Depremin duyulduğu pazartesi erken saatlerden itibaren “piyasa kapansın” önerileri geldi. Çarşamba öğlene kadar süren kararsızlık pahalıya mal oldu.
Türkiye 21.yüzyılın en yıkıcı depremiyle kara bir hafta geçiriyor. Elbette ne yıkılan evlerin maddi değeri, ne banka hesapları ne de borsa hesapları öncelik sıralamasına giriyor. Tüm Türkiye tek yürek yardım çağrılarına koşuyor. Peki, enkaz kalktıktan sonra ortaya çıkacak maddi kayıpların telafisi için regülatörler ne yapıyor?
BIST sınıfta kaldı
Depremin olduğu ilk gün 4.911 seviyesinden başlayan işlemlerde hacim yaklaşık 20 milyar TL ile ortalamanın oldukça altındaydı. Panik satışları ile yüzde 5’e yakın gerileyen endeks depremin ilk gününü yüzde 1 civarı kayıpla kapadı. İlk işlem gününde uygulanan yukarı adım kuralı ve sonrasında getirilen açığa satış yasağı ile düşüşlerin derinleşmesine engel olundu.
Depremin ikinci günü ise sertleşen satışlar ve artan işlemlerle 50 milyar TL’yi aşan hacim borsanın ayı piyasasına girmesine yol açtı. Borsa şirketleri hisse geri alımları ve KAP açıklamaları ile yatırımcıyı korumaya çalışsa da pek başarılı olamadı.
Dolayısıyla ilk günden itibaren yatırımcılar borsada işlemlerin durdurulmasına yönelik taleplerini iletmeye devam etti. Kriz ortamında öncelik hayati konular olduğundan yatırımların yönetilemeyeceği dile getirildi. Bu taleplere rağmen sadece depo yükümlülüğü ile düşüşler yumuşatılmaya çalışıldı.
Depo şartı bilinmezliği
Borsada alınan bu yeni tedbir aracı kurum ve yatırımcıların kafasını haftanın ilk işlem gününden iyice karıştırdı. Satışa konu edilecek paylar için depo şartı uygulanması ve mülkiyetinde payı bulunan yatırımcıların söz konusu kıymetlerin satışını sadece ilgili kıymetlerin bulunduğu yatırım kuruluşları üzerinden yapabilmesi düzenlemesinin piyasada aksaklıklar yarattığı belirtildi.
Bu düzenlemeye göre satım tarafında hesabında hisse senedi olmayanların satım imkanı olmadığından, geçen hafta cuma alım yapan ya da yeni haftaya alım ile giren yatırımcının satış yapma imkanı da olamadı. Borsa İstanbul’un düzenlemesinin ne kadar süre devam edeceği bilinmediğinden yatırımcılar alım kararı konusunda da çekimser kaldı.
Dolayısıyla satışları engellemek ve oynaklığı azaltmak için atılan bu adım piyasada aksi bir harekete sebep oldu.
Borsaya müdahale 3. güne sarktı
Borsada yaşanan sert satışlar sonrası 6 Şubat Salı gecesi toplanan Hazine Bakanlığı, SPK ve aracı kurumlar borsayı açık tutma kararı aldı. Edindiğimiz bilgilere göre toplantıda aracı kurumlar kapatma kararını desteklemedi.
Nurol Portföy Yönetim Kurulu Üyesi Tayfun Özkan: “Borsanın kapatılmasını doğru bulmuyorum. ”
Albatros Portföy Fon Yöneticisi Gökhan Uskuay: “Depremin ilk günü olan işlemler iptal edilebilirdi.”
Depremin 3. gününde ise devre kesicilere rağmen yüzde 7 düşen borsada, nihayet borsanın kapatılmasına karar verildi. 1999 depreminden sonra ilk defa alınan bu kararın, geç harekete geçilmesi nedeniyle borsaya faturası piyasa değerinde yaklaşık 650 milyar TL’lik erime oldu.
Pay Piyasası ve Vadeli İşlem bünyesindeki pazarların 8 Şubat 11:00’den itibaren beş iş günü süreyle, 14 Şubat 2023 akşamına kadar kapatılacağı duyuruldu. 8 Şubat’ta yaşanan yüzde 7’lik düşüşün işlem iptal kararından ötürü telafi edilmesi bekleniyor. 15 Şubat Salı günü piyasa tekrar açıldığında hisselerin hangi fiyattan açılış yapacağı merak konusu…
Kararın neden bu kadar geç alındığının cevabı ise hala belirsiz. Piyasanın emin olduğu tek nokta şu: Borsa yatırımcısının yaklaşık yüzde 10’unun deprem bölgesinde yaşadığı düşünülürse, borsanın açık kalmasının direk ve dolaylı etkisinin ne denli büyük olduğunun çok geç anlaşıldığı.
