Bu hafta Dubai'yi sular altında bırakan şiddetli yağmurlar hava trafiğini durdurdu, binalara ve caddelere zarar verdi ve iklim uzmanları ile sıradan vatandaşların dünyanın en sıcak ve en kurak şehirlerinden birinin aşırı fırtınalara karşı daha hazırlıklı olması gerekip gerekmediğini sormalarına neden oldu. Hava tahmincileri Birleşik Arap Emirlikleri'ne büyük bir fırtınanın geleceğini günler öncesinden biliyordu ve yetkililer vatandaşlardan evlerinde kalmalarını isteyen uyarılar yayınladı. Yine de ülkenin en büyük şehri Dubai bu hafta, son on yılların en şiddetli yağmurlarından birinin sokakları, evleri ve otoyolları sular altında bırakmasıyla durma noktasına geldi.
"Yıllarca gereksiz görüldü"
Chatham House'daki Çevre ve Toplum Merkezi'nde yardımcı araştırmacı olan Karim Elgendy, "BAE'de yağmur suyu yönetim sistemleri, sınırlı yağış nedeniyle yıllarca gereksiz bir maliyet olarak görülüyordu. Bölge genelinde yağış değişkenliği arttıkça ve bu tür olayların yaşanma olasılığı yükseldikçe, bu tür sistemler için ekonomik durumun önemi daha güçlü hale geliyor" dedi.
Nasıl uyum sağlayacaklar?
İnsan kaynaklı iklim değişikliği, sıcaklık ve yağmur gibi ekstrem hava olaylarını daha yoğun, sık ve tahmin edilmesi zor hale getiriyor. Uzun vadeli bilimsel tahminlere göre Orta Doğu'nun daha yüksek sıcaklıklar ve genel yağış miktarında düşüşle karşı karşıya kalacağı tahmin ediliyor. Ancak araştırmacılara göre, bu çok kurak yerler aynı zamanda benzeri görülmemiş yağmurlar bırakan fırtınalar da yaşayacak. Bu da hükümetleri nadir görülen ancak yıkıcı olaylara uyum sağlayıp sağlamayacaklarını ve nasıl uyum sağlayacaklarını düşünmeye zorluyor.
ABD'deki Cornell Üniversitesi'nde kentsel iklim adaptasyonu konusunda uzmanlaşmış bir yardımcı doçent olan Linda Shi, "Maliyet ve fırsat maliyetleri hakkında düşünmek gerçek bir değişim olacak. Bu olayların düzensiz ve öngörülemez olması muhtemel" ifadelerini kullandı. BAE salı günü, kayıtların tutulmaya başlandığı 1949 yılından bu yana görülen en şiddetli sağanak yağışa maruz kaldı. Bilim insanları ve hava tahmincileri fırtınayı, Arap Yarımadası'na yağmur olarak düşmeden önce ısınan denizlerden atmosfere yükselen büyük miktarda neme bağlıyor.
Denizleri daha sıcak hale getiren ve küresel olarak hava modellerini değiştiren iklim fenomeni El Niño, fırtınayı etkilemiş olabilir. Bloomberg Green'e konuşan birkaç iklim bilimci ve tahminci, iklim değişikliğinin bir faktör olarak göz ardı edilemeyeceğini, ancak kesin etkisini belirlemek için daha ayrıntılı çalışmalara ihtiyaç olduğunu söyledi.
İngiltere'deki Reading Üniversitesi'nde hidroloji profesörü olan Hannah Cloke, "Geçmişte buna benzer büyük seller meydana gelmiş olsa da, buna neden olan yağışların büyüklüğü ve yoğunluğu, tam da daha sıcak olan dünyamızda daha fazla gördüğümüz şeyler. Tek seferde bu kadar çok yağmur yağdığında, dikkatle tasarlanmış drenaj sistemleri bile başa çıkmakta zorlanacaktır" diye konuştu.
Nedeni bulut tohumlama mı?
Seller, BAE'nin bulutlara yağışları etkileyebilecek parçacıklar enjekte etmeyi içeren bulut tohumlama programına hemen dikkat çekti. Ancak Boston'daki Northeastern Üniversitesi'nde inşaat ve çevre mühendisliği profesörü olan Auroop Ganguly'ye göre, eğer varsa, yağmurların daha aşırı hale gelmesinde oynadığı rolü tespit etmek için önemli veri analizi gerekecek. Ganguly, "Genellikle bir şehirdeki büyük seller kentsel drenaj ve ilgili altyapılarla ilgilidir" dedi.
Dubai ve BAE, bu kadar kısa bir süre içinde bu kadar büyük miktarda suyun düşmesine hazırlıksızdı. Drenaj sistemleri kısa sürede tufanı absorbe etmekte yetersiz kaldı. Yeraltı garajları tamamen sular altında kaldı, sular sokaklara, otoyollara ve evlere taştı.
Fırtına geçtikten sonra sokaklardan su pompalamak için tankerler konuşlandırıldı ancak bazı topluluklar, göller ve yerel futbol sahaları günler sonra su altında kaldı. Etkileri dışarıya doğru yayılmaya devam ediyor. Perşembe akşamı bazı yerel süpermarketlerdeki raflar hala boştu. Okullar dört gün süreyle tatil edildi ve kamu çalışanlarından mümkün olduğunca evden çalışmaları istendi. Dubai'nin uluslararası havaalanı cuma günü öğleden sonra yaptığı açıklamada gidiş seferlerine izin verdiğini ancak önümüzdeki 48 saat boyunca gelen uçuşların sayısını sınırlandırdığını söyledi.
"İklim değişikliği varsayımları sarsıyor"
ABD'de Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü'nde yardımcı doçent olan Zachary Lamb, "Kurak bölgelerdeki şehirler şiddetli yağmur olaylarına karşı özellikle hazırlıksız olabilir çünkü binalar, peyzajlar ve altyapı, drenaj kapasitesi birincil endişe kaynağı olarak tasarlanmamıştır. İklim değişikliği, nesiller boyunca binaların ve şehirlerin tasarımına ve planlamasına yön veren peyzaj ve iklim koşullarıyla ilgili uzun süredir devam eden varsayımları sarsıyor" değerlendirmesini yaptı.
Dubai tek örnek değil
Dubai bu sorunla karşı karşıya olan tek ülke değil. Geçen yıl Libya'da meydana gelen bir fırtına barajları patlatarak Derna şehrini kasıp kavuran ve en az 5 bin kişinin ölümüne yol açan sellere neden oldu. Pekin'in bazı bölgeleri de geçen yıl Çin'in başkentinin 140 yıllık hava durumu kayıtlarına göre en şiddetli yağışa maruz kalmasının ardından sular altında kaldı. Sel evleri yıkmış ve onlarca kişinin ölümüne neden olmuştu.
ABD'deki Columbia Üniversitesi'nde iklim adaptasyon uzmanı olan Lisa Dale, "Dubai sadece gelecek için olasılıklar dahilinde gördüğü şeylere hazırlanabilir. Gelecekteki hava durumu modellerine ilişkin tahminler temelde geçmişteki hava durumu modellerine dayanıyor ve bu da pek çok hükümeti tarihsel olarak yaygın olmayan iklim değişikliği etkilerine karşı hazırlıksız bırakıyor" dedi.
