Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK), İsrail saldırılarının sürdüğü Gazze Şeridi'nde genişletilmiş insani yardımların kesintisiz ve güvenli erişimi için acil adım atılmasının talep edildiği karar tasarısı kabul edildi. Birleşik Arap Emirlikleri'nin sunduğu karar tasarısı, dört kez yapılan erteleme ve üye ülkeler arasındaki yoğun müzakerelerin ardından bugün düzenlenen oturumda oylandı.
Tasarı, 15 üyeli BMGK'de 13 evet oyu alırken, oylamada ABD ve Rusya çekimser kaldı. Oylamadan önce, Rusya'nın Gazze'de insani yardımlara kesintisiz ve güvenli erişim sağlanması için çatışmalara acilen ara verilmesi talep ettiği değişiklik önerisini ABD veto etti.
'Çatışmalara ara' talebi kalktı, acil adım çağrısı geldi
Tasarının ilk halinde tartışma yaratan ve ABD'nin karşı çıktığı hususlardan biri, insanı yardımların engelsiz erişimi için 'çatışmalara ara verilmesi' talebi olmuştu. Kabul edilen kararda, bunun yerine Gazze'de genişletilmiş insanı yardımların kesintisiz ve güvenli erişimi için acil adım atılması ve çatışmalara sürdürülebilir bir şekilde ara verilmesi için gerekli koşulların oluşturulması çağrılarına yer verildi.
Diğer bir sorun ise karar tasarısındaki BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'ten yardımların denetlenmesi için bir mekanizma kurması talebi olarak ortaya çıkmıştı. Yoğun müzakerelerin sonunda taraflar, mekanizma yerine Gazze'deki sivil topluma yardımların ulaşımını hızlandırmak için Genel Sekreter'in Kıdemli İnsani ve Yeniden Yapılanma Koordinatörü ataması üzerinde mutabık kaldı. Kararda, Genel Sekreter tarafından atanacak koordinatörün Gazze'ye yardımların sevkiyatını hızlandırmak ve kolaylaştırmak için bir mekanizma kurması talep edildi.
Koordinatör atamasının da bir an önce yapılması çağrısında bulunulan kararda, gerekli personel ve teçhizatın sağlanacağı koordinatörün BM yetkisiyle çalışacağı ve BMGK uyarınca kendisine verilen görevleri yerine getireceği bildirildi. Koordinatörün, insani yardımların türünü teyit etmesi talep edilen kararda, aynı zamanda söz konusu kişiye insani yardım sevkiyatını 'kolaylaştırma, koordine etme, denetleme ve teyit etme' görevleri verildi. Kararda, koordinatörün BMGK'ye çalışmaları hakkında ilk 20 günün ardından bilgi vermesi istenilirken, tüm taraflara koordinatörle işbirliği halinde hareket etme çağrısı yapıldı.
Yardımların erişimi ön plana çıktı
Gazze'deki sivil topluma yardımlarının yeterli miktarlarda aktarılması gerektiğinin altı çizilen kararda, buna gıda, su, temizlik malzemesi, elektrik, telekomünikasyon ve tıbbi servislerin dahil olduğu ifade edildi. Kararda, Gazze'ye temel gıda ve servislerin ithalatının tekrar başlamasının önemine değinilirken, yardımların sapma olmadan sivil halka ulaştırılması ve dağıtım için gerekli yakıtın sağlanması gerektiği vurgulandı.
Tüm taraflara uluslararası hukuk ve uluslararası insancıl hukuk uyarınca sivilleri koruma görevini yerine getirmeleri çağrısı yapılan kararda, tarafların Gazze'ye yardımların erişimini artırmak için tüm mevcut yollarının kullanımını kolaylaştırmaları talep edildi. Yardımların dağıtımı için gerekli yakıtın sağlanması istenilen kararda, hastaneler, tıbbi tesisler, okullar, ibadet alanları ve BM tesisleri ile personeli, tıp personeli ve araçlarının uluslararası insancıl hukuk uyarınca korunması gerektiğinin altı çizildi. Kararda, tüm esirlerin serbest bırakılması talep edilirken, her türlü uluslararası insancıl hukuk ihlali ve terör faaliyetleri kınandı.
İki devletli çözümün önemine işaret edilen kararda, Gazze Şeridi'nin Batı Şeria'yla birlikte Filistin Yönetimi'nin otoritesi altında birleştirilmesi gerektiği kaydedildi. Kararda, Genel Sekreter'in karar kabul edildikten sonra uygulamalarla ilgili BMGK'ye 5 gün içinde bilgi vermesi talep edildi.
Guterres 99. maddeyi işletmişti
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, görev süresi boyunca yetkisini ilk kez kullanarak Gazze’deki insanı felaketin önlenmesi için BM Şartı'nın 99. maddesini işletmiş ve 6 Aralık'ta BMGK'ye mektup göndermişti. Guterres, "Güvenlik Konseyi üyelerini insani felaketin önlenmesi için baskı yapmaya çağırıyorum ve insani ateşkesin ilan edilmesi talebimi tekrarlıyorum. Bu çok acil" ifadelerini kullanmıştı. Bunun ardından 8 Aralık'ta BMGK'de yapılan oylamada Gazze'de acilen insani ateşkes talep edilen karar tasarısı ABD tarafından veto edilmişti.
ABD, BM Genel Kurulu'nda 13 Aralık'ta 153 ülkenin evet oyu kullandığı Gazze'de acilen insani ateşkes talebinde bulunulan karar tasarısı için de hayır oyu kullanan 10 ülkeden biri olmuştu. ABD daha önce 16, 18 ve 25 Ekim'de de BMGK'de Gazze'ye ilişkin sunulan karar tasarılarını veto etmişti. BMGK'de 7 Ekim'in ardından çok sayıda oturum düzenlenmiş ve birçok karar tasarısının veto edilmesinin ardından Gazze'de çatışmalara acil ve uzatılmış ara verilmesi talep edilen 2712 sayılı karar 15 Kasım'da kabul edilmişti.
