Andrew Higgins / The New York Times
Beyaz Saray bu hafta ABD Başkanı Joe Biden'ın Polonya'yı ziyaret edeceğini açıkladıktan sonra, Kremlin kavgacı bir tirat attı: Polonyalı liderler ABD'nin "Kölesiydi" ve ülke "Patolojik Rus düşmanlığı" tarafından ele geçirilmiş bir siyasi embesiller topluluğuydu. Kremlin'in güvenlik konseyi başkan yardımcısı Dmitry Medvedev'in bu sözleri, Varşova'da telaşın yerine bir gurur patlaması yarattı. Ulusal Güvenlik Dairesi Başkanı ve Koordinasyon Bakanlığı'nın Sözcüsü Stanislaw Zaryn, "Bu, Rusların Polonya'yı ciddiye aldığının ve Batı'daki artan önemini gördüğünün bir başka kanıtı" diye konuştu.
Polonya hükümeti strateji değiştirdi
Rusya'nın öfkesi ve Biden'ın Belçika'daki zirve toplantılarının ardından cuma ve cumartesi günleri Polonya'yı Avrupa'daki tek durağı olarak belirlemesi, Ukrayna'daki savaşın yarattığı yeni bir gerçeği yansıtıyor: Polonya, birdenbire Batı'nın pek çok umudunu ve Rusya'nın öfkesini barındıran bir eksen haline geldi. Avrupa'nın köklü baş belası izleminden uzaklaşan popülist Polonya hükümeti, şimdi kendini merkezde konumlandırdı. Hem Brüksel hem de ABD tarafından Batı dayanışmasının ve güvenliğinin temel taşı olarak benimsendi.
"Polonya ağırlık merkezidir"
Avrupa Birliği ile olan birçok savaşının yanında Washington ile de tartışan Polonya, kendisini vazgeçilmez ve güvenilir bir müttefik olarak yeniden konumlandırdı. Varşova araştırma grubu Strategy and Future'ın kurucusu Jacek Bartosiak “Polonya ağırlık merkezidir. Sadece haritaya bakın. Polonya’sız NATO'nun doğu kanadı olmaz" diyor. Pentagon bu kanadı güçlendirmek için Polonya'ya 5 binden fazla ek birlik ve karadan havaya füze bataryaları gönderdi. Ülkedeki ABD askeri personelinin sayısı iki kattan fazla arttı.
En çok Ukraynalı mülteci Polonya’da
Polonya çarşamba günü, 45 Rus diplomatın casus olarak tanımladığını ve hepsinin ülkeyi terk etmelerinin emredildiğini açıkladı. Dışişleri bakan yardımcısı Pawel Jablonski, Moskova Ukrayna'ya karşı barbarca bir savaş yürütürken, Rusya’nın Varşova'daki büyükelçiliğini kötüye kullanmasına tahammül etmeyeceğini söyledi. Jablonski diplomat kılığına girmiş casuslar, "Sadece Polonya'nın güvenliğine değil, aynı zamanda Polonya'da kalan Ukrayna vatandaşlarının güvenliğine de tehdit oluşturuyor. Bu kararı bu yüzden verdik” diye konuştu.
Daha önce Brüksel tarafından göçmenlere düşmanlığı nedeniyle eleştirilen Polonya, geçtiğimiz ay Ukrayna'daki savaştan kaçan 2 milyondan fazla mülteciyi karşıladı. Bu rakam herhangi bir diğer ülkenin kabul ettiği mülteci sayısının çok üstünde. Polonya aynı zamanda Ukrayna'ya silah, mühimmat, yakıt ve diğer yardımların tedariği için hayati bir hazırlık noktası haline geldi ve kendisini Batı'nın krize tepkisini şekillendiren müzakerelerin merkezine koydu.
Polonya hükümetine övgüler
Varşova, Ukrayna'ya giden tüm diplomatik, askeri ve insani yolların geçtiği başkent oldu. Daha önce yasaları zorlayarak Washington'u çileden çıkaran, daha sonra başkan tarafından veto edilen ve Amerika'ya ait bir televizyon ağını tehdit eden Polonya hükümeti, takdir dolu bir ilginin tadını çıkarıyor. Polonya hükümeti son haftalarda Başkan Yardımcısı Kamala Harris, CIA Direktörü William Burns, Savunma Bakanı Lloyd Austin, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ve bir dizi başka üst düzey ABD ve Avrupalı yetkiliden övgüler aldı. Biden'ın ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan salı günü Polonya'yı Ukrayna’nın insani yükünü alan, ön cephede ve çok savunmasız bir müttefik olarak tasvir etti.
