Hiç kendinizi bir rüyanın ortasında yakaladığınız oldu mu? Yeniden lisedeydiniz ya da önemli bir sınava çalışmayı unutmuştunuz ya da köpeğinizle uçuyordunuz ve birden rüya gördüğünüzü fark ettiniz mi? Muhtemelen deneyimlediğiniz şey bir lüsid rüyaydı: Rüyanızda, rüya gördüğünüzün farkında olma durumu.
İnsanların küçük bir yüzdesi haftada hatta gecede birkaç lüsid rüya görür. Yüzde 20'si bunları ayda bir yaşar, yüzde 50'si ise hiç lüsid rüya görmediğini söylüyor. Şaşırtıcı bir şekilde, lüsid rüya görme öğrenilebilen bir beceri. Austin'deki Teksas Üniversitesi'nde biliş, bilinç ve rüya görme üzerine çalışan psikoloji araştırma görevlisi Benjamin Baird, lüsid rüyanın zihninizi keşfetmek için yeni bir yol açarak "kendini keşfetmenin ve kendini tanımanın yeni zirvelerine ulaşmak" için bir fırsat olabileceğini söyledi.
Aynı zamanda eğlenceli, yaratıcılığı ortaya çıkarmak için bir yöntem ve kabuslar için bir terapi de olabilir.
"Rüyalarında istedikleri her şeyi yapabilirler"
Bunu öğrenmek bazı insanlar için kolay bazı insanlar içinse zor olabilir. Hollanda'daki Donders Enstitüsü'nde Uyku ve Hafıza Laboratuvarı'nın baş araştırmacısı Martin Dresler, "Çoğu insan bunu sadece eğlence için yapıyor çünkü temelde kendi filminizde, yönetmen oluyorsunuz. Rüya üzerinde çok fazla kontrolünüz olmasa bile, çoğu insan kendi üzerinde kontrole sahiptir ve bu nedenle rüyalarında istedikleri her şeyi yapabilirler" ifadelerini kullandı.
Reddit'te lüsid rüya görmeye adanmış bir toplulukta 529 binden fazla kullanıcı maceralarını paylaşıyor ve birbirlerine ipuçları veriyorlar. Lüsid rüya aynı zamanda yaratıcı bir ilham kaynağı da olabilir. Baird, kapalı bir kapının ardında bir sanat galerisi hayal ederek ve bu galeriyi açmadan önce bir sonraki kreasyonlarını hayal eden birkaç görsel sanatçı tanıdığını söyledi. Uyandıklarında, sanatçılar gördüklerini gerçekleştirmeye çalışıyorlardı.
Lüsid rüyaların bilimi
Rüyalar uyku boyunca gerçekleşebilir ancak lüsid rüyalar neredeyse yalnızca gözlerimiz dışında vücudumuzun çoğunlukla hareketsiz olduğu bir aşama olan REM uykusu sırasında ortaya çıkar. Baird, lüsid rüyaların ayrıca kalp atış hızının artması, daha hızlı nefes alma ve daha sık göz hareketi gibi merkezi sinir sisteminin aktifliğinin daha yüksek olduğu dönemlerde daha sık görülme eğiliminde olduğunu söyledi.
REM uykusu düzenlemesi için önemli olduğu bilinen nörotransmitter asetilkolin de bu sürece dahil olmuş gibi görünüyor. 2018 yılında 121 eğitimli katılımcı üzerinde yapılan bir çalışmada, Baird ve meslektaşları, asetilkolinin parçalanmasını engelleyerek artıran galantamin ilacının lüsid rüya görmeyi tetiklediğini buldu. En yüksek doz uygulanan katılımcılar verilen sürenin yüzde 42'sinde berrak rüyalar görürken, plasebo alanlar verilen sürenin sadece yüzde 14'ünde lüsid rüyalar gördüklerini belirttiler. Baird, yıllar boyunca sadece bir avuç EEG kayıt çalışması ve bir kişi üzerinde bir fonksiyonel MRI nörogörüntüleme vaka çalışması yapıldığını ve hangi beyin aktivitesinin lüsid rüyayı işaret ettiği konusunda karışık sonuçlar elde edildiğini söyledi.
Lüsid rüyalara dair daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Ancak doğal olarak ortaya çıkan lüsid rüya zararlı gibi görünmüyor. 2020 yılında 20 katılımcıyla yapılan bir çalışmada, insanların lüsid rüyaları sonrasında daha iyi bir ruh halinde uyanma eğiliminde oldukları tespit edildi.
Lüsid rüya nasıl görülür?
Lüsid rüya görme becerisinde ustalaşmak haftalar veya çok daha uzun sürebilir ve pratik yapmazsanız bunu kaybedebilirsiniz. Lüsid rüya görmeyi öğrenmek, konuyu veya olayların diğer unsurlarını kontrol edebileceğiniz anlamına gelmez. Rüya gördüğünüzün farkında olacağınız anlamına gelir.
- Rüyalarınızı hatırlama pratiği yapın
Bir rüya günlüğü tutun. Uyanır uyanmaz rüyalarınızı hatırlayın ve yazın.
- Rüyalarınızdaki temaları belirleyin
Baird, rüyalarınıza ne kadar aşina olursanız, tekrar eden temaları o kadar çok fark edeceğinizi söyledi. Bu temalar rüya gördüğünüzün işareti olacaktır.
- Bir işaret belirleyin
Bu temaları tekrar deneyimlemenin bir rüya işareti olduğunu kendinize hatırlatın. Örneğin uykuya dalarken kendinize şöyle deyin: O uçan köpeği gördüğümde, bunun rüya gördüğümün işareti olduğunu hatırlayacağım.
- Gerçeklik kontrolleri yapın
Rüyalar ne kadar tuhaf olursa olsun, insan beyni onları gerçek olarak kabul etmeniz için sizi kandırmakta harikadır. Gerçeklik kontrolleri bir rüyada olduğunuzun farkına varmanıza yardımcı olabilir. Örneğin kendinize beş ya da on dakika önce ne yaptığınızı ve buraya nasıl geldiğinizi sorun. Dresler, "Uyanıkken, son 10 dakikada ne yaptığınızı ve oraya nasıl geldiğinizi her zaman bilirsiniz. Ama rüya sırasında bu çok zordur" dedi. Dresler, bir başka gerçeklik kontrolünün de bazı kelimeleri okumaya çalışmak, başka tarafa bakmak ve onları tekrar okumaya çalışmak olduğunu, bunun genellikle rüyada yapılması zor bir şey olduğunu söyledi. Dresler, uykuya dalarken kendinize rüyada olduğunuzu rüyadayken fark edeceğinizi söylemenizi önerdi.
