İsrail üç yıl boyunca Gazze Şeridi'nde gizli saldırılar düzenlemek isteyen Filistinlilerin akınlarını tespit etmek üzere tasarlanmış radar ve sensörlere sahip, yaklaşık 65 kilometre uzunluğunda, son teknoloji ürünü bir güvenlik bariyeri inşa etti. Cumartesi günü Hamas, buldozerler gibi ilkel araçları kullanarak 20 metre yüksekliğindeki çitleri deldi ve kamyonetlerle ve yaya olarak boşluklardan İsrail'in güneyine, 1973 Yom Kippur savaşından bu yana ülke sınırlarında yaşanan en büyük ihlal olan bir cephe saldırısı düzenledi.
Hazırlıksız yakalandı
Bu, İsrail ordusunun siber yeteneklere, istihbarat toplamaya ve gelişmişsilahlara ve terörist saldırılara karşı koymaya odaklanmasının sınırlarının keskin bir örneğiydi. Silahlı kuvvetler nispeten düşük teknolojili bir kara saldırısına hazırlıksız yakalandı. Şimdi İsrail ordusu Gazze'de piyade ve konvansiyonel topçulara daha fazla güvenmek zorunda kalacağı, son yıllarda öncelik vermediği ve sokak sokak çatışmaya ve şehir savaşına çekilebileceği büyük ölçekli bir operasyon olasılığına hazırlanıyor.
İsrail merkezli Uluslararası Terörle Mücadele Enstitüsü'nde araştırmacı olan Avi Jager, İsrail ordusunun yanlış savaşa hazırlandığını söyledi. Son zamanlarda ordunun dikkati, İsrail'in Filistinli savaşçıların isyanını bastırmak için güçlerini konuşlandırdığı Batı Şeria'ya yöneldi. Askeri analistler, İsrail istihbaratının olası savaş uyarılarının kuzeye ve Hamas'ın Lübnanlı müttefiki Hizbullah'ın tehdidine odaklandığını söyledi.
Cumartesi gününe kadar İsrailli yetkililer, Gazze'nin ekonomisini güçlendirme politikasının, ABD, Avrupa ve İsrail tarafından terör örgütü olarak tanımlanan Hamas liderlerinin sınır ötesi saldırı düzenlemek gibi bir niyetleri olmadığı anlamına geldiğine inanıyordu.
"Halkını güvende tutamıyor"
Aynı zamanda hafta sonu yaşananların da gösterdiği gibi Hamas daha sofistike hale geldi. Cumartesi günkü saldırıda füzeler, deniz araçları, insansız hava araçları ve İsrail'in 30 kilometreden fazla içindeki Ofakim kentine kadar ulaşan silahlı savaşçılar bir arada kullanıldı. İsrail'in Filistinlilerle eski barış müzakerecisi ve İsrail-Filistin çatışmasını çözmek için çalışan ABD/Ortadoğu Projesi'nin başkanı Daniel Levy, "İsrail, tüm sofistike yüksek teknolojisine, silahlarına, casus yazılımlarına ve dünyaca ünlü istihbarat teşkilatına rağmen stratejik bir sürpriz yaşadı. İsrail artık halkını güvende tutamıyor ve bunun telafisi de zor olacak" değerlendirmesini yaptı.
Odak noktası farklıydı
İsrail ordusundan bir sözcü, silahlı kuvvetlerin mevcut çatışmada galip gelmeye odaklandığını ve Hamas'ın sınır ötesi saldırısına giden süreç hakkında çatışmalar sona erdiğinde konuşacaklarını söyledi. İsrail uzun zamandır düşmanlarına karşı teknolojik üstünlük sağlamaya odaklanmış olsa da (nükleer silahları ilk kez 1960'larda geliştirdiği düşünülüyor), ordu son yirmi yılda gelişmiş hava, savunma ve istihbarat sistemlerine doğru kayışı hızlandırdı. İsrail ordusu için 2006 yılında Hizbullah ile Güney Lübnan'ın kayalık tepelerinde gerilla savaşçılarıyla yaptığı savaş, ABD'nin Afganistan ve Irak'taki deneyimlerine benzer şekilde, karşı ayaklanma savaşlarında üstün bombaların ve topçuların sınırlarını gösterdi.
Jager'e göre İsrail liderliği, güvenliğine yönelik ana tehditlerin artık Mısır ve Ürdün gibi Arap ülkeleriyle barış anlaşmaları imzaladığı önceki savaşlardaki gibi kara işgalleri değil, Hizbullah ve Hamas gibi devlet dışı grupların roketleri ve isyancı saldırılarından kaynaklanan konvansiyonel olmayan tehditler olduğuna inanmaya başladı.
Bu amaçla ordu, Hizbullah ve Hamas'tan gelen tehditle başa çıkmak ve İran'ın büyüyen füze cephaneliğinin risklerini azaltmak için istihbarat, siber ve savunma yeteneklerine yatırım yaptı. Kısa menzilli roketleri hedef alan Demir Kubbe'yi 2011 yılında konuşlandırdı ve daha uzun menzilli füzelerle mücadele etmek için başka sistemler geliştirmeye yatırım yaptı.
