Michael Schwirtz ve Michael Levenson / The New York Times
Batılı ülkeler giderek genişleyen yardım vaatlerini eyleme dönüştürmek için çalışırken milyarlarca dolarlık askeri ve ekonomik yardım, petrol ambargosu ve bir zamanlar akla gelmeyecek adımlara hazırlanıyor. Bu sırada, pazartesi günü Mariupol şehrinden tahliye edilen Ukraynalı siviller terörle dolu günlerini anımsıyor.
Tahliye sabahı Rus bombardımanı
Sabahın erken saatlerindeki bombardıman Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Birleşmiş Milletler'in (BM) denetlediği tahliyeyi aksatsa da bu, Azovstal çelik fabrikasının enkazı altındaki sığınaklarda haftalardır mahsur kalan yüzlerce sivil için son umuttu.
Cesetlerin enkaz içinde kalmasına neden olan günlük bombardımanların ortasında, bir grup sivil de çelik fabrikasının dışında mahsur kalmıştı. Siviller odun ateşinde pişirdikleri Rus mayınlarıyla geçindikleri zor günleri anlattı.
Mariupol sakinleri intihardan bahsediyor
Pazartesi günü oğluyla Ukrayna'nın kontrol ettiği topraklara ulaşan psikolog Yelena Gibert, Mariupol'deki umutsuzluğu tasvir etti ve sakinlerinin şehirde sıkışıp kaldıkları için intihardan bahsetmeye başladıklarından bahsetti.
Batılı yetkililer, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in güçlerinin doğu Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki şiddetli çatışmalarda asgari kazanımlar elde ettiğini söylüyor. Ancak Ruslar, Mariupol'de kalan son Ukraynalı savaşçıların ezildiği Azovstal tesisini bombalamak da dahil olmak üzere 480 kilometrelik cephe boyunca Ukrayna üslerini, mevzilerini, şehirlerini, kasabalarını ve altyapılarını füze ve top mermileriyle hedef almaya devam ediyor.
Rusya Donbas ve Herson’u ilhak edebilir
Pazartesi günü Ukrayna, Türk İHA’lar kullanarak Karadeniz limanı Odesa açıklarında iki Rus devriye gemisini imha ettiğini açıkladı. Hemen ardından ise Rus füzeleri şehre isabet ederek bir dini binaya zarar verdi. Can kaybı sayısı bilinmiyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı Rusya'nın mayıs ayının ortalarında, ayrılıkçıların 24 Şubat işgalinden önce kısmen kontrol ettiği Donetsk ve Luhansk’ı ilhak etmeyi amaçladığını söyledi. Yetkililere göre Rusya güneydeki Herson bölgesinde de benzer bir stratejiye başvurabilir.
ABD'nin Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Büyükelçisi Michael Carpenter, "Kremlin'in demokratik veya seçime dayalı meşruiyet görüntüsü yaratmak için sahte referandumlar düzenlemeye çalışabileceğine inanıyoruz. Bu, Kremlin’in stratejilerinden biri” diye konuştu.
Rus vahşeti yaptırımları ağırlaştırdı
Savaş uzayıp işlenen vahşetin kanıtları çoğaldıkça, Batı birkaç ay önce reddedeceği misillemelere sıcak bakmaya başladı. ABD Senatosu, Başkan Joe Biden'ın ağır silahlarda önemli artışın da olduğu Ukrayna'ya yönelik 33 milyar dolarlık yardım paketini üstlenmeye hazırlanıyor. Uzun süredir Rus enerjisine bağımlı olan Avrupa Birliği'nin ise bu hafta Rus petrolüne ambargo koyması bekleniyor.
Rus ordusu büyük zararlar gördü
Üst düzey bir Pentagon yetkilisine göre Rusya ikinci ayına giren işgalde toprakları ele geçirmek ve elinde tutmakta sorunlar yaşıyor. Yetkili, Rusya'nın Donbas olarak bilinen doğu Ukrayna'daki son saldırısını "çok temkinli ve donuk“ olarak nitelendirdi. Pazartesi günü yaptığı açıklamada Rusya'nın kasaba ve köylerdeki ilerlemelerine atıfta bulunarak, “Asgari ilerleme görüyoruz. İçeri girdikten sonra zafer ilan edip birliklerini geri çekecekler. Ardından Ukraynalıların bölgeleri geri almasına izin verecekler" dedi.
İngiltere'nin savunma istihbarat teşkilatı Rusya'nın savaş sırasında kullandığı, tüm kara muharebe kuvvetlerinin yüzde 65’ine tekabül eden, 120 tabur taktik grubunun dörtte birinden fazlasının muhtemelen muharebe alanında etkisiz hale getirildiğini söyledi.
