Dünya liderleri, üst düzey batılı yetkililer ve Rus muhalefet figürleri Kremlin'i eleştiren Aleksey Navalni'nin cesaretini överken, ölümünü kınadı ve bunun sorumluluğunu Vladimir Putin ve rejimine yükledi. ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı iki yıldır sürdürdüğü savaşa karşı uluslararası birliği güçlendirmek üzere pek çok liderin bir araya geldiği yıllık Münih Güvenlik Konferansı'nda yaptığı konuşmada "Açık olalım, Rusya sorumludur" dedi. Harris, Rusya'nın 47 yaşındaki Nalvani'nin tutulduğu Arktik ceza kolonisinde düşerek öldüğü yönündeki resmi açıklamasına şüpheyle yaklaştığını ifade ederek, ölümün doğrulanması halinde bunun "Putin'in gaddarlığının bir başka işareti" olacağını sözlerine ekledi.
"Putin tarafından öldürüldüğü açık"
Ukrayna Devlet Başkanı da aynı şekilde açık sözlüydü. Volodimir Zelenskiy, "Putin tarafından öldürüldüğü çok açık. Putin kimin öldüğünü umursamıyor, sadece pozisyonunu korumak istiyor. İşte bu yüzden hiçbir şeyi saklamamalı" dedi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron X'te yaptığı açıklamada Rusya'da "özgür ruhların ölüme mahkum edildikleri gulaglara gönderildiğini" söyledi. Fransız lider Navalni'nin, bağlılığını ve cesaretini övdü ve ailesine başsağlığı dileklerini iletti.
In today's Russia, free spirits are sent to the Gulag and condemned to death. Anger and indignation.
— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) February 16, 2024
I pay tribute to the memory of Alexeï Navalny, his dedication, his courage. My thoughts go out to his family, loved ones, and to the Russian people.
"Cesaretini hayatıyla ödedi"
Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Navalni ile bir zehirlenme saldırısından sonra iyileşme sürecindeyken Berlin'de görüştüğünü ve orada kendisiyle ülkesine "dönmek için gereken büyük cesareti" konuştuğunu aktardı. "Muhtemelen şimdi bu cesaretini hayatıyla ödedi" diyen Scholz, Navalni'nin "Rusya'da demokrasi ve özgürlük için ayağa kalktığını" ve ölümünün "Moskova'da ne tür bir rejimin iktidarda olduğunu" gösterdiğini sözlerine ekledi.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Navalni'nin ölümünün korkunç bir haber olduğunu belirtti ve onun "hayatı boyunca inanılmaz bir cesaret gösterdiğini" dile getirdi. İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron ise, "Putin'i bundan sorumlu tutmalıyız" dedi.
Let Alexei Navalny tell you what his death means in his own words.
— Ryan Shead (@RyanShead) February 17, 2024
Vladimir Putin is weak.#Navalny #Russia #recession pic.twitter.com/hCWnLvdRbN
Bazı Ruslar öfkelerini ve şoklarını ifade etmek için sosyal medyayı kullandı. Birçok destekçi Navalni'nin 2021'de Rusya'ya dönmeden önce, öldürülmesi halinde ne söyleyeceği sorulduğunda Ruslara "pes etmemelerini" söylediği bir videosunu paylaştı. Demokrasi yanlısı Rus örgütleri tarafından Avrupa ve ABD'deki şehirlerde protestolar başladı.
Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te bir kabalalık ellerinde mumlar ya da cep telefonlarının fenerleriyle "Navalny, Navalny!" diye bağırdı. Sosyal medyada yer alan görüntülerde ayrıca Rusya'nın Kazan kentinde Navalni için spontane bir anıtın yanına çiçek bırakan insanlar da görüldü. 47 yaşındaki Navalni, Artic Circle'ın üzerindeki uzak bir ceza kolonisinde aşırıcılık suçlamasıyla 19 yıl hapis cezasını çekiyordu. Siyasi amaçlı olduğunu reddettiği çeşitli suçlamalar nedeniyle Ocak 2021'de Almanya'dan döndüğünden beri parmaklıklar arkasındaydı.
"Halkının muhalefetinden korkuyor"
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "Aleksey Navalni'nin ölüm haberinden derin rahatsızlık ve üzüntü duyduğunu" belirterek, Rusya Devlet Başkanı'nın "kendi halkının muhalefetinden başka bir şeyden korkmadığını" söyledi. Von der Leyen bu haberin "Putin ve rejiminin ne menem bir şey olduğunun acı bir hatırlatıcısı olduğunu" sözlerine ekledi.