İran Suriye iç savaşına girerken İsrailli pilotlar Suriye'de binlerce hava saldırısı düzenleyerek Tahran'ın Lübnan'daki Hizbullah müttefiklerine gelişmiş füzeler tedarik etme çabalarını sekteye uğrattı. İsrail'in 8200 olarak bilinen sinyal istihbarat birimi, ordunun en büyük ve en tanınmış birimlerinden biri haline geldi ve aynı zamanda teknoloji sektörüne bilgisayar dehası çocuklar yetiştirerek ülke ekonomisinin büyümesine yardımcı oldu.
Yine de 2014 yılında Hamas, duvarın altına kazdığı tüneller aracılığıyla Gazze'den İsrail topraklarına saldırılar düzenleyerek İsrail ordusunu şaşırttı. İsrail tünelleri yok etmek için Gazze'de kara operasyonları başlatırken iki taraf 50 gün süren bir çatışmaya girdi. Buna karşılık İsrail ordusu yine teknolojiye yöneldi. Tünelleri tespit etmeye yardımcı olabilecek engel adlı bir sistem üzerinde çalışmaya başladı ve daha sonra sınır çiti sistemini tanıttı. Dönemin İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, bariyerin Gazze'nin etrafına bir demir duvar ördüğünü ve İsraillileri, tıpkı ünlü füze savar sistemi Demir Kubbe'nin onları roketlerden koruduğu gibi Hamas savaşçılarından koruduğunu söyledi.
Orduyu düzenlediler
Dönüşüm üzerine bir çalışma yayınlayan Jager'e göre 2015 yılında ordu, muharip birlikleri ve yedek askerleri azaltacak bir yenileme planı üzerinde çalışmaya başladı. Astsubay sayısı yüzde 10 azaltılarak 40 bine indirildi ve erkekler için zorunlu hizmet süresi dört ay kısaltılarak 32 aya indirildi. Şu anda İsrail parlamentosunun bir üyesi ve Ulusal Birlik partisinin lideri olan Gantz'ın sözcüsü yorum yapmayı reddetti. Başbakan Binyamin Netanyahu'nun ulusal güvenlik danışmanı olarak görev yapan Yaakov Amidror, "Günün sonunda teknolojiye yatırım yapıp yapmayacağınıza karar vermek zorundasınız. Teknolojiye yatırım yapmak diğer konulara daha az para ayırmak anlamına gelir" dedi.
Kara kuvvetlerinin zayıflatıldığı süreç
Ordunun sonraki başkanları, orduyu daha çevik ve daha teknolojik odaklı hale getirme bayrağı devraldı. Tel Aviv'deki Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Kobi Michael, "İsrail Savunma Kuvvetler, kara kuvvetlerinin zayıflatıldığı uzun soluklu bir süreçten bahsediyoruz" dedi.
İsrail ordusu yüksek teknolojiye geçerken, Hamas ve Suriye'deki iç savaşta on yıldır savaşan Hizbullah, isyancılardan ziyade geleneksel askeri düşmanlar gibi hareket etmeye başladı. On yıldan uzun bir süredir Gazze Şeridi'nin kontrolünü elinde tutan Hamas, gelecekteki bir çatışma için komuta ve kontrol merkezi olarak bir yeraltı üssü inşa etti ve İsrail'e roket atma konusunda daha iyi hale geldi.
Demir Kubbe 2021'de İsrail'e atılan binlerce mermiyi durdurarak bir kez daha bir başarı öyküsü olarak ortaya çıktı. İsrail ordusunun hava saldırılarıyla Hamas'ın askeri altyapısının bazı bölümlerini vurarak verdiği ağır karşılık, İsrailli yetkilileri, grubun İsrail ile tekrarlanan şiddet turlarından yorulduğuna ikna etti. Cumartesi günkü saldırılar öncesinde Batı Şeria'da Hamas tarafından körüklenen şiddet olayları durumu daha da karmaşık hale getirdi. Batı Şeria'da yaşayan liderler tarafından desteklenen Netanyahu hükümeti, dikkatlerini buradaki Filistin saldırılarına çevirmişti.
"Batı Şeria'da tabur sayısı artırıldı"
Haziran ayında İsrail ordusu Batı Şeria'da bulunan tabur sayısını arttırdı. İsrail medyasına göre bu sayı 18 ay içinde yaklaşık 13'ten 25'e çıkmıştı ki bu da binlerce kara askerine denk geliyordu. İsrailli yorumcular Hamas'ın Gazze sınırında düzenlediği saldırıya verilen yavaş yanıttan Batı Şeria'da bu kadar çok askerin bulunmasını sorumlu tuttu. İsrail askeri sözcüsü Richard Hecht gazetecilere yaptığı açıklamada Gazze ve Batı Şeria arasında konuşlandırılan güçlerin birbiriyle bağlantılı olmadığını söyledi. Hecht, "Gazze yakınlarında da konuşlandırılmış kuvvetlerimiz vardı" dedi.
"Düşük önceliğe sahip bir senaryoydu"
Washington merkezli bir düşünce kuruluşu olan Foundation for Defense of Democracies'den Mark Dubowitz, Batı Şeria'daki şiddet olaylarındaki artışın, dikkatleri Gazze'deki planlamadan uzaklaştırmak için hesaplanmış bir hamle gibi göründüğünü söyledi. Dubowitz, "İsrail'i güney sınırından ve binden fazla Hamas savaşçısının sızması yoluyla vuracak stratejik bir sürpriz senaryonun İsrail Savunma Kuvvetleri'nin en iyi planlama senaryoları arasında daha düşük bir önceliğe sahip olduğu doğru" dedi.