İngiliz değerlendirmesi, Rusya'nın hava kuvvetleri de dahil olmak üzere en seçkin birimlerinden bazılarının çok yüksek düzeyde yıpranmaya maruz kaldığını belirterek, Rusya'nın bu güçleri yeniden oluşturmasının büyük olasılıkla yıllar alacağını vurguladı.
Mariupol’de 20 bin sivil öldürüldü iddiası
Mariupol'den kaçarak güneydeki Zaporijya şehrine ulaşanlar, Ukraynalı yetkililerin 20 binden fazla sivilin öldürüldüğünü söylediği, yoğun Rus bombardımanında hayatta kalmayı başardı. Azovstal fabrikasının altına sığınan yaklaşık 20 sivil cumartesi günü şehir dışına çıktı. Pazar günü bölgeden yaklaşık 100 sivil kaçarken, pazartesi günü tahliye edilenlerin sayısı bilinmiyor.
Gün boyu süren erzak kuyrukları
Gibert, her sabah saat 6 civarında fabrikanın dışındaki sakinlerin Rus askerleri tarafından dağıtılan erzak için sıraya girdiğini anlatıyor. Erzak almadan önce Rus milli marşını, ardından da Donetsk Halk Cumhuriyeti isimli ayrılıkçı Ukrayna bölgesinin marşını dinlemeleri gerektiğini söylüyor.
Gibert bütün sakinlerin eline bir numara yazıldığını, bazen gün boyunca yiyecek kutuları almak için beklediklerini anımsıyor. Tipik bir erzak kutusunun içinde makarna, pirinç, yulaf ezmesi, konserve et, şekerli konsantre süt, şeker ve tereyağı varmış. Gibert bu erzakların bir ay boyunca dayanması gerektiğini ancak özellikle çocuklarla paylaşıldığında çok daha kısa sürede tükendiğini belirtiyor.
Gibert birçok konutun yıkıldığı, geri kalanların elektrik, ısı veya çoğu zaman akan sudan yoksun olduğu bir şehirde, kendisinin ve oğlunun şanslı olanlar arasında olduğunu söylüyor: ”Dairemiz hala kısmen sağlam. Bir tarafındaki bütün pencerelerimiz de hala yerinde”.
“Cesetler, çöpler ve teller her yerdeydi”
İki çocuğu ve bir köpeğiyle Zaporijya’ya ulaşan 35 yaşındaki Anastasiya Dembitskaya, Mariupol’de son birkaç haftada çatışmaların azalmasının ardından telefon hizmetinin kısmen geri döndüğünü, Rus kontrolündeki bölgelerden gelen yiyecekleri çok yüksek fiyatlara satan küçük marketlerin açılmasına izin verildiğini anlatıyor. Dembitskaya "En azından çöpleri temizlemeye başladılar, ki bu iyi bir şey. Cesetler, çöpler ve teller her yerdeydi” diyor.
Ruslar tarihi geçmiş konserveler dağıttı
Zaporijya’ya gelen Ksenia Safonova, kendisinin ve ailesinin haftalar önce Mariupol'den ayrılmak istediğini ancak füze saldırıları altında sıkışıp kaldıklarını söylüyor.
Safonova ”Ayrılmaya çalıştığımızda yoğun bombardıman başladı. Her şey patlıyordu. Jetler tepemizden uçuyordu, ayrılmak çok korkutucuydu” diyor. Yiyecek kıtlaştığında ailesinin Rus birlikleri tarafından dağıtılan erzaklara bel bağladığını belirten Safonova, Rus insani yardım paketinin bir parçası olduğunu söylediği konserve etini ortaya çıkarıyor. Konservenin son kullanma tarihi 31 Ocak'tı. Yani işgalin başlamasından yaklaşık bir ay önce.
“Hala gerçeğin bizden yana olduğunu biliyoruz"
Safonova ve ailesi nihayet 26 Nisan'da altı kişiyle birlikte bir minibüsle Mariupol'den ayrılmayı başarmış. Zaporijya yolundaki kontrol noktalarında Rus askerlerinin kendisine ve ailesine hakaret ettiğini, Ukrayna güçlerinin onları kabul etmeyeceğini ve vardıklarında onları bombalayabileceklerini söylediğini anlatıyor.
Bir keresinde, askerlerin onları Ukrayna'ya bağlılıklarını ortaya koymaları için kandırmaya çalıştığını anımsıyor. Rus askerler, savaş sırasında Ukraynalılar arasında yaygınlaşan bir milli bir selamlaşmayı onları test etmek için kullanmış.
Sofanova, “Bir kontrol noktasında 'Kahramanlara şan olsun' diye bağırıp bağırmayacağımızı görmek için 'Ukrayna'ya şan olsun' diye bağırdılar. Ancak elbette bunun kötü bir sonla sonuçlanacağını biliyorduk diyor.
Mariupol’den kaçmayı başarmış kadın, “Hala gerçeğin bizden yana olduğunu biliyoruz" diyor.
© 2022 The New York Times Company
