Ah bir de küresel faktörlere müdahale edebilsek…

Aralık ayında rekor bütçe açığı verilmesi, daha önce bu satırlarda uyardığım gibi, 2021 yılında sağlanan yüksek büyümenin getirdiği doğrudan ve dolaylı vergi tahsilatları sayesinde oluşan mali alanın, en geç Haziran 2023’te gerçekleşecek seçimler öncesi uygun ortamı hazırlamak üzere hızla kullanılacağı anlamına gelen ilk sinyal olmuştur.  Bu yıl büyüme eğiliminin iç talep kaynaklı olarak yavaşlamasının beklenmesi, vergi yapılandırmalarından benzer boyutta katkı öngörülmemesi, hükümetin dar gelirli gruplara destek amaçlı aldığı ve alacağı yeni tedbirler ve kur korumalı TL mevduatın getirebileceği olası maliyetler, 2022 yılı bütçe açığına yönelik yukarı yönlü risklerin artmaya devam ettiğini düşündürmüştür.  Son OVP’de 2022 yılında milli gelire oranla yüzde 3.5 düzeyinde bütçe açığı verileceği tahmin edilmişti, ancak Ankara kulislerine dayalı haberlerde bütçe açığının yüzde 5’lere doğru zorlanabileceği de belirtilmekteydi.  Geçen yıl 80 milyar TL’yi aşan bütçe katkısı sağlayan vergi yapılandırmalarının tekrarlanmaması durumunda bir defalık gelirlerin en önemlilerinden Merkez Bankası kâr transferinin yardıma koşacağı da belliydi. Bu bağlamda, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası olağanüstü genel kurulunun 3 Şubat Perşembe günü 10:30’da yapılacağı duyuruldu. Duyuruda genel kurulun gündemleri arasında 2021 yılı dönem kârından avans dağıtılması ve birikmiş ihtiyat akçesinin kâra katılarak dağıtılması konuları yer aldı.  Geçen yılı 90 milyar TL bakiye ile kapatan ve yıl ortalaması 83 milyar TL olan Hazine’nin TCMB nezdindeki TL mevduatının Aralık ayındaki yüksek bütçe açığı ve devam eden harcama artışları nedeni ile 14 Ocak itibarı ile 36.2 milyar TL’ye gerilemiş olması, Genel Kurul’un erken toplanmasında etkili olan unsurlardan biri gibi görünüyor. Merkez Bankası’nın yıl sonu analitik bilançosuna göre, bankanın yaklaşık 60 milyar TL kâr yazdığı görülmüştü. İhtiyat akçesi kalemi ise 4.6 milyar TL bakiye ile yılı bitirmişti. Bankanın kâra geçmesi ise yılın son günü gerçekleşen bir operasyon ile mümkün olmuştu.  TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşmeleri sırasında açıklamalarda bulunan Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Mustafa Duman, Merkez Bankası’nın 31 Aralık 2021 tarihinde bilançolarındaki değişimle ilgili milletvekillerinden gelen sorulara, “Kâr-zararla ilgili, son günündeki değişimle ilgili... Şimdi, swap işlemlerinin muhasebe yönteminde yapılan bir muhasebe politika değişikliği sonucu yıl sonu işlemleri kapsamında rakam oluşmuştur. Detaylı açıklamalara da bankamızın yıllık faaliyet raporunda ve bağımsız denetim raporlarında yer vereceğiz” yanıtını vermişti. Hatırlanacağı gibi, geçen yılın son günü TCMB’nin muhtemel kâr seviyesini yansıtan “Diğer Kalemler” hesabı 70 milyar TL zarardan 60 milyar TL kâr gösterecek şekilde değişmişti.  TCMB’nin “Diğer Kalemler” hesabı 2021’de 39 milyar TL ile kapanmış, temettü ve ihtiyat akçesi toplamı olarak 35.8 milyar TL ve kurumlar vergisi de dahil edildiğinde toplamda 44 milyar TL’lik kaynağı Hazine’ye aktarmıştı. TCMB’nin 2020’de temettü, ihtiyat akçesi ve vergi olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı’na aktardığı toplam kaynak 55.8 milyar TL olmuştu. 2019’da ise rakam 88.9 milyar TL ile rekor kırmıştı.