Uydu verilerine göre İspanya'da kara sıcaklıkları 60 dereceye ulaştı ve turistler Akdeniz'deki sahillerden uzak durmaları konusunda uyarıldı. Diğer tarafta ise 100 milyondan fazla Amerikalı hala aşırı sıcak uyarısıyla karşı karşıya. Güneyin üzerine çöken ısı kubbesi dün Ölüm Vadisi'nde termometrelerin 56 dereceye kadar yükselmesine yol açarak Dünya'da kaydedilen en sıcak dereceye yaklaştı.
Deniz biraz daha serin, Florida'da okyanus sıcaklığı 30 derecenin çok üzerinde. Daha kuzeyde karada, şiddetli yağmur Pennsylvania ve New York'un yanı sıra New England'da sele neden olurken insanlar banliyö sokaklarından botlar ve helikopterlerle kurtarılıyor. Vermont olağanüstü hal ilan etti. Ulusal Hava Servisi orta batının bazı bölgeleri için kasırga, diğer eyaletler için de şiddetli fırtına alarmı verdi. Kanada'nın bazı bölgeleri aylardır yanıyor.
Bu bizim yeni dünyamız
Başka yerlerde de koşullar benzer şekilde kıyamet gibi. Japonya ve Hindistan'da arabalar sular altında kalan caddelerde banyo oyuncakları gibi dönüyor. Çin haftalardır 40 derecelere yakın seyreden sıcaklıklarda pişiyor ve şebekeler başa çıkmakta zorlandığı için elektrik kesintileri yaşanıyor. Dünyanın en hızlı ısınan kıtası olan Avrupa'da 48 derecelik sıcaklıklar bekleniyor. Geçen yıl burada 60 binden fazla kişi sıcaktan öldü. Bu yıl daha sıcak olacak. Tüm bunları normal hali artık yok: Bu bizim yeni dünyamız.
Yeni jeolojik dönem 2024'te ilan edilecek
Son 11 bin 700 yıldır içinde yaşadığımız jeolojik dönem olan Holosen için yas tutmanın beş aşamasından hangisindesiniz? Tüm tarih, buz tabakalarının Avrupa ve Kuzey Amerika'dan çekildiği ve atmosferik karbondioksit seviyelerinin pirinç ve buğday gibi tahılların gelişmesini sağlayacak kadar yüksek olduğu, uygun, nispeten öngörülebilir iklimiyle dikkat çeken bu çağda gerçekleşti.
Şimdi bu Holosen koşullarını, insan faaliyetlerinin getirdiği ve küresel iklim kaosu ve ekolojik bozulma ile karakterize edilen bir çağ olan keşfedilmemiş Antroposen* için terk ettik. Geçtiğimiz hafta, bilim insanlarından oluşan Antroposen Çalışma Grubu (AWG) üyeleri, çağın jeolojik başlangıcını belirlemek için en iyi yer olarak Kanada'daki Crawford Gölü'nü seçti. Tekliflerinin başarılı olması halinde, Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliği Ağustos 2024'te Antroposen'i resmen ilan edebilir.
Herkes kendi zamanının önemli olduğunu düşünür ancak biz gerçekten olağanüstü zamanlarda yaşıyoruz. Çoğu jeolojik dönem milyonlarca yıla yayılır. Antroposen'in ne kadar süreceğine gelince... Bu, insanların ne kadar süre hayatta kalacağına bağlı. Dünya'ya hükmeden atalarımız dinozorların geçen bir çağın yasını tutacak ne zamanları ne de beyinleri vardı. Onların dünyası, tüm hayvan ve bitki türlerinin dörtte üçünü yok eden büyük bir asteroid çarpması sayesinde bir jeolojik sınırdan diğerine anında geçti. Kretase'den Paleojen'e uzanan bu jeolojik sınır, iridyum seviyelerinde bir artış içeren kaya katmanlarındaki ince bir şeritle işaretlenmiştir. Bu ağır metal, 66 milyon yıl önce bir asteroid tarafından küresel olarak çökeltilerin içine bırakılmıştır.