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ise Navalni'nin özgürlük ve demokrasi değerleri için mücadele ettiğini söyledi. Michel, "İdealleri uğruna en büyük fedakârlığı yaptı. AB, bu trajik ölümden yalnızca Rus rejimini sorumlu tutmaktadır" dedi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ölümden derin üzüntü ve rahatsızlık duyduğunu söyledi. Stoltenberg, "Tüm gerçekleri ortaya koymamız ve Rusya'nın da ölüm koşullarıyla ilgili tüm ciddi soruları yanıtlaması gerekiyor" dedi.
Münih'te konuşan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da öncelikle Navalni'nin eşi ve ailesini düşündüklerini söyledi. Blinken, "Navalni'nin bir Rus hapishanesindeki ölümü Putin'in inşa ettiği sistemin kalbindeki zayıflığın ve çürümenin altını çiziyor. Bunun sorumlusu Rusya'dır. Aleksey Navalni konusunda endişe duyan diğer pek çok ülkeyle konuşacağız" ifadelerini kullandı.
"Doğrulanırsa bu korkunç bir trajedi"
Blinken'in sözleri Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan tarafından da NPR yayın kuruluşuna verilen bir mülakatta tekrarlandı. Sullivan, "Eğer doğrulanırsa, bu korkunç bir trajedi olur. Rus hükümetinin muhaliflerine zarar verme konusundaki uzun ve kirli geçmişi göz önüne alındığında, burada ne olduğuna dair gerçek ve açık sorular ortaya çıkıyor" diye konuştu.
Navalni'nin "Kremlin tarafından vahşice öldürüldüğünü" söyleyen Letonya Cumhurbaşkanı Edgars Rinkēvičs, X'te yaptığı paylaşımda "Bu bir gerçek ve Rusya'nın mevcut rejiminin gerçek doğası hakkında bilinmesi gereken bir şey" dedi. Estonya Başbakanı Kaja Kallas, Rusya'nın ve tüm sorumluların hesap vermesi gerektiğini söyledi. Kallas X'te yaptığı açıklamada "Navalni'nin ölümü, karşı karşıya olduğumuz haydut rejimin bir başka karanlık hatırlatıcısı" dedi.
Whatever your thoughts about Alexey @Navalny as the politician, he was just brutally murdered by the Kremlin. That’s a fact and that is something one should know about the true nature of Russia’s current regime. My condolences to the family and friends.
— Edgars Rinkēvičs (@edgarsrinkevics) February 16, 2024
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, Rusya yetkililerinin ve bizzat Putin'in "Aleksey Navalni'nin artık hayatta olmamasından sorumlu olduğunu" söylerken, Hollanda Başbakanı Mark Rutte de "Rus rejiminin eşi benzeri görülmemiş vahşetinin" altını çizdi. Navalni'nin demokratik değerler için ve yolsuzluğa karşı mücadele ettiğini belirten Rutte, mücadelesinin bedelini en ağır ve insanlık dışı koşullar altında tutulurken ölümle ödediğini söyledi. Belçika Başbakanı Alexander De Croo ise Navalni'nin trajik ölümünün "Ukrayna'yı neden desteklemeye devam ettiğimizin bir kez daha altını çizdiğini" belirtti. De Croo, "Rusya Ukrayna'da galip gelemeyecektir. Düşüncelerimiz ailesi, arkadaşları ve tüm cesur Rus siyasi mahkumlarla birlikte" dedi.
"Demokratik Rusya'nın sembolüydü"
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock X'te yaptığı açıklamada Navalni'nin "hiç kimsenin olmadığı kadar özgür ve demokratik bir Rusya'nın sembolü olduğunu" söyledi. Tam da bu nedenle ölmesi gerekiyordu" dedi. Almanya Maliye Bakanı Christian Lindner, Putin'in ona "ölene kadar işkence ettiğini" dile getirdi. Fransa Dışişleri Bakanı Stéphane Séjourné ise Navalni'nin "bir baskı sistemine karşı direnişinin bedelini hayatıyla ödediğini" söyledi.
Sürgündeki Rus iş adamı Mikhail Khodorkovsky, "Eğer bu doğruysa, resmi neden ne olursa olsun, erken ölümün sorumlusu bizzat Vladimir Putin'dir" dedi. Önde gelen muhalif aktivistlerden eski dünya satranç şampiyonu Garry Kasparov ise Putin'in "Navalni'yi zehirle hızlı ve gizli bir şekilde öldürmeyi denediğini ve başarısız olduğunu, şimdi de onu hapishanede yavaşça ve alenen öldürdüğünü" söyledi. Kasparov, "Putin ve mafyasının ne kadar sahtekar ve hırsız olduklarını ifşa ettiği için öldürüldü" diye ekledi.
