Çin'deki büyük bir varlık yöneticisinde görülen finansal stres belirtileri, yatırımcıları ülkenin çökmekte olan emlak sektöründeki krizin yayılması konusunda tedirgin ederken, dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde bir Lehman Brothers etkisi yaşanıp yaşanmayacağı tartışmasını yeniden alevlendiriyor.
Olağandışı finansal ürünlerin satıcısı olan ve 2022 yılı sonunda 108 milyar dolara eşdeğer varlığı yöneten Zhongrong International Trust, piyasanın son endişe kaynağı oldu. Borsa dosyalarına göre, firma tarafından yönetilen dört tröst ürünü, yakın zamanda halka açık üç Çinli şirkete toplam 14 milyon dolara eşdeğer faiz ve anapara ödemesini kaçırdı. Pekin merkezli Zhongrong birçok gayrimenkul şirketine finansman sağlamış ve inşaat projelerinin finanse edilmesine yardımcı oldu.
Birçok yatırım tehlikeye girebilir
Zhongrong, Zhongzhi Enterprise Group adlı daha büyük ve geniş bir finansal holdingin bir parçası ve birçok varlık yönetimi işletmesinin sahibi. Geri ödeme sorunları ve temerrütler büyümeye devam ederse Çin'deki çok sayıda şirkete ve varlıklı kişiye satılan daha birçok yatırım ürünleri tehlikeye girebilir.
Sosyal medyada bazı bireysel yatırımcılar Zhongrong ürünlerinden ve bazıları da Zhongzhi'nin diğer birimlerinden vaat edilen ödemeleri alamadıklarını belirterek yerel makamlara şikayette bulundular. Her iki şirket de iddialara kamuoyu önünde yanıt vermedi. Çin'in 31 Mart itibariyle toplam 2,9 trilyon dolarlık varlığa sahip olan tröst sektörü, uzun zamandır emlak şirketleri için bir finansman kaynağı oldu. Tröst fonları genellikle hisse senetlerine, tahvillere, gayrimenkul projelerine ve diğer varlıklara yatırım yapmak için varlıklı bireylerden ve şirketlerden para toplar.
"Zhongzhi bir kara kutu"
Gavekal Research analisti Xiaoxi Zhang, "Zhongzhi bir kara kutu. Periyodik açıklamaları yok, özel bir şirket ve bazı yatırımcılar ne tür varlıklara yatırım yaptıklarını bilmiyor" dedi. Çinli emlak devi Country Garden'ın yaşadığı mali sıkıntının hemen ardından gelen grubun yaşadığı zorluklar, Çin'in gölge bankacılık sistemi ve bunun emlak sektörüyle ne kadar iç içe olduğu konusundaki endişeleri artırdı.
Zhang bu hafta başında yazdığı bir notta, "Endişe, Çin'in finansal sisteminin ödeme gücünü tehdit eden bir Lehman anının kapıda olması" dedi. Bu endişeler, Çin'in bocalayan ekonomisi ve kuşatılmış konut piyasası hakkındaki yaygın yatırımcı endişelerine eklendi. Birçok Çin hisse senedi ve şirket tahvilinin fiyatları bu ay düştü ve Çinli şirketlerle dolu Hong Kong Hang Seng Endeksi, son zirvesinden yüzde 20'den fazla düştükten sonra Cuma günü ayı piyasası bölgesine geriledi.
Evergrande krizinden beri tartışılıyor
Japonya'nın Nikkei 225 endeksi ve ABD'nin teknoloji merkezli Nasdaq endeksinin her biri yüzde 20'den fazla yükselirken, daha geniş ABD endeksleri ve Avrupa'daki birçok hisse senedi göstergesi daha az olsa da yıl boyunca yükseldi. Ekonomistler ve araştırma analistleri, ABD ve küresel finans piyasalarında şok dalgaları yaratan ve yıllarca etkisi görülen Wall Street yatırım bankası Lehman Brothers'ın 2008'deki çöküşüne Çin'de neyin neden olabileceğini uzun süredir tartışıyor. Çin'de geçen yıl yaşanan mortgage isyanları ve China Evergrande Group'un 2021'deki tahvil temerrütleri de ülkenin finans sisteminde başka domino taşlarının devrilmesi endişelerini tetikledi. Nomura'nın bir raporuna göre, Çin'deki emlak krizi şimdiden düzinelerce gayrimenkul şirketinin borçlarını ödeyememesine neden oldu.