Havanın ve okyanusların kimyasını değiştirdik
Kendi egemenlik dönemimiz gelecekteki fosil kayıtlarında da ortaya çıkacaktır. Plastik ve beton birikiminden evcil tavuklar ve mısır tohumları gibi manipüle edilmiş yaşam formlarının patlamasına kadar her şeyin üzerinde bizim damgamız var. Gezegenin manzaralarını, nehir akışlarını, havanın ve okyanusların kimyasını değiştirdik, şehirler ve rezervuarlar yarattık ve doğayı yeniden yapılandırdık. Bugün dünyadaki memelilerin sadece yüzde 4'ü yabani. Geri kalanını ise beslenmek ya da bize hizmet etmek üzere değiştirdik.
AWG, Holosen-Antroposen sınırı için radyoaktif metal plütonyumu bir işaret olarak seçti. Plütonyum kirliliği, 1963'teki uluslararası test yasağı anlaşmasına kadar 1950'lerdeki nükleer silah testleri sırasında küresel olarak arttı. Koruma altındaki Crawford Gölü'ndeki bozulmamış tortular bunun iyi bir kaydını sunuyor. Plütonyum patlaması, tüm insan faaliyetlerinde bir artış olan büyük hızlanma ile aynı zamana denk geliyor. Grubun başkanı Colin Waters, bu faaliyetin artık sadece Dünya'nın küresini etkilemekle kalmadığını, aslında onu kontrol ettiğini söyledi.
Eğer kontrol gerçekten insanlığın elindeyse, o zaman sarhoş demektir. Doğal ekosistemleri, iklimin devrilme noktalarını ya da kendi güvenliğimizi hiçe sayarak Antroposen'e doğru yol alıyoruz. Bu Haziran ayı Dünya'da kaydedilen en sıcak ay oldu. Temmuz ayı şimdiye kadarki en sıcak günle başladı, hemen ardından daha sıcak bir gün, ardından en sıcak hafta ve muhtemelen en sıcak ay geldi. Bundan birkaç yıl sonra, 2030'ların bitmek bilmeyen iklim felaketleri sırasında, çocuklarımın nesli yetişkinliğe ulaştığında, 120 bin yıllık sıcaklık rekorlarının gün be gün kırıldığı o korkunç 2023 yazını sorabilirler: Herkes nasıl tepki verdi?
Kontrolü ele almamız gerekiyor
Bu Antroposen çağını etiketlemek, bizi yas tutmanın ilk aşaması olan inkârdan kabullenmeye taşımaya yardımcı olacak mı? Kendimi tüm aşamaları aynı anda yaşarken buluyorum. Çocuklarımın Avustralya'daki çocukluğumun muhteşem mercan resiflerinde şnorkelle yüzemeyecek olmalarına duyduğum öfke; sel suları nedeniyle yerlerinden olan, evlerini, geçim kaynaklarını, hatta hayatlarını kaybeden milyonlarca Hintli köylü için duyduğum acı ve suçluluk. Yaban hayatının, buzulların, yemyeşil manzaraların, güvenli ve güvenilir hava koşullarının kaybından kaynaklanan depresyon.
Yaşanabilir bir Antroposen inşa etmek istiyorsak, ulaşmamız gereken son iki aşama kabullenme ve yeniden inşa etme. Bu amaca odaklanarak kontrolü elimize almamız gerekiyor. Aramızda, Başkan Biden gibi, farklı jeolojik çağlara yayılmanın ciddiyetini takdir edebilen insanlar ve yaratmakta olduğumuz Antroposen ile lanetlenmiş çocuklar var. Kendinize yas tutmak için bir an izin verin, sonra bu olağanüstü zaman için yerinizi alın: Yaratacak daha iyi bir çağımız var.
*Antroposen, insanoğlunun Dünya'ya olan etkisinin en üst düzeylere çıktığı Sanayi Devrimi’nden bugüne olan süreç, İnsan Çağı da denen döneme verilen isim.
