Choe Sang-Hun / The New York Times
Kuzey Kore 5 Ocak'ta Güney Kore sınır adaları yakınlarındaki sulara yüzlerce top mermisi ateşledi. Geçen hafta, Güney'i artık "yurttaşlarının" yaşadığı bir yer olarak değil, nükleer bir savaşla boyun eğdireceği "düşman bir devlet" olarak gördüğünü söyledi. Cuma günü ise ABD Donanma filolarını püskürtmeye yardımcı olacak bir sualtı nükleer insansız hava aracını test ettiğini açıkladı.
ABD ve müttefikleri Ukrayna ve Orta Doğu'daki savaşlarla meşgulken bu yeni tehditler, yabancı yetkilileri ve analistleri Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'un duruşunun ötesine geçip geçmediğini ve daha fazla askeri güç kullanmayı planlayıp planlamadığını merak etmeye başladı.
Güney Kore'ye ani bir saldırı olabilir
On yıllardır Kuzey Kore, iç disiplini sağlamak, bazı komşularının ve ABD'nin dikkatini çekmek ya da bunların hepsini aynı anda yapmak amacıyla dikkatlice ölçülmüş ve zamanlanmış askeri provokasyonlar düzenledi.
Ancak Kuzey Kore'yi yakından izleyen birçok kişi için Kim'den gelen son sinyaller farklı bir anlam taşıyor. Bazıları bunu Kuzey'in Batı ile diplomatik ilişki arayışında hayal kırıklığına uğradığına dair bir ipucu olarak değerlendirirken, birkaçı da ülkenin Güney Kore'ye ani bir saldırı planlıyor olabileceği ihtimalini gündeme getiriyor.
Kim Jong Un savaş kararı verdi
Kuzey Kore konusunda deneyimli iki analist - Dışişleri Bakanlığı eski yetkilisi Robert Carlin ve nükleer bilimci Siegfried Hecker - geçtiğimiz hafta ABD merkezli 38 North adlı internet sitesi için kaleme aldıkları makalede Kim'in tehditlerle işinin bittiğini ileri sürerek alarma geçti ve "Kim Jong Un savaşa girmek için stratejik bir karar verdi" diye yazdılar.
Oyunun kuralları değişiyor olabilir
Analistler, Kuzey Kore'nin son yıllarda hem can çekişen ekonomisi, gıda ve petrol kıtlığı gibi iç sorunları, hem de Kim'in eski Başkan Donald Trump ile doğrudan diplomasi yoluyla uluslararası yaptırımlara son vermeyi başaramaması gibi dış diplomasisindeki hayal kırıklıklarının birikimiyle duruşunu değiştirdiği konusunda genel olarak hemfikir. Kuzey'in Rusya'nın Ukrayna'daki savaşında kullanılmak üzere topçu mermileri ve füzeler tedarik etmek de dahil olmak üzere Rusya ile yakınlaşmasının bir şekilde oyunun kurallarını değiştireceği konusunda çoğu kişi hemfikir.
Ancak Kim'in yeni tutumunun nereye varacağı konusunda hala ciddi görüş ayrılıkları var.
Kuzey Kore neyi amaçlıyor?
Pek çok kişi Kim'in nihai amacının ABD'nin anlaşmalı müttefiki Güney Kore ile savaşmak değil, Washington'un silah azaltma görüşmelerini başlatarak ülkesini nükleer bir güç olarak kabul etmesi olduğunu söylüyor.
Kuzey Kore saldırırsa bu intihar olur
Seul'deki Ewha Womans Üniversitesi'nde Kuzey Kore uzmanı olan Park Won-gon, "Kuzey Koreliler intihar etmeye karar vermedikçe savaş başlatmayacaklar; savaşı kazanamayacaklarını çok iyi biliyorlar" dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü: "Ancak düşmanlarının kazanabileceklerine inanmalarını çok isterler çünkü bu, yaptırımların hafifletilmesi gibi angajman ve olası tavizlere yol açabilir"
Kuzey Kore'nin en önemli müttefiki olan Çin'deki analistler de Kuzey'e saldırılmadığı sürece Kim'in savaşa gireceği konusunda derin şüpheler taşıyor. Pekin'deki Renmin Üniversitesi'nden Profesör Shi Yinhong, Kuzey liderliğinin irrasyonel olmadığını, nihayetinde kendini koruma amacıyla hareket ettiğini ve bir savaş başlatmanın bu amaca aykırı olacağını ileri sürdü.
Diğer analistler ise Kuzey'in daha küçük konvansiyonel saldırılar ve daha cesur silah denemeleri de dahil olmak üzere, ölümcül bir yanıtı tetiklemek zorunda kalmadan askeri olarak kendini gösterebileceğini belirtti.
Kuzey Kore'nin savaş dışında seçeneği çok
Washington merkezli Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde Kore uzmanı olan Victor Cha, "Kuzey Kore'nin topyekûn savaş dışında tırmanabileceği pek çok basamak var" dedi ve ekledi: "Kim, düşüncesizce bir şey yapması halinde ABD'nin tepkisini caydıracak yeteneklerine o kadar da güvenmiyor"
Eğer Kim bu merdiveni tırmanmak istiyorsa, yakın tarih bunun tam zamanı olabileceğini gösteriyor.