Lehman Brothers'ın iflası
Dünyanın en büyük yatırım bankalarından biri olan Lehman Brothers’ın hisseleri 2008’in ilk altı ayında ABD’de konut piyasalarındaki dalgalanmayı izleyen mortgage kriziyle yüzde 73 değer kaybetti. Eylül ayına gelindiğinde banka, yüzde 97 değer kaybı yaşadı ve yeterli nakit stoğu bulunmaması nedeniyle 15 Eylül 2008’de iflas başvurusu yaptı. Piyasaya 700 milyar dolarlık borç bırakan Lehman Brothers’ın iflası ABD tarihinde ki en büyük iflas olarak kabul ediliyor.
Zhongrong 1987 yılında kuruldu ve eskiden başka bir isimle biliniyordu. Zhongzhi Group 2004 yılında işletmenin büyük bir hissesini aldı ve birim 2007 yılında Çin'in bankacılık yetkililerinden mali lisans aldı. En büyük hissedarı devlete ait bir tekstil şirketi. 2014 yılına gelindiğinde Zhongrong'un yönetiminde yaklaşık 100 milyar dolarlık tröst varlığı bulunuyordu. Bireysel bir yatırımcıya göre, bir noktada yıllık yüzde 15'e varan getiri vaat ederek yatırımcıları cezbetti.
The Wall Street Journal tarafından görülen birkaç tröst fonunun pazarlama belgelerine göre, son zamanlarda vaat edilen getiriler yıllık yüzde 7 ila yüzde 8 civarındaydı. Fonların banka mevduatlarına, hisse senetlerine, şirket tahvillerine ve diğer servet yönetimi ürünlerine yatırım yapabileceğini de belirten belgelere göre daha fazla para yatıran yatırımcılar daha yüksek getiri elde ediyordu. Müşterilere ayrıca paralarını altı ay veya bir yıl içinde kullanabilecekleri veya paralarını daha uzun süre yatırımda tutmayı tercih edebilecekleri söylendi.
Bazı tröst fonları emlak şirketlerine kredi sağlamak üzere tasarlandı. Zhongrong, emlak şirketlerine banka kredilerinden daha yüksek faiz oranlarıyla borç veriyor ve teminat olarak proje şirketlerinin hisselerini alıyordu. Zhongrong'un İngilizce web sitesinde yer alan bir sloganda "Reel ekonomiyi desteklemek, yeni dönemde güvenin sorumluluğu ve fırsatı" ifadeleri yer alıyor.
Şirketin yıllık raporlarına göre 2020 yılında Zhongrong'un güven fonlarının varlıklarının yüzde 18'i emlak sektöründeydi. Bu oran 2022'de yaklaşık yüzde 11'e düştü. Kredi derecelendirme şirketi S&P Global, geçen yılın sonlarında yayınladığı bir raporda, kötüleşen makroekonomik koşulların, yüksek spekülatif not olan BB+ ile derecelendirdiği Zhongrong ile çalışan birçok emlak geliştiricisinin kredi kalitesinin bozulmasına neden olduğunu söyledi. Tröst şirketlerinin varlık yönetimi ürünlerinde yatırımcılara tazminat ödemek gibi bir yasal yükümlülüğü olmasa da S&P, ürünlerinin performans göstermemesi halinde sektörün hala müşteri yatırımlarının tamamını yapma baskısıyla karşı karşıya olduğunu söyledi. Şirketin talebi üzerine bu yılın Mayıs ayında Zhongrong'un notunu geri çekti.
