Önce arıları bir tanıyalım

Yaşadığımız ev denizden uzak, doğanın içinde, köy yerleşim alanının bir miktar dışında, tatilini denize sıfır tatil köyünde yapmayı tercih eden arkadaşlar için domuz, yılan, çıyan dolu ve Allah’ın unuttuğu, “çok mu aradınız?” diye takıldıkları bir dağ başında. Mor odun arısı Nitekim denize uzaklığını bilerek, hatta özellikle uzak olmasını isteyerek seçtiğimiz arsamıza inşa edilecek evimizi projelendirirken arabayla ulaşabildiğimiz plajlar sezonda hıncahınç dolu, bazıları zaman içinde üçüncü sınıf “beach club”lara dönüştü ve kapıda para verip şezlonga yatman şart diye, belki bahçede bir doğal göletimiz olur, sıcaklayınca batar çıkarız hayali kurarak bir havuz alanı ayırmıştık. Mor odun arısı Kimyasalla veya tuzlarla değil tatlı suda yaşayan ve suyu arıtıp yüzülebilir hale getiren bitkilerle, bakterilerle hazırlanmış, hatta mümkünse yağmur suyu ile dolacak bir mini biyolojik gölet araştırması yaptık. Google’a girip İngilizce “Kurbağa ve yılanları havuzdan nasıl uzak tutarım?” diye sorguladığımda çıkan cevaplar başta nasıl da asabımı bozdu. Google’ın bana “Öyle soru olmaz, herhalde havuzdan bu hayvanları nasıl kurtarırım sorusunu soruyor olmalısın, cık cık cık” diye ayar çekmesi bende bir mahcubiyet ve aydınlanma yarattı. Biz yıl boyu üç, bilemedin beş kere gölete batıp çıkacağız ama belli ki tüm hayvanlar alemi bizim gölette parti yapacak hissi projeden hızla uzaklaşmamıza sebep oldu. Koylar otellere, sit alanları tesislere açılmaya devam ettiğine göre, belki raftan indirmenin zamanı yakındır. Arıları coşturanlar Arı uzmanı değilim, hatta hiç anlamam ama defalarca sokulduğumu, birkaç kez de sağlık ocağında iğne olmak zorunda kaldığımı biliyorum sadece. Ancak ufak bir araştırmayla birçok arı ve böceğin bahçenin total sağlığı, ekosistemin bütüncüllüğü, çiçeklerin döllenerek meyve oluşturması için gözümüz gibi korumamız gereken canlı türleri olduğu bilgisi, ortaokul fen derslerinden sonra hafızamın derinliklerinden Google’ın tokadıyla gün yüzüne çıkıverdi. Bu yazıda bahçemde sıklıkla birlikte çalıştığım birkaç arı dostumu tanıtayım, bir dahaki haftaya 'arıların coşup uçuşması için hangi yerel bitkiler olmalı' konusunu yazayım istedim. İlkbahar aylarında oldukça aktif, hani şu çocuk kitaplarından tanıdığımız tüylü tombik, irice, sarı siyah çizgili, gürültücü, 250 türü olan Bombus cinsinden pek sosyal bir arı olan Bombus arısı (Bumblebee), uzun dili ile daha huni formlu çiçeklerden nektar alıyor, kolonisini toprak altına kuruyor. Sokunca ölmüyor, birkaç defa sokabiliyor. Marangoz arı da Bombus gibi baharın başında aktif olan başka bir büyük arı türü. Xylocopa cinsine ait. Parlak siyah-yeşil, karınları düz. Sosyal tipler değiller, tek başlarına takılıyor ve yuvalarını ahşap, odun, kuru bitki sapı gibi yerlere yapıyorlar. Bunu başarabilmeleri için keskin dişleri var, marangoz arı (Carpenter bee) denme sebebi bu. Sadece sırtında sarı benekleri olan dişileri sokuyor. Dilleri kısa, o yüzden daha basık ve polenleri ortada çiçekleri tercih ediyorlar. Mor odun arıları ( Xylocopa violacea - Avrupa marangoz arısı, kiraz arısı) bilimsel adından da anlaşılacağı gibi viola yani mor renkte kanatlara sahipler. Marangoz arıların akrabası. Uçuşa geçmeden önce kanatlarını çırpıştırıp ısıtıyorlar. Bu aralar gelincik, ıtır çiçeklerinin üzerindeki coşkulu nektar toplama danslarını izlemeye, uçuşlarını dinlemeye doyamıyorum. Eşek arısının faydası Bal yapmayan ve soktu mu alerji yapan, ağızlarında çiğnedikleri şeylerle petekli yuva kuran Eşek Arısı yani Vespa (Vespa crabro), Türkiye’de yaygın olan türü ile Sarıca olarak da biliniyor. Soktu mu vay haline. Etçil tipler. Hani mangala, balığa hücum edenler, yerdeki yaralı çekirgeyi saniyeler içinde un ufak edenler. Böyle anlatınca ürkütücü, gel gör ki tarıma zarar veren böcekleri avladıkları için doğal tarım adına oldukça faydalılar. Yaban arısı denen, arıya benzese de arı olmayan birçok tür, cins daha var. Bal arısı sokunca ölüyor, diğerleri birkaç kez sokup hayatına güle oynaya devam edebiliyor. Arı alerjisi olanların dikkatli ve sağlık ocağına yakın olması önemli. Zirai böcek ilaçları yüzünden zararlı kabul edilenlerle beraber yerel arıların, ki yerel bitkilerimizi döllemek için en kıymetliler yerel arılar, nüfusu her geçen yıl azalıyor. Bu yüzden önce arıları tanıyalım, sonra da bu faydalı dostları bahçeye çekecek bitkileri dikelim. Devamı bir sonraki yazıda...

Fem Güçlütürk

Diğer Yazarlar

Ucuz para devri kapandı mı?

Görev

Memleket havasına kısa ve keyifli bir mola

Hazine bu kadar çok parayı niye biriktiriyor?

Beyin bakımınızı yaptınız mı?

Önce arıları bir tanıyalım