundan nefes alarak geceyi geçirmek. (Gerekiyorsa ağzınızı bantlayabilirsiniz.)
- Elbette son maddemiz en vazgeçilmezlerden biridir: Hem kanser konusunda hem uyku konusunda en büyük destekçimiz, gece geç yemeden, hatta hiç yemeden yatmak.
