Adam Nossiter ve Aurelien Breeden / The New York Times
Fransa'nın sol partileri pazar günü ülke çapında yapılan parlamento seçimlerinde beklenmedik bir şekilde yükselerek milliyetçi, göçmen karşıtı Ulusal Birlik partisinin parlamentonun alt kanadında çoğunluğu elde etmesini engelledi. Ancak hiçbir parti mutlak çoğunluğu elde edemedi ve Avrupa'nın en büyük ülkelerinden biri siyasi istikrarsızlığa doğru sürükleniyor. İşte seçimlerden çıkarılacak beş sonuç:
İlk büyük sürpriz
Fransa erken seçimlerde yeni bir parlamento için oy kullanırken iki büyük sürpriz yaşandı, ne uzmanlar, ne anketörler ne de tahminciler bunu öngöremedi. Bunlardan en büyüğü solun zaferiydi: Koalisyon 178 sandalye kazanarak ülkenin önde gelen siyasi bloğu oldu. Bu, Fransız solunun François Mitterrand'ın 1981'de bir Sosyalist olarak cumhurbaşkanlığını kazanmasından elde ettiği en şaşırtıcı zaferdi.
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransa'daki yorumcuların büyük bir kısmının desteğiyle, son yedi yılını solu ölü ilan ederek ve France Unbowed gibi daha radikal uçları tehlikeli baş belaları olarak niteleyerek geçirdi. Her ikisi de pazar günü kazandı. Boyun Eğmeyen Fransa'nın kurucusu Jean-Luc Mélenchon, Macron'un artık sol koalisyon Yeni Halk Cephesi'nden bir başbakan atama görevi olduğunu ilan etti. Cesurca "cumhurbaşkanı ile müzakerelere girmeyi" reddedeceğini söyledi. Paris'te, pazar gecesi Place de la Bataille-de-Stalingrad çevresindeki çoğunlukla işçi sınıfı mahallesinde kutlama yapmak üzere büyük ve coşkulu bir kalabalık toplandı.
İkinci büyük sürpriz
Diğer bir sürpriz ise, daha güçlü bir alt meclis olan 577 üyeli Ulusal Meclis'te mutlak çoğunluğu olmasa da en fazla sandalyeyi kazanması beklenen Ulusal Birlik ve müttefiklerinin üçüncü sırada yer alması oldu. Parti, başbakan ve cumhurbaşkanının karşıt siyasi taraflarda yer aldığı bir durumda Macron ile birlikte iktidara hazırlanıyordu. Yine de Ulusal Birlik ve müttefikleri 142 sandalye kazanarak tarihlerinin en büyük zaferine imza atmış oldular. Partinin uzun süredir lideri ve daimi cumhurbaşkanı adayı olan Marine Le Pen pazar günü gazetecilere verdiği demeçte "Dalga yükseliyor. Bu sefer yeterince yükselmedi ama hala yükseliyor. Ve sonuç olarak, zaferimiz gerçekte sadece ertelenmiş durumda" dedi. Ancak Pazar gününden önce öngörülen temel değişim gerçekleşmedi. Le Pen'in tüm açıklamalarına rağmen Ulusal Birlik seçim gecesi asık suratlıydı.
Cumhuriyetçi cephe işe yaramış olabilir
İki tur oylama arasında oy verme kalıplarının nasıl değiştiğini ve Yeni Halk Cephesi'nin sürpriz zaferini nasıl kazandığını söylemek için henüz çok erken. Ancak bir cumhuriyetçi cephe oluşturarak aşırı sağın kazanmasını engellemeye yönelik stratejilerin büyük bir rol oynadığı görülüyor. Fransa'nın sol partileri ve Macron'un merkezci koalisyonu, aşırı sağın bir sandalye kazanma şansının olduğu bölgelerdeki üç yönlü yarışlardan 200'den fazla adayı çekti. Aşırı sağdan nefret eden pek çok seçmen, ilk tercihleri olmasa bile, geriye kalan adaya oylarını verdi. Le Mans'ta oy kullandıktan sonra 43 yaşındaki Hélène Leguillon "Normal şartlar altında asla France Unbowed'a oy vermezdim. Ulusal Birlik'i engellemek için başka türlü yapmayacağımız bir seçim yapmak zorunda bırakıldık" dedi.
Aşırı sağ bu taktiğin adil olmadığını ve kendi seçmenlerinin sesini kısmak anlamına geldiğini savundu. Ulusal Birlik Başkanı Jordan Bardella destekçilerine yaptığı konuşmada "Milyonlarca Fransız'ı kendi fikirlerinin iktidara geldiğini görme imkanından mahrum bırakmak Fransa için asla geçerli bir yol olmayacak" diyerek Macron ve solu tehlikeli seçim anlaşmaları yapmakla suçladı.
Katılım arttı
Son tur katılım oranına ilişkin resmi rakamlara belli değil ancak anketörler bu oranın yüzde 67 civarında olacağını ve Fransa'da en son yasama seçimlerinin yapıldığı 2022 yılından çok daha fazla olacağını tahmin ediyor. O yıl kayıtlı seçmenlerin sadece yaklaşık yüzde 46'sı ikinci tur için sandık başına gitmişti. Pazar günkü katılım 1997'den bu yana görülen en yüksek katılım olup, normalden çok daha yüksek riskli bir yarışa olan yoğun ilgiyi yansıttı.
Ne olacağı belirsiz
Hiçbir partinin mutlak çoğunluğa sahip olmadığı ve parlamentonun alt kanadının birbirinden nefret eden gruplar tarafından doldurulmak üzere olduğu Fransa'nın tam olarak nasıl ve kim tarafından yönetileceği belirsiz. Macron, Ulusal Meclis'in yeni seçilen milletvekillerinin güvensizlik oyuyla düşürmeyeceği bir hükümet kurabilecek bir başbakan atamak zorunda. Bu kişinin kim olabileceğine dair henüz net bir resim yok ve kendi iç anlaşmazlıkları da olan üç ana bloktan hiçbiri diğerleriyle çalışmaya hazır görünmüyor. Fransa'nın bir sonraki başbakanı nereden gelecek? Macron hala hangi yasama yetkisine sahip? Hatta alt meclis yönetilemez hale gelirse başkanlık yapmaya devam edebilir mi?
©️ 2024 The New York Times Company
