Vanessa Friedman / The New York Times
Dior kadın giyiminin sanat direktörü Maria Grazia Chiuri’nin büyük Fransız moda markaları sorumluları arasında politik olarak en yıkıcı kişi olduğunu düşünmeye başlıyorum. Bunun sebebi bale etekleri, canlı gömlekler, erkek pantolonları, bar ceketleri ve prenses elbiseleriyle kısıtlı biçimlerde yarattığı güzel kıyafetleri değil. Ya da genelde samimi, ara sıra da zorlama olan, çoğunlukla tişörtlerindeki sloganlarla yansıttığı feminizmi de değil. Bunu deme sebebim yaklaşım biçimi.
Moda Fransa’nın tekelinde değil
Müşteriler ve eleştirmenler için külfet haline gelen gemi şovlarını amaca dayalı bir külfete dönüştürmeyi başardı. Öte yandan, The New York Times ücretsiz seyahatleri kabul etmediği için benim bu eleştirmenler arasında yer almadığımı da belirtmek isterim. Yani herhangi bir kültürün zanaatkar mirasının, beceri ve değer bakımından Paris modasınınkine eş değer olduğunu savunuyor.
Fransızların nakış ve yaratıcılık üzerinde tekeli olmadığını, “zanaat”in dekoratif bir sanat olarak görülmediği için biraz aşağılayıcı ve çoğu zaman ırkçı bir şekilde reddedilmesinin modasının geçtiğini ve yanlış olduğunu gösteriyor. Bu doğrultuda, duvarları yıkmanın ve köprüler kurmanın vakti geldiğini vurguluyor.
Yerel zanaatkarlara yapılan vurgu
On yıllardır süregelen bir beğeni hiyerarşisine dayanan bir endüstride, bu oldukça devrimci bir fikir. Chiuri’nin ellerinde de oldukça ikna edici. Markaların yaygın şekilde iş birliğine dayandığı, sen beni pazarla ben seni pazarlayayım trendini çok daha oturaklı şekilde yorumlamasından bahsetmiyorum bile.
Marakeş, Puglia ve Atina’daki gösteriler aracılığıyla sürekli ve ısrarlı bir şekilde bu tezi savunuyor. Bu gösterilere katkıda bulunan bir dizi bağımsız yerel zanaatkarın işleri uzun broşürlerin yanı sıra kıyafetlerin etiketlerinde de yazıyor. Chanel de Métiers d'Art gösterilerinde "uzman atölyelerin" çalışmalarını sergiliyor. Ancak bu atölyelerin çoğu Fransız ve Chanel'e ait.
Bu sezonun Sevilla gösterisi
Bu sezon aynı durum Sevilla’da yaşandı. Şapka yapımı, deri işçiliği, nakış ve metal işçiliği konusunda uzman yedi yerel atölyenin çalışmalarının yanı sıra sanatçı María Ángeles Vila Tortosa'nın baskıları, 250 bin kırmızı gülle dolu, gösterişli Plaza de España’da gerçekleşen sergide yer aldı. Pedro Almodóvar ile yaptığı çalışmalarla tanınan besteci Alberto Iglesias’ın yönettiği bir orkestra, koreograf Blanca Li'nin yönetimindeki 40 dansçı ve iki solistten oluşan bir flamenko topluluğu da vardı. Elbette matadorları ve madonnaları andıran, dikişlerinde kastanyetlerin yankılandığı, Chiuri’nin imzası “Diorizm elbiseleri giyen modeller de vardı.
Örneğin beyaz bir atlet üzerine askılı giyilen, gösterişli saçakları olan beyaz dantel bir şalla örtülmüş pileli siyah pantolonlara bakın. Ya da düz kenarlı bir şapkanın altına giyilen uyumlu bir yelek ile dantelli dik paça pantolonlar. Dini törenler için kullanılan altın iplikle zengin bir şekilde işlenmiş etekler. Deri eldivenler, binicilik ürünleri, kemerler ve deri tozluklar.
“Ben yapmazsam kim yapabilir”
La Capitana ismiyle anılan, sahnede erkek üniforması giyen ilk kadın flamenko dansçısı Carmen Amaya’nın Tortosa tasarımı silüetlerinin işlendiği mücevher tonlarındaki, omuzları açık elbiseler.
Oldukça yerel olsalar da giysileri takdir etmek için tüm geçmiş hikayeleri almanıza gerek yok. Her halükarda katkı sağlıyorlar. Her gösterinin hazırlanması altı ila sekiz ay sürer. Bu da normal bir hazır giyim koleksiyonundan oldukça daha fazla zaman gerektirir. Gösteriden önce bir Zoom görüşmesinde Chiuri'ye neden bu projeyi üstlendiğini sordum. Chiuri “Öncelikle bu bir zevk. İkincisi ise bunun bir sorumluluk olması. Ben yapmazsam kim yapabilir?” dedi.
© 2022 The New York Times Company
