Yunanistan ve Türkiye son günlerde yaptıkları ayrı ayrı açıklamalarda, Rus yapımı stratejik hava savunma füze sistemlerinin Ukrayna'ya ya da başka bir ülkeye transfer edilmesine karşı olduklarını yinelediler. Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, AB hükümetlerinin Yunanistan ve İspanya'ya, zor durumdaki Ukrayna'ya hava savunma sistemleri göndermeleri yönünde yaptığı baskının ardından, Girit'te konuşlu eskimiş S-300 füzelerinin gönderilmesi ihtimalini reddetti.
Miçotakis 25 Nisan'da yerel bir televizyona verdiği demeçte "Yunanistan Ukrayna'ya S-300 ya da Patriot göndermeyecek" dedi. Bu yorumlar Mart ayında Yunan medyasında Atina'nın Ukrayna'ya S-300PMU-1 yerine Amerikan MIM-104 Patriot tedarik etmeyi düşünebileceğine dair çıkan haberlerin ardından geldi. S-300 nispeten eski bir sistem olsa da, Yunanistan'ın varyantı Kiev'in zor durumdaki hava savunmasını hala destekleyebilir.
İlk kez 2013'te test etti
Miçotakis'in yorumundan sadece birkaç gün sonra Türkiye Savunma Bakanı Yaşar Güler de benzer şekilde Türkiye'nin çok daha modern S-400 Triumf sistemini herhangi bir ülkeye transfer etmeyi düşünme ihtimalini reddetti. Güler 2 Mayıs'ta yaptığı açıklamada "S-400 sistemimizin başka bir ülkeye verilmesi söz konusu değil" dedi. Yunanistan'ın S-300'leri başlangıçta Kıbrıs için tasarlanmıştı ancak 1990'ların sonunda Türkiye'nin Lefkoşa'ya ulaşması halinde sistemi imha edeceği tehdidinde bulunmasının ardından Girit'e transfer edildi ve bir krizi tetikledi. Atina tüm füzeleri yıllarca depoda tuttu ve ilk kez 2013 yılında test ateşlemesi yaptı.
Öte yandan Türkiye S-400'leri doğrudan Rusya'dan satın aldı ve ABD'nin siparişi iptal etmesi için yıllar süren uyarılarının ardından 2019 yılında teslim aldı. Türkiye nihayetinde 2017 tarihli Amerika'nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) kapsamında yaptırımlarla karşılaştı ve F-35 Müşterek Taarruz Uçağı programından çıkarıldı. Ocak ayında ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Vekili Victoria Nuland, S-400 sorununun çözülmesi halinde Türkiye'nin F-35 programına yeniden kabul edilebileceğini öne sürdü. Ancak Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Ankara'nın Rus sisteminden vazgeçmek gibi bir arzusu olmadığını yineledi.
ABD'li yetkililer Türkiye'yi S-400'leri aktive etmemesi konusunda da uyardı. Anlaşmazlığı çözmenin tek yolunun sistemin tamamını ve tüm bileşenlerini Türkiye topraklarından çıkarmak olduğunu defalarca tekrarladılar. Ankara, sistemi teslim almasından bu yana geçen beş yıl içinde bunu yapmaya hiç niyetli görünmedi. Fidan'ın selefi Mevlüt Çavuşoğlu Mayıs 2023'te Washington'ın S-400'leri Ukrayna'ya göndermelerini istediğini ve hayır dediklerini belirtti.
Uzun yıllar hizmette tutmayı amaçlıyor
Türkiye, Yunanistan'ın S-300'lere sahip olduğu için böyle bir kınama almadığı konusunda defalarca feryat ederken, Dışişleri Bakanlığı Atina'nın S-300'leri CAATSA'nın başlangıcından onlarca yıl önce edindiği için herhangi bir yaptırımla karşılaşmadığını açıkladı. İlginç bir şekilde, doğrulanmamış bir rapor, ABD'nin Yunanistan'ın 2020 yılında Rusya'nın S-300'lerini PMU-2 konfigürasyonuna yükseltme girişimini veto ettiğini iddia etti. Bu, füzelerin menzilini önemli ölçüde artıracak ve isabetliliğini geliştirecekti. İddia, Yunanistan'ın S-300'leri Girit'e inişlerinden yirmi yıl sonra bile mümkün olduğunca uzun süre hizmette tutmayı amaçladığını gösteriyor.
Türkiye test atışları yapmadı
Yunan medyasında kısa süre önce yayınlanan bir başyazıda da hükümetin Ukrayna'ya S-300 göndermeyi reddetmesi sorgulanırken, Türkiye ile bu on yılın başlarında yaşanan gerilimin azaldığına dikkat çekildi. Atina, gerilimin en yüksek olduğu dönemde bile, Riyad'ın Yemen'deki Husilerin füze ve insansız hava aracı saldırılarına maruz kaldığı 2021 yılında, önde gelen Patriot hava savunma sistemlerinden birini Suudi Arabistan'a konuşlandırmıştı. Yunanistan'ın aksine Türkiye, 2,5 milyar doların üzerinde harcama yapmasına ve Washington'dan ciddi cezalarla karşı karşıya kalmasına rağmen Rus füze sistemini henüz hizmete sokmadı ya da test atışları yapmadı. Türkiye, Yunanistan'ı Ağustos 2022'de uluslararası hava sahasında görev yapan Türk F-16'larına kilitlenmek için S-300 kullanmakla suçlamış, bu iddia Atina tarafından reddedilmişti.
Son haberler Ankara'nın terör örgütü PKK'ya karşı yaz aylarında başlatmayı planladığı saldırı öncesinde S-400'leri Irak sınırına konuşlandıracağını iddia ediyor. Eğer bu doğruysa, ilk operasyonel konuşlandırılma anlamına gelecektir. Yunanistan'ın 32 rampası için tahminen 175 füzesi var. Türkiye ise iki S-400 taburu ile 120'den fazla uzun menzilli füze satın aldı.
