Bulgaristan ve Norveç, bu hafta Lübnan'da patlayarak Hizbullah'a ölümcül bir darbe indiren binlerce çağrı cihazının gruba kimler tarafından temin edildiğinin araştırıldığı küresel araştırmaların yeni odak noktaları oldu. Reuters'a konuşan güvenlik kaynakları, onlarca kişinin ölümüne ve binlerce insanın yaralanmasına neden olan patlamalardan İsrail'in sorumlu olduğunu söyledi. İsrail saldırılar hakkında doğrudan yorum yapmadı. Çağrı cihazı saldırısının nasıl ve kimin yardımıyla gerçekleştirildiği henüz bilinmemekle birlikte şu ana kadar Tayvan, Macaristan ve Bulgaristan'da olası ipuçlarına rastlandı.
Çağrı cihazlarının uzaktan patlatılabilecek şekilde nasıl ve ne zaman silah haline getirildiği net değil. Aynı soru çarşamba günü ikinci bir saldırı dalgası yaşanan Hizbullah'ın kullandığı yüzlerce el telsizi için de geçerli. Bir teoriye göre çağrı cihazları fabrikalardan çıktıktan sonra ele geçirildi ve patlayıcılarla bağlandı. Bir diğer teori ise tüm bu ölümcül tedarik zincirinin İsrail tarafından düzenlendiği yönünde.
Şüpheli şirketler inceleniyor
Bulgar yetkililer perşembe günü yaptıkları açıklamada İçişleri Bakanlığı ve Devlet Güvenlik Servisi'nin bir şirketin olası bağlantıları hakkında soruşturma başlattığını duyurdu. Yetkililer soruşturdukları şirketin adını vermedi. Yerel basında çıkan haberlerde Sofya merkezli Norta Global Ltd'nin çağrı cihazlarının Hizbullah'a satışını kolaylaştırdığı belirtildi. Ulusal yayın kuruluşu bTV, güvenlik kaynaklarına dayandırdığı haberinde, işlemle ilgili 1,6 milyon euro'nun Bulgaristan üzerinden geçerek Macaristan'a gönderildiğini bildirdi.
Reuters bu bilgileri doğrulayamadı. Bulgar şirket kayıtlarında listelenen Norta e-posta adresine gönderilen e-postalar teslim edilemedi olarak geri döndü. Firmanın kurucusu yorum yapmayı reddetti. Reuters tarafından analiz edilen imha edilmiş çağrı cihazlarının görüntüleri, Tayvanlı Gold Apollo tarafından üretilen cihazlarla aynı gibi görünüyor. Ancak Gold Apollo çarşamba günü yaptığı açıklamada çağrı cihazlarının Macaristan'ın başkenti Budapeşte merkezli BAC Consulting şirketi tarafından üretildiğini söyledi.
"Çağrı cihazlarının yapımıyla ilgimiz yok"
BAC Consulting'in sahibi ve CEO'su Cristiana Barsony-Arcidiacono, telefon ve kısa mesaj yoluyla yapılan çok sayıda yorum talebine yanıt vermedi. Çarşamba günü NBC News'e verdiği demeçte şirketinin Gold Apollo ile çalıştığını ancak çağrı cihazlarının yapımıyla hiçbir ilgisi olmadığını söyledi. “Ben sadece aracıyım" dedi. Macar haber sitesi Telex, kaynaklarına dayandırdığı haberinde satışın Norta Global Ltd. tarafından gerçekleştirildiğini bildirdi. Yerel şirket siciline göre Norta'nın Bulgaristan'daki merkezi, başkent Sofya'da yaklaşık 200 başka şirkete de ev sahipliği yapan bir apartmanda kayıtlı. Norta'dan herhangi bir iz yoktu.
Brüksel merkezli EUobserver sitesinin haberinde, patlayan çağrı cihazlarının Lübnan'a tedarik edilmesinde rol alan ve İsrail istihbaratı Mossad için çalıştığı iddia edilen Macaristan uyruklu Cristiana Barsony Arcidiacono'nun AB Komisyonu Eğitim, Görsel-İşitsel ve Kültür Yürütme Ajansında (EACEA) 2021-2023'te "harici uzman" olarak danışmanlık görevi yaptığı aktarıldı.
Şirketi temsil ettiğini söyleyen avukat Vladimir Kuzmanov adreste bulunuyordu ancak perşembe günü Reuters tarafından kendisine ulaşıldığında sorulara yanıt vermeyi reddetti. Norta Global'in globalnorta.com adlı web sitesindeki içerik perşembe günü silindi. Daha önce İngilizce, Bulgarca ve Norveççe versiyonları bulunan sitede danışmanlık, teknoloji entegrasyonu, işe alım ve dış kaynak kullanımı gibi hizmetlerin reklamı yapılıyordu.
Bulgaristan'daki şirket sorulduğunda telefonu kapattı
Norta'nın kurucusu Rinson Jose Norveç'te yaşıyor. Kendisine telefonla ulaşıldığında çağrı cihazları hakkında yorum yapmayı reddetti ve Bulgaristan'daki iş hakkında soru sorulduğunda telefonu kapattı. Oslo'nun sakin bir banliyösündeki komşuları onun hakkında fazla bir şey bilmediklerini söyledi. Jose'nin şu anda çalıştığı DN Media'nın CEO'su Amund Djuve, Reuters'a yaptığı açıklamada haberi okuduğunu ve polis ile güvenlik birimlerini uyardığını söyledi. Jose'nin Amerika Birleşik Devletleri'ne seyahat ettiğini belirtti. Djuve, “Bu konuları çok ciddiye alıyoruz” dedi.
Oslo polisi ortaya çıkan bilgilerle ilgili ön soruşturma başlattığını açıkladı. Norveç'in iç istihbarat teşkilatı PST, durumdan haberdar olduğunu söyledi ve daha fazla yorum yapmayı reddetti. DN Media ile Norta arasında bir bağlantı olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunamadı.
Cevaplanmamış sorular
Reuters'a konuşan bir komşusu, çağrı cihazlarının satışıyla da bağlantılı olan Budapeşte merkezli BAC Consulting şirketinden Barsony-Arcidiacono'nun çarşamba günü Budapeşte'deki dairesini boşalttığını söyledi. Olay yerindeki Reuters muhabiri, kadının kapısının çarşamba günü aralık olduğunu ancak perşembe sabahı kapandığını söyledi. Kapı ziline kimse cevap vermemiş.
Reuters'a konuşan Lübnanlı bir güvenlik kaynağı, Hizbullah'ın çağrı cihazlarını Gold Apollo'dan sipariş ettiğine ve bunların Avrupa'da değil Asya'da üretildiğine inandığını söyledi. Kaynak, Hizbullah'ın İsrail'in Mossad casusluk teşkilatının Macaristan'da faaliyet göstermesinin çok daha kolay olduğunu düşündüğünü söyledi. Kaynak, “Mossad'ın Avrupalı bir şirket kurmuş olması mümkün” dedi.
