Avrupalı liderler, Donald Trump'ın NATO'ya dair tartışılan açıklamalarına karşılık olarak kıta genelinde daha fazla birlik ve askeri işbirliği çağrısında bulundu. Polonya Başbakanı Donald Tusk pazartesi günü Paris'e yaptığı ziyarette, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile savunma ilişkilerinin derinleştirilmesini ele aldığı bir zirve öncesinde AB ve ittifakın alternatifi olmadığını söyledi.
"Hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için"
"Alexandre Dumas'nın Üç Silahşörler'indeki şu sözler muhtemelen Paris'te en net şekilde yankılanıyor: 'Hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için'" diyen Tusk, ABD eski Başkanı ve Cumhuriyetçilerin başkan adaylığı için ön sıralarda yer alan Trump'a üstü kapalı bir göndermede bulundu. Cumartesi günü Trump, gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 2'sini savunmaya harcama hedefini tutturamayan hiçbir NATO üyesini savunmayacağını ve hatta Rusya'yı saldırması için teşvik edeceğini söyledi. Bu açıklamalar Avrupa'da öfke ve endişeye neden oldu.
NATO ülkeleri teorik olarak ittifakın kurucu anlaşmasının 5. maddesi ile korunuyor. Bu madde tüm üye devletleri Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği yeniden tesis etmek için silahlı güç kullanımı da dahil olmak üzere gerekli gördüğü eylemlerle karşılık vermekle yükümlü kılıyor. Bu madde önemli bir şekilde ittifak üyelerinin saldırıya uğrayan bir ülkeye destek için savaş ilan etmelerini gerektirmiyor.
"Mantıklı bir yaklaşım değil"
Pazartesi günü bazı Avrupalı liderler Trump'ı açıkça eleştirdi. Kıbrıs Rum Kesimi'ni ziyaret eden Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Bu açıklamalar sorumlu değil ve Rusya'ya yardımcı oluyor" dedi. Diğerleri ise daha nüanslıydı. İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron, Trump'ın sözlerinin yardımcı olmadığını belirterek, "Elbette bizim gibi tüm ülkelerin GSYH'nin yüzde 2'sini harcamasını istiyoruz, ancak söylenenlerin mantıklı bir yaklaşım olmadığını düşünüyorum" ifadelerini kullandı. Rusya'nın bir AB komşusundan daha sempatik bir tepki geldi. Estonya Başbakanı Kaja Kallas şunları söyledi: Sanırım Amerika'daki başkan adayının söyledikleri de pek bir şey yapmayan bazı müttefikleri uyandıracak nitelikte.
NATO'nun en fazla savunma harcaması yapan ülkesine liderlik eden Tusk ise, "Avrupa Birliği, Fransa ve Polonya kendi sınırlarını savunmak ve birlik dışındaki müttefik ve dostlarımızı savunmak ve desteklemek için güçlü ve hazır hale gelmelidir" dedi. NATO rakamlarına göre İngiltere'nin 2023 yılında savunma harcamalarının yüzde 2.03'ünü gerçekleştirmesi beklenirken, Avrupa'nın diğer nükleer gücü Fransa için bu oran yüzde 1.9 ile biraz daha düşük. Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline tepki olarak harcamalarını önemli ölçüde arttıran Polonya'nın savunma bütçesi GSYH'nin yüzde 3.9'una tekabül ediyor. Dünyanın en büyük askeri gücü olan ABD'nin ise GSYH'nin yüzde 3.49'unu harcıyor.
Royal United Services Institute adlı düşünce kuruluşunun genel müdürü Dr. Karin von Hippel, Avrupa ülkelerinin Trump'ın başkanlığı ihtimaline hızla uyum sağladığını söyledi. Hippel, "Bence kıtadaki liderler bu sefer bunun ne anlama gelebileceğinin çok daha fazla farkındalar ve Biden kazansa bile Kongre'nin hala işlevsiz olabileceğini biliyorlar" dedi.
