ABD Başkanı Donald Trump, bir muhabirin Cuma günü Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Beyaz Saray’da ağırlayıp ağırlamayacağı sorusuna “Sanırım öyle, evet” yanıtını verdi. Bu ziyaret, Zelenski’nin Ocak ayından bu yana Beyaz Saray’a yapacağı üçüncü ziyaret olacak.
Moskova, Washington’u Kiev'e uzun menzilli füze sağlamaya karşı uyarmış, bunun çatışmada büyük bir tırmanışa ve ABD-Rusya ilişkilerinde gerilime yol açacağını belirtmişti. Tomahawk füzelerinin menzili 2.500 km (1.500 mil) olup, Moskova’yı da Ukrayna’dan vurabilecek konuma getiriyor.
Trump, son aylarda Vladimir Putin’in Kiev ile ateşkes sağlama konusundaki işbirliği eksikliğinden dolayı Rusya’ya karşı tavrını sertleştirdi. “Eğer savaş çözülmezse, biz muhtemelen [Tomahawk’ları Kiev'e] gönderebiliriz, göndermeyebiliriz, ama gönderebiliriz” dedi. Trump, Rusya’nın bu füzelerin yönünün kendilerine çevrilmesini isteyip istemediğine dair soruya, “Bence istemezler” yanıtını verdi.
Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Tomahawk konusunun Rusya için “aşırı endişe verici” olduğunu belirterek, “Şimdi gerçekten çok dramatik bir an, çünkü gerilim her taraftan artıyor” dedi. Eylül ayında Peskov, Tomahawk tehdidini hafife alarak, bunun savaşın dinamiğini değiştiremeyeceğini söylemişti.
Peskov, füzeler Rusya’ya fırlatılırsa nükleer başlık taşıyıp taşımadığını Moskova’nın anlayamayacağını da ekledi. Geçen yıl New York Times, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski'nin ABD’den BGM-109 Tomahawk kruz füzeleri talep ettiğini ve reddedildiğini yazmıştı. ABD yönetimi, talebi hem politik hem de nesnel gerekçelerle “gerçekçi bulmamıştı.”
ABD’nin Ukrayna’ya desteği, Joe Biden döneminden bu yana Amerikan basınında “hayır, hayır, hayır, sonra evet” şeklinde özetleniyor; yani Washington’un başta reddettiği silahlar, zamanla sınırlı da olsa Kiev’e ulaşıyor. Abrams tankları, F-16 savaş uçakları ve ATACMS balistik füzeleri de bu mantıkla transfer edilmişti. Ancak bu silahlar, ihtiyaç duyuldukları anda değil, uzun tartışmaların ardından teslim edilmişti.
Tomahawk kullanımı ve engeller
Tomahawk füzeleri, denizden fırlatılan silahlar olarak tasarlandığı için Ukrayna’nın donanmasıyla kullanılması şu anda mümkün değil. Füzenin denizden dikey fırlatma sistemi Mk41’e ihtiyacı var;
Ukrayna’da bu donanım mevcut değil. Hava ve kara fırlatma versiyonları geçmişte geliştirilmiş olsa da ya rekabette başarısız olmuş ya da uluslararası anlaşmalar nedeniyle yasaklanmıştı.
ABD, 2019’da INF Antlaşması’nın sona ermesinden sonra Tomahawk için taşınabilir kara fırlatma sistemlerini yeniden geliştirmeye başladı. Typhon adı verilen sistem, 2023’ten itibaren ABD ordusunda kullanılıyor ve en az iki batarya aktif durumda. Bu nedenle Tomahawk’ların Ukrayna’ya verilme olasılığı, ABD’nin elinde çok az sayıda bu füzeyi bulundurması nedeniyle sınırlı.
İşbirliği ve istihbarat
Tomahawk kullanımının başka bir ülkeye devri, ABD ile sıkı işbirliği gerektiriyor. Hassas hedeflere yönelik uzun menzilli saldırılar için Ukrayna’nın ABD istihbaratına bağımlılığı kritik. Bu bağımlılık, ABD’nin bir süre istihbarat paylaşımını durdurduğu geçen ilkbaharda açıkça görülmüştü. Yaz aylarında ise ABD, Ukrayna’ya daha fazla istihbarat desteği sağlamaya devam etti.
ABD'li uzmanlar, muhtemelen Tomahawk füzelerinin rotasını belirleyecek ve görev öncesi hazırlıkları yönetecek.
Olası etkiler
Reuters’a göre ABD donanması 1980’lerin ortalarından itibaren 8.959 Tomahawk aldı; son yıllarda üretim yılda 55–90 füze civarında. 2026 bütçesine göre ABD 57 füze daha almayı planlıyor. ABD, Ukrayna’ya bu füzelerden yeterince verirse, savaşın gidişatını değiştirecek kadar sayıda olamaz; ancak sınırlı sayıdaki füzeler bile Rusya’nın enerji altyapısı gibi kritik hedeflerini vurmak için kullanılabilir ve savaşta etkili olabilir.
Rusya örneğinde görüldüğü gibi, kruz füzeler ve insansız hava araçlarının birleşik kullanımı, düşman altyapısına önemli zararlar verebiliyor. Bu da, Tomahawk füzelerinin sınırlı sayıda olsa bile stratejik etkisinin olabileceğini gösteriyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
