Bilgisayarlardan akıllı telefonlara, uçaklardan elektrikli araçlara, ev eşyalarından askeri donanımlara kadar birçok teknolojinin temelini oluşturan yarı iletken çipler ve entegre devreler, ABD ile Çin arasındaki artan ekonomik ve jeostratejik rekabetin cephesi haline geldi. ABD yönetiminin açıkladığı yeni kısıtlamaları içeren Çip Yasası kapsamında federal hibe arayan çip şirketleri zor bir kararla karşı karşıya.
Kısıtlamalar beklenenden ağır
Bunlar kararlar ise ABD'de büyümek için Washington'un yardımını almak ya da Çin'de büyüme yeteneklerini korumak. Joe Biden yönetimi geçen hafta, şirketlerin vergi mükelleflerinin finansmanını kabul etmeleri halinde, çip şirketlerinin Çin ve diğer ülkelerdeki faaliyetlerinde karşılaşacakları kısıtlamaları detaylandıran yeni kuralları açıkladı. Çin korkulukları olarak bilinen kısıtlamalardan bazıları, hem gelişmiş askeri silah sistemleri için gerekli olan öncü çip fabrikaları hem de tüketici elektroniğinde kullanılan eski çipleri üreten fabrikalar için beklenmedik şekilde sertti.
Yarı iletken endüstrisi şirketlerine danışmanlık yapan Akin Gump avukatlarından Angela Styles, "Bu durum çok sayıda şirketin Çip finansmanını kabul edip etmeyeceklerini sorgulamalarına neden olacak" dedi. Bunlar arasında dünyanın en büyük iki çip üreticisi olan Güney Koreli Samsung Electronics Co. ve SK Hynix Inc. ile dünyanın en büyük sözleşmeli çip olan Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. ya da TSMC yer alıyor.
ABD, Çin ekonomisinden ayrılmak istemiyor
ABD'nin Çin'e gelişmiş çip ve çip yapım ekipmanı ihracatına getirdiği kısıtlamalar Güney Koreli şirketlerin Çin'de yatırım yapmaya devam etmesini zorlaştıracak. Nasıl bir karar verecekleri artık sadece çip üreticisi şirketlere kaldı. ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, Biden yönetiminin Çin'den ekonomik olarak ayrılmak istemediğini söyledi. Raimondo "Amerikan işletmelerinin Çin'de ve Çin ile iş yapmaya devam etmesini istiyoruz. Bunun tersi de geçerli. Ancak Amerika Birleşik Devletleri'ne sunulan riskler konusunda gözümüzü dört açmalıyız" dedi. Çin'in, askeri kapasitesine dahil etmek için en gelişmiş ABD teknolojisine erişmek istediğini açıkça ortaya koyduğunu da sözlerine ekledi.
Samsung ABD ve Kore'nin ilgili devlet kurumlarıyla yakın görüşmeler içinde olduğunu ve finansman detaylarını inceledikten sonra bir sonraki adımlarını belirlemeyi planladığını söyledi. Güney Kore şirketi Teksas Taylor'da 17 milyar dolarlık gelişmiş bir çip üretim tesisi inşa ediyor ve geçen yıl Teksas'taki çip üretim tesislerine potansiyel olarak 200 milyar dolar yatırım yapma planlarını açıkladı.
Şirketler değerlendirmelere devam ediyor
SK Hynix, çip üretim sürecinin son adımlarının gerçekleşeceği yeni bir ABD gelişmiş çip paketleme tesisi için planlarını açıkladı. Güney Kore ve ABD hükümetleri arasındaki görüşmelerle belirsizliklerin giderildiğini ve Washington'un duyurularını yakından inceleyeceğini söyledi. Arizona'da gelişmiş çipler için 40 milyar dolarlık bir kompleks inşa etmeyi planlayan TSMC yorum yapmayı reddetti.
Çip Yasası rekabeti bitirmeyi amaçlıyordu
Ağustos ayında ABD Başkanı Joe Biden tarafından imzalanan Çip Yasası, Amerika'nın gelişmiş yarı iletken teknolojisindeki liderliğini yenilemeyi ve Çin'den gelen rekabeti savuşturmayı amaçlıyordu. Yasa, endişe duyulan yabancı ülkelerde öncü ve gelişmiş yarı iletkenler için üretim kapasitesinin önemli ölçüde genişletilmesini içeren işlemleri yasaklıyor.
Bir araştırma şirketi olan Rhodium Group'un Çin kurumsal danışmanlık direktörü Reva Goujon, "Bu aslında ABD'nin yarı iletkenler için tedarik zincirlerini istediği şekilde yönlendirmek için sanayi politikasını kullanmasıdır ve bu yön açıkça Çin'den uzaktır" dedi. Goujon, bu politikanın bu tür şirketlere Çin'de öncü yarı iletkenler üretmenin sürdürülebilir olmayacağına dair açık bir sinyal gönderdiğini söyledi.
Çip üreticileri için Çin merkezli tesisler yıllarca süren yatırımları temsil ediyor ve dünyanın çip üretim kapasitesinin önemli bir kısmından sorumlu. Samsung, Çin'in orta kesimindeki Xi'an kentinde bir NAND çip fabrikası ve doğudaki Suzhou kentinde bir çip paketleme tesisi işletiyor. SK Hynix, Wuxi kentinde DRAM çip üretim tesisleri işletiyor ve 2020'de yapılan bir anlaşma ile Intel Corp'un Dalian'daki NAND flaş bellek-çip fabrikalarına sahip.
TSMC, Çin'in Nanjing ve Şangay şehirlerinde çip üretim tesisleri işletiyor. Teknoloji piyasası araştırmacısı TrendForce'a göre, geçen yıl itibariyle Samsung'un Xi'an tesisi küresel NAND çip üretiminin yaklaşık yüzde 16'sını gerçekleştirirken, SK Hynix'in Wuxi tesisi küresel DRAM çip üretiminin yaklaşık yüzde 12'sini ve Dalian tesisi de NAND çip üretiminin yaklaşık yüzde 6'sını gerçekleştiriyordu. TrendForce'a göre TSMC'nin Şangay ve Nanjing tesisleri birlikte şirketin toplam sözleşmeli çip üretim kapasitesinin yaklaşık yüzde 6'sına katkıda bulunuyor.
