Haftalardır Fransa'nın modern tarihinde ilk kez aşırı sağın iktidarı ele geçirme ihtimali konuşuluyordu. Ancak her şeye rağmen, dört ana sol parti (Sosyalistler, Yeşiller, Komünistler ve Jean-Luc Mélenchon'un Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) hareketi) arasında aceleyle kurulan bir ittifak olan Yeni Halk Cephesi sandıktan birinci çıkarken, Marine Le Pen'in Ulusal Birlik (RN)’i üçüncü sıraya geriledi. Bundan sonra ne olacağı büyük ölçüde belirsizliğini koruyor. Fransa'nın gelecekteki başbakanının seçimi resmi olarak ülkenin cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a ait olsa da kuralla siyasi gelenekler hükümet başkanının en güçlü siyasi parti ya da koalisyonun saflarından seçilmesini gerektiriyor.
Uzlaşamama korkusu
Macron, görevdeki Başbakan Gabriel Attal’ın bir süre daha görevine devam etmesini istedi. Bu sürenin ne kadar olduğu belirsizliğini korusa da gözler yeni başbakan adaylarına çevrildi. Şimdi asıl soru; sol ittifakın başbakan olarak kimi aday göstereceği. Seçim kampanyaları sırasında Yeni Halk Cephesi başbakan adayını hiç duyurmadı. RN partinin 28 yaşındaki lideri Jordan Bardella’yı aday olarak gösterdi. Macron ittifakı içinse bu isim halihazırda başbakan olan Attal’dı. İttifakın aday çıkarmamasının nedeni açık: Partiler uzlaşmaya varamayacaklardı.
Galibiyetin ardından sol ittifakın birçok ismi aday göstermesi muhtemel. Koalisyon içindeki iki ana güç olan Boyun Eğmeyen Fransa ve Sosyalistler görüşmelerde en büyük ağırlığa sahip olacak.
Jean-Luc Mélenchon ve destekçileri
Koalisyondaki dört ana partiden en radikali olan Mélenchon'un Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) hareketinin sol gruplar arasında en fazla sandalyeyi elde edeceği tahmin ediliyor. Parlamentodaki güçleri, Mélenchon'un son iki cumhurbaşkanlığı seçiminde gösterdiği güçlü performansla birleştiğinde, LFI'ye gelecekteki hükümet başkanının kendi saflarından gelmesi gerektiğini savunmak için argümanlar verecektir. Eğer LFI'ye bir seçim hakkı verilseydi, bu seçim muhtemelen Mélenchon'un kendisi olurdu. Ancak gerek Gazze tutumu gerekse ekonomi konusundaki vaatleri onu seçmenler arasında itici hale getirdi.
Yeni Halk Cephesi'ndeki diğer parti liderleri ise 72 yaşındaki Mélenchon’u desteklemeyecekleri konusunda kararlıydı. Mélenchon da başbakanlık için hak iddia etmeyeceğini söyledi. Hareketin koordinatörü Manuel Bompard, parlamentodaki grup başkanı Mathilde Panot, yükselen figür Clémence Guetté ya da Fransız Ulusal Meclisi'ndeki finans komitesinin başkanı Eric Coquerel gibi LFI'ye sadık başka isimler de öne sürüldü.
Sert sol rakipler
Mélenchon ve müttefiklerinin liderliğine ilk meydan okuma, bir zamanlar üç kez cumhurbaşkanı adayı olan Mélenchon ile birlikte mücadele etmiş ancak o zamandan beri onunla bağlarını koparmış olan milletvekillerinden gelebilir. Bu tür adaylar ideolojik olarak Yeni Halk Cephesi'nin baskın kanadıyla uyum içinde olduklarını iddia edebilirken Mélenchon'dan daha az bölücü olarak görülebilirler. Bunlar arasında bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmayı düşünen eski bir gazeteci ve film yapımcısı olan François Ruffin, LFI'yi Fransa'nın kırsal bölgelerine ulaşamamakla eleştirdi.
Geçtiğimiz iki yasama döneminde LFI grubunun bir parçası olan ancak Mélenchon'u giderek daha fazla eleştiren Clémentine Autain de benzer şekilde kendini savunabilir. Autain geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada "zafer kazanması halinde Başbakan olma iddiasında bulunabilecek kişilerden biri" olduğunu söyledi.
Sosyalistlerin adayları
Fransız Sosyalist Partisi 2022'de cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 1.7 ile en düşük oy oranına ulaştı. Ancak o zamandan bu yana beklenmedik bir canlanma sürecine giren parti, yaklaşık yüzde 14 oyla sol güçler arasında birinci olduğu Avrupa seçimlerindeki güçlü performansıyla doruğa ulaştı. Sosyalistler, LFI’dan daha az milletvekiline sahipler, ancak yine de parlamentodaki varlıklarını güçlendirdiler ve Mélenchon'un radikal LFI'si ile aralarındaki farkı kapattılar. LFI’nin kontrolü ele geçirmesini engellemek için Yeşiller'den destek almayı umabilirler.
Olası adaylar, Sosyalist Parti'nin mevcut başkanı Olivier Faure, eski grup başkanı Boris Vallaud ya da AB seçimlerindeki baş aday Raphaël Glucksmann gibi yeni nesil sosya demokratlardan gelebilir. 48 yaşındaki Vallaud ilk kez 2017 yılında parlamentoya seçildi. Fransa'nın en iyi okulunda Macron'la birlikte okudu ve mevcut cumhurbaşkanı gibi daha önce Elysée'nin genel sekreter yardımcısı olarak görev yaptı. Ancak eski bir şampiyon da söz sahibi olmaya çalışabilir: Fransa'nın eski sosyalist cumhurbaşkanı François Hollande, eski seçim bölgesinde yarışı kazanarak geri dönmeye hazırlanıyor ve Fransa'nın modern tarihinde devlet başkanı olarak görev yaptıktan sonra Ulusal Meclis'e yeniden katılan sadece ikinci cumhurbaşkanı olacak.
Partili olmayan seçenekler
Partiler arasındaki anlaşmazlıklardan kaçınmanın bir yolu da solun siyaset sahnesinin dışından birini seçmesi olabilir. Sosyal demokrat AP üyesi Glucksmann geçen ay reformist CFDT sendikasının eski lideri Laurent Berger'i önererek bu seçeneği masaya koydu. Berger hem solda hem de sağda uzlaşı yaratma ve uçurumlar arasında köprü kurma kapasitesiyle tanınıyor. Ancak ılımlı yaklaşımı Mélenchon için bir başlangıç olmayabilir.