Polonya çatışmaya çekilebilir endişesi
Polonya'nın NATO'nun en açık cephe hattı devleti olarak aniden öne çıkması; ve özellikle geçen hafta Rus füzelerinin sınıra yakın bir Ukrayna askeri üssünü yok etmesinin ardından, çatışmanın içine çekilebileceğine dair endişeleri arttı. En çok endişelenenler arasında, evlerindeki çatışmalardan kaçmak için Polonya’ya gelen Ukraynalılar var. Rus kuvvetlerinin Ukrayna'nın güneydoğusundaki evinin yakınında büyük bir nükleer santrale saldırmasının ardından Polonya'ya kaçan müzik öğretmeni Yevgeny Piskuko “Polonya çok yakın. Buradan çıkmak istiyorum. Okyanusu geçmek istiyorum. Burası güvenli değil" diyerek korkularını dile getiriyor.
Polonya, Almanya’yı örgütledi
Polonya, olası risklere rağmen saldırganlığı nedeniyle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i cezalandırmak için Avrupa'yı sert önlemler almaya davet etmede ön saflarda yer aldı. Rusya'nın 24 Şubat'ta Ukrayna'yı işgali karşısında şaşkına dönen Almanya, Rusya ile güvenlik ve dış politikalarının uzun süredir devam eden temellerini koruyup korumayacağını hesaplarken, Polonya'nın başbakanı Mateusz Morawiecki kişisel olarak “Almanya'nın vicdanını harekete geçirmek” ve Moskova'ya karşı kararlılığını pekiştirmek için Berlin'e uçtu. Morawiecki'nin Berlin gezisinden kısa bir süre sonra, Alman hükümeti Ukrayna'ya silah gönderme ve SWIFT ağından önemli Rus bankalarını çıkarma konusundaki önceki direncini yumuşattı.
Varşova'da Ukrayna bayrağının renklerine boyanmış bir duvar: Ukrayna'daki Savaşı Durdurun! 20 Mart 2022 (Maciek Nabrdalik/ The New York Times)
Muhalefet çekiniyor
Polonya'nın kültür bakanı yardımcısı Jaroslaw Sellin, daha önce ülkesinin Avrupa'nın en büyük yıkıcısı olma rolünden zevk alan ateşli bir muhafazakardı. Ancak o dahi Polonya'nın ilgi odağında olmasını kutlamak için yeni bir neden buldu. Sellin, salı günü Radio Gdansk'a “Herkes bizi hayranlıkla izliyor” diye konuştu. Avrupa bloğu ile hukukun üstünlüğü, LGBTQ hakları, kömür madenciliği ve diğer çeşitli konular üzerinde uzun süredir devam eden sürtüşmeler hala arka planda gürlüyor. Muhalefet, iktidar partisi Hukuk ve Adalet’in Polonya'nın yeni bir gözde haline gelmesi sayesinde bu konuları ihmal edeceğinden korkuyor. Hukuk ve Adalet 2015'te iktidara gelmeden önce, ülkenin önceki Avrupa yanlısı hükümetlerine danışmanlık yapan Varşova Üniversitesi'nde profesör olan Roman Kuzniar, “Bu bakımdan savaşın bir başka kurbanıyız. Savaş her zaman bir ülkeyi yönetenlere yardım eder. Hem Avrupa Birliği hem de ABD bu hükümetin yaptığı tüm yanlış şeyleri unutursa çok kötü olur” diye konuşuyor.
NATO sorumluluklarına özen gösteriyor
Hukuk ve Adalet’in geçen hafta askeri harcamaları gayri safi yurtiçi hasılanın yaklaşık yüzde 2,2'sinden yüzde 3’üne çıkaracak yeni bir Vatan Savunma Yasası tasarısı oylandı. Tasarı, Parlamentoda en azılı siyasi düşmanları tarafından bile desteklenerek onaylandı. Polonya, 30 üyeli NATO ittifakında asgari yüzde 2'lik harcama hedefini karşılayan sadece 10 ülkeden biri.
Polonya Putin’e karşı merkez oldu
Polonya dış politikası Ukrayna'daki savaşa kadar Brüksel'e düşmanlığını paylaşan, benzer düşünen muhafazakar ve çoğunlukla Kremlin yanlısı Avrupalı popülistlerden oluşan bir blok oluşturma çabalarıyla meşguldü. Şimdi ise Baltık ülkeleri ve Çek Cumhuriyeti de dahil olmak üzere Rusya'ya karşı daha sert yaptırımlar için bastıran yeni bir Avrupa ülkeleri bloğunu güçlendirmeye çalışıyor.
Polonya, Avrupa dışişleri bakanlarının bu hafta Brüksel'deki toplantısında Rusya'dan petrol ithalatının yasaklanması için yoğun bir şekilde lobicilik yaparak, uzun ve acı verici bir Rus saldırganlığı deneyimine sahip olan Avrupa'nın doğu ucundaki Litvanya ve diğer ülkelere katıldı. Bu çaba Almanya, Hollanda ve diğerlerinden gelen güçlü muhalefet karşısında başarısız oldu. Ancak Varşova'yı, Putin'i Ukrayna'yı işgal ettiği için cezalandırmaya kararlı bir uluslar bloğunun merkezine koydu.
© 2022 The New York Times Company
