Hyperloop, düşük basınçlı tüpler ve manyetik levitasyon teknolojisi kullanarak yolcuları saatte 700 mil hıza (1.120 km) yakın bir hızda taşıma hedefiyle geliştirilen yenilikçi bir ulaşım sistemi olarak öne çıkıyor. 2013’te Elon Musk tarafından önerilen konsept, hava ve demiryolu taşımacılığına alternatif olarak değerlendiriliyor. Ancak yüksek maliyetler, altyapı zorlukları ve teknik engeller, teknolojinin geniş çapta uygulanmasını bugüne kadar sınırladı.
Bu bağlamda CNN International'ın yayınladığı haberde şu ifadelere yer verildi:
'Hyperloop One'ın Aralık 2023’te faaliyetlerini durdurması, yıllardır tartışılan hiper hızlı tüp ulaşımı fikrinin sonu olarak görülmüştü. Şirket, daha önce Richard Branson’ın Virgin Group’undan aldığı yatırımlara rağmen mali sorunları aşamayınca projesini tamamen kapattı. Ancak dünyanın farklı bölgelerinde çalışmalar sürüyor ve teknoloji, yeniden gündeme geliyor.
19. yüzyıla uzanan fikir
Uçak hızlarına yaklaşan yer üstü ulaşım sistemleri fikri, 1800’lü yıllara kadar uzanıyor. Manhattan’da Alfred Beach tarafından tasarlanan dev boru sistemi, yolcuları hava basıncıyla taşıma fikrinin erken örneklerinden biriydi.
2013’te Elon Musk, manyetik levitasyon teknolojisini düşük basınçlı tünellerle birleştirerek “Hyperloop” adını verdiği yeni bir ulaşım konsepti duyurdu. Teorik olarak 1.200 km/s hızlara ulaşabileceği öngörülen sistem, kısa sürede küresel ölçekte ilgi gördü; 17 ülkede 35 farklı güzergah önerildi.
Hyperloop One: En büyük girişim başarısız oldu
Teknolojinin en iddialı temsilcisi olan Hyperloop One, 2017’de Virgin’in ortaklığı ve 400 milyon doların üzerindeki yatırımla öne çıkmıştı. Ancak şirket, yüksek maliyetler ve teknik zorluklar nedeniyle önce yolcu taşımacılığından vazgeçerek yük taşımacılığına yöneldi, ardından 2023’te tamamen kapandı.
Elon Musk’ın Boring Company’si ise 2022’de bir hiperloop hattı inşa etmeye çalışacağını açıkladı ancak şirketin odağının Amtrak işbirliği ve Las Vegas’taki otomobil tüneli projelerine kaydığı görülüyor.
Uzmanlar: Ekonomik fizibilite belirsiz
Demiryolu uzmanları, hiperloop sistemlerinin maliyet, kapasite ve güvenlik açısından geleneksel yüksek hızlı trenlerle rekabet edemeyeceği görüşünde.
Uzmanlara göre tünellerin inşası milyarlarca dolarlık harcamalar gerektiriyor, şehir merkezlerine uzanan hatların kurulumu ise ciddi çevresel ve toplumsal etkiler yaratıyor. Enerji tüketimi, acil durum güvenliği ve kapasite sorunları da sürüyor.
Avrupa yeniden değerlendiriyor
Her şeye rağmen Avrupa’da teknolojiye yönelik ilgi artıyor. AB destekli Hyperloop Development Program (HDP) kapsamında kıtanın dört şirketi sistem üzerinde çalışmaya devam ediyor. Program, 2035–2040 döneminde ilk ticari hatların, 2050’ye kadar ise 15.000 millik bir ağın kurulmasını hedefliyor.
Tahminlere göre ağın hayata geçmesi halinde kısa mesafeli uçuşların yüzde 66’sı hiperloop sistemlerine kaydırılabilir; bu da yılda 113–242 milyon ton arasında karbon salımının önüne geçebilir. Projenin maliyeti yaklaşık 1 trilyon dolar olarak hesaplanıyor.
Hollanda merkezli Hardt Hyperloop, teknolojinin en önemli unsurlarından biri olan “hat değiştirme sistemi”ni 2025’te başarıyla test ettiğini açıkladı. Şirket ayrıca test aracının itiş gücünü artırdı ve düşük ağırlıklı yeni bir sistem geliştirdi.
AB ise 2029’a kadar tam ölçekli bir test hattı kurmayı planlıyor. Ardından 2034’e kadar ikiz tüplü, 20–30 millik bir “Yaşayan Laboratuvar” hattı oluşturulması hedefleniyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 2024’te yaptığı açıklamada hiperloopu “geleceğin ulaşım teknolojilerinden biri” olarak tanımlayarak projeye desteğini teyit etti.
Asya’da maglev yarışıyor
Hiperloop çalışmaları sürerken, başka bir yüksek hızlı teknoloji olan manyetik levitasyon (maglev) trenleri Asya’da gelişmeye devam ediyor. Japonya’nın 375 mil/saat hıza ulaşan L0 maglev treni, Tokyo–Nagoya arasındaki yeni hattın temelini oluşturuyor. Ancak dev projenin maliyetinin 80 milyar doları aşması ve lojistik sorunlar nedeniyle hat 2034’e ertelendi.
Çin de maglev teknolojisini yüksek hızlı demiryollarına tamamlayıcı bir unsur olarak görüyor ve çeşitli test hatlarında çalışmalarını sürdürüyor.
Beklentiler neler?
Hiperloop, şu anda teorik bir ulaşım türü olmaya devam ediyor. Maliyet, altyapı gereklilikleri ve teknik zorluklar, teknolojinin yaygınlaşmasının önündeki en büyük engeller. Ancak AB’nin girişimleri, Hardt Hyperloop’un teknik ilerlemeleri ve diğer ülkelerdeki pilot projeler, sistemin tamamen rafa kalkmadığını gösteriyor.
Uzak vadede hem hiperloop hem de maglev teknolojilerinin, havayolu ve mevcut yüksek hızlı tren hatlarına alternatif olarak küresel ulaşım ağında yeni bir rol üstlenip üstlenemeyeceği, önümüzdeki on yıllarda netleşecek.
Kaynak: Gazete Oksijen