Zamanlama dikkat çekici
Kuzey Kore, düşmanlarını en hassas siyasi anlarında tedirgin etmekten hoşlanıyor ve hem ABD hem de Güney Kore bu yıl seçimlere gidiyor. Kuzey 2012'nin sonlarında, ABD ve Güney Kore başkanlık seçimleri arasında uzun menzilli bir roket fırlattı. 2013'te Güney Kore liderinin göreve başlamasından kısa bir süre önce bir nükleer deneme gerçekleştirdi. 2016 yılında ise ABD başkanlık seçimlerinden iki ay önce bir nükleer deneme daha gerçekleştirdi.
Nükleer savaş korkusunu yayma planı
Seul merkezli Ulusal Güvenlik Stratejisi Enstitüsü'nden analist Ko Jae-hong, Kuzey Kore'nin önümüzdeki haftalarda, Koreler arası müzakereleri destekleyen liberallerin Nisan ayında Güney Kore'de yapılacak parlamento seçimlerini kazanmasına yardımcı olmak için provokasyonlara girişebileceğini söyledi. Ko, Kuzey Kore'nin provokasyonlar yoluyla Güney Koreli seçmenler arasında, mevcut Başkan Yoon Suk Yeol yönetiminin yapmaya çalıştığı gibi Kuzey üzerindeki baskıyı arttırmanın "nükleer bir savaşa yol açabileceği" korkusunu yaymayı umduğunu söyledi.
Kuzey Kore gerilimi ABD seçimleriyle biter
Kuzey Kore'de iki kez büyükelçi olarak görev yapmış eski bir Alman diplomat olan Thomas Schäfer, Kuzey Kore'nin "ABD seçimleri sonrasına kadar gerilimi arttırmaya devam edeceğini" söyledi. Ancak Schäfer, Carlin ve Hecker'in analizlerini çürüterek, "Gerilimin doruk noktasında Kuzey Kore; yaptırımların hafifletilmesi, nükleer programlarının bir şekilde kabul edilmesi ve - ana hedef olarak - ABD birliklerinin Kore Yarımadası'nda azaltılması veya tamamen çekilmesi umuduyla Cumhuriyetçi bir yönetimle yeniden ilişki kurmaya istekli olacaktır" dedi.
Kim 2011'de iktidara geldiğinden beri Kuzey Kore'nin nükleer kapasitesini geliştirmeye kararlı ve bunu hem caydırıcı bir unsur olarak hem de ekonomik büyümeyi sağlamak amacıyla Washington'dan BM yaptırımlarının kaldırılması gibi tavizler koparmak için bir müzakere aracı olarak kullanıyor.
Kırılma noktası
Bunu 2018'de Trump'la görüştüğünde ve sonraki yıl tekrar tekrar denedi. Ancak Kim, bu çabalarında başarısız oldu ve evine eli boş döndü. Ardından ülkesi için "yeni bir yol" bulma sözü verdi.
O zamandan bu yana Kuzey, Washington'un defalarca yaptığı görüşme çağrılarını reddetti. Ayrıca Güney Kore'yi bir diyalog ortağı olarak reddederek, 2022'den itibaren bir savaşta Güney Kore'ye karşı nükleer silah kullanacağını belirtti ve silahların caydırıcı bir unsur olarak Kore Yarımadası'nı barışçıl tutacağı yönündeki uzun süredir devam eden tutumunu terk etti. Nükleer başlıklarını taşımak için daha çeşitli ve engellenmesi daha zor araçlar test etti.
Kuzey'in henüz ABD'yi hedef alabilecek güvenilir bir kıtalararası balistik füze inşa ettiğine dair şüpheler var. Ancak Kuzey'in iki ana düşmanı Güney Kore ve Japonya çok daha yakın.
Rusya ile tehlikeli yakınlaşma
Diplomatik cephede Kim, ABD'yi artık kritik bir müzakere ortağı olarak görmediğini, bunun yerine ABD'nin küresel olarak geri çekildiği bir "neo-Soğuk Savaş" öngördüğünü belirtmek için çok çaba sarf etti. Yetkililer, Kim'in Rusya ile askeri bağlarını agresif bir şekilde geliştirdiğini ve bunun karşılığında Rusya'nın gıda yardımı ve silah programları için teknolojik yardım vaatlerini büyük olasılıkla güvence altına aldığını söylüyor.
Son yıllarda giderek daha agresif bir askeri duruş sergilemesine rağmen Çin, Kuzey Kore'nin herhangi bir askeri maceracılığını engelleyebilir.
Çin ve Kuzey Kore, 1961 yılında imzalanan ve her iki ülkenin de diğerinin saldırıya uğraması halinde askeri yardımda bulunmasını gerektiren bir antlaşmaya bağlı. Ancak Çin'in şu anda Kore'de bir savaşın içine çekilmek için çok fazla gerekçesi yok.
Kore'de çıkacak savaş Çin'in felaketi olur
Seul'deki Yonsei Üniversitesi'nden profesör John Delury "Kore Yarımadası'nda çıkacak bir savaş Pekin için felaket olur. Doğu Asya'da yarım asırlık barış dönemi, Çin'deki için eşi benzeri görülmemiş büyüme dönemi sona erer" ifadelerini kullandı.
