Geldi yine hazan mevsimi

Eylül ayı geldi çattı. Eylül bir dönüm noktasıdır. Yazın, tatillerin bitişidir. Şehre, okula, iş yerine dönüştür. Yılın son üçte birlik dönemidir. Hem yıl kapanacak hem de yeni yılın bütçesi hazırlanacaktır. Eylülden sonra o yıl için yapılacak yeni ve çeşitli çözüm pek azdır. Gelsin yeni yıl, yeni bütçe. Puan kaybedilen maçtan sonra burunlarına uzatılan mikrofona “Bu maç bitti, önümüzdeki maçlara bakacağız” diyen futbolcunun klişesi, iş yerleri için de geçerli olur. Gelecek maçlar bütçedir. Her yıl yapılır. Hep yapılır. Büyük zaman, emek, enerji ister. Kurumun bütün departmanlarının orta ve üst yönetimleri bütçeye bulaşır. Hem günlük iş sürer hem bütçe. Gece gündüz. Geri döner, rezervasyonlar istenir, bir üste çıkar tekrar aynı şeyler istenir. Yıl sonuna kadar sürer neredeyse. Sanki her şey bütçelenebilirmiş gibi. Sanki bütçelere uyabilirmiş gibi. Hatta son dönemde bütçelerden sapılmamış, neredeyse tamamen farklı bir işleyiş içine düşülmüştür.

2019’da yapılan bütçe pandemi yüzünden yerle bir oldu. 2020 bütçesi de aynı kaderi paylaştı. Sonraki için daha yılın başında başlayan savaş; enerjiden gıdaya her konuda bütün dengeleri bozdu. Geçen yıl seçim yılı olduğu için ilk iki çeyreği ve sonuçlara göre son iki çeyreği tahmin edebilmek imkansızdı. Bu sene yine ilk çeyrek sonunda yapılacak bir seçimin olduğu, dünya ve bölgesel dengelerin pek oynak ve flu olduğu bir dönem. Yani yıllardır bütçe ne kadar anlamlı ve işlevsel tahmin etmek zor. Ama işte Eylül. Bütçe vakti. Aslında bütçe yapılmaya gelindiği şekilde statik bir varsayım seti. Bir yıl için neredeyse her şeyin tanımlı, öngörülebilir, belirli olduğu varsayılır.

Üstelik bütçeler genelde bir başarı ya da risk hikayesi doğrultusunda yapılır. Hikayeye sadık kalmak esastır. Bütçe yapılırken bin yıldır aynı kalıplar aynı klişeler bazen de hiçbir işlevi kalmamış işe yaramaz ama üniversitelerde hala inatla öğretilen kavramlar kullanılır. Örneğin; SWOT önce okullarda sonra kurumlarda mutlaka yok edilmesi gereken kavram. Metrelerce güçlü yön, birkaç göstermelik aslında böbürlenme kokan zayıf nokta, ekonomi ve rekabetin uyanıklıkları ile sınırlı tehditler ve ne olduğu net olmayan (Olsa zaten sadece oraya odaklanmak gerekir) fırsatlar… Zaman ve enerji kaybı. Hem stratejik çözüm doğrudan, dolaylı katkısı yok, hem de her sene neredeyse aynı.