Mike Baker, Sergio Olmos and Eileen Sullivan / The New York Times
Yangın geçen ay Hawaii'nin Lahaina kasabasındaki yerleşim bölgelerine doğru ilerlerken, Maui County acil durum yöneticileri, yangına yakın olan herkesin cep telefonlarına bir tahliye uyarısı gönderdi. Uyarıda "Ailenizi ve evcil hayvanlarınızı hemen tahliye edin, gecikmeyin" denildi. Ancak uyarıya ihtiyaç duyan birçok insan, mesajın telefonlarına hiç ulaşmadığını ve yangın evlerine doğru gelmeye başladığında güvenlik için çırpınmak zorunda kaldıklarını söyledi. Yangında 100'den fazla insan öldü ve hayatta kalanlardan bazıları durumun kontrolden çıktığının neden daha önce kendilerine bildirilmediğini merak ediyor.
Ailesinin çaresizce yangından kaçmaya çalıştığını hatırlayan Barrie Matthews, "Muhtemelen hayvanlarımı kurtarabilirdim. Sadece gitmek zorundaydık. Beş kedimi bırakmak zorunda kaldık" diye konuştu. Birçok hanenin sabit telefon bağlantılarını kullanmayı bırakması ve az sayıda ailenin televizyon ve radyo yayınlarına erişimi olması nedeniyle yöneticiler çok sayıda insana anında ulaşmak için daha fazla kablosuz acil durum bildirimlerine odaklanıyor. Ancak bu modern sistemin, hücre ağlarının esnekliğine ve yerel kurumların acil durum ekiplerinin yeterliliğine dayanan çeşitli sınırlamaları var.
Hilary Kasırgası'nın Kaliforniya'yı tehdit ettiği 8 Ağustos Lahaina yangınından iki hafta sonra, San Bernardino İlçe Şerif Departmanı, birkaç kişinin mahsur kaldığı ve bir kişinin hala kayıp olduğu Seven Oaks topluluğuna kablosuz tahliye uyarısı gönderemediğini tespit etti. İlçe, federal hükümet tarafından yönetilen kablosuz uyarı sistemiyle olan bağlantısında bir arıza olmasını gerekçe gösterdi. Seven Oaks'ta yaşayan ve geride kalmayı tercih eden altı kişiden biri olan Jim Keeney, kayıp Christie Rockwood'un şeriften bir emir gelseydi kesinlikle tahliye edileceğini söyledi.
4 Ekim'de ülke çapında test yapılacak
Sistemin bu sorunlu ilerleyişi geçen hafta Idalia Kasırgası Florida kıyılarına doğru ilerlerken bir kez daha ortaya çıktı. 30 ilçe çeşitli tahliye emirlerini duyururken, bazı yerel kurumlar bunları federal ağdaki kablosuz uyarılar aracılığıyla yayınladı ancak çoğu bunu yapmadı. 2012 yılında hayata geçirilen Kablosuz Acil Durum Uyarıları sistemi federal, eyalet ve yerel yetkililerin tek bir sistem üzerinden şiddetli hava koşulları, gelişmekte olan felaketler ve kaçırılan çocuklarla ilgili mesajlar göndermesine olanak sağlamak üzere tasarlandı. On binlerce kez kullanılan sistem, 4 Ekim'de ülke çapında gerçekleştirilecek acil durum uyarı sistemleri testinin bir parçası olacak.
Televizyon, radyo, yol işaretleri ya da sosyal medyanın aksine, acil durum yöneticileri kablosuz uyarıları kullanarak belirli mahalleleri bir alarm için hedefleyebiliyor ve bu alarm bir kişiyi uykusundan uyandırabilir ya da dikkatini çekebilir. Albany Üniversitesi'nde afet uyarıları konusunda uzmanlaşmış bir profesör olan Jeannette Sutton, sistemin dağınık olabileceğini söyledi. Kurumlar için uyarıların nasıl formüle edileceğine dair çok az rehberlik var, bu nedenle bazen eksik bilgilerle ya da kafa karıştırıcı talimatlarla gönderilebiliyorlar. Bu uyarılar genellikle yangınlarla mücadele etmek ya da selleri kontrol altına almakla meşgul olan acil durum personeli tarafından gönderiliyor.
"Hayati önem taşıyor"
Sutton, sistemin doğru bir şekilde kullanıldığında binlerce telefonda siren gibi çalıştığını ve yetkililere doğru zamanda doğru kişileri uyarma olanağı verdiğini söyledi. Birkaç yıl önce yapılan bir güncellemeyle her uyarıya ne kadar metin eklenebileceği genişletildi ve insanların kendilerini nasıl güvende tutabilecekleri konusunda daha ayrıntılı rehberlik sağlandı. Sutton, "Bu hayati önem taşıyor. Kesinlikle gerekli. Hayat kurtarıyor" dedi.
Maui'de öğleden sonra çıkan yangının ilk işaretleri saat 15.00 sularında, bir yamaçtan aşağıya doğru dumanların yükseldiğini gösteren bir video görüntüsüyle ortaya çıktı. Alevler aşağıdaki mahalleye doğru ilerlemeye başladığında, bazı sakinler kendi başlarına tahliyeye başladı. Diğerleri ise neler olduğunu ya da nereye gideceklerini görmekte zorlandıklarını, bazıları da uzaktaki dumanın yakında kontrol altına alınacak bir yangın olduğunu düşündüklerini söyledi. Ancak çok geçmeden yangın ivme kazandı ve yoluna çıkan evleri tutuşturmaya başladı.
Uyarı tüm mahallelere gitmedi
Kayıtlara göre yangın kasabaya doğru ilerlemeye başladıktan sonra, saat 16:16'da ilçeden cep telefonlarına acil durum uyarısı gönderildi. Bu uyarı, kasabanın ticari bölgesinin doğusundaki yerleşim bölgesinin bir kısmına gönderilmişti. Ancak ne sahil boyunca uzanan Front Street bölgesini ne de kısa süre içinde yangının istilasına uğrayan kuzey ve güneydeki diğer mahalleleri kapsıyordu. Birçok bölge sakini hiç uyarı almadıklarını söyledi. Diğerleri ise uyarıyı aldıklarını söyledi.
Birçok teknolojik etkene bağlı
Hawaii'deki acil durum yönetimi yetkilileri, Maui kablosuz uyarılarının nasıl ele alındığına ilişkin yorum taleplerine yanıt vermedi. Bir uyarının ulaşıp ulaşmadığını, cep telefonunun hedeflenen bölgede olup olmadığı, açık olup olmadığı ve kapsama alanında olup olmadığı gibi bir dizi teknolojik faktör belirleyebilir. Yeni cihazlar daha spesifik coğrafi alanlara yönelik uyarıları alacak şekilde kalibre edildiğinden, telefonun yaşı da uyarının nasıl alındığını etkileyebilir.
Telefonların çoğu çekmiyordu
Uyarıyı alanlardan bazıları bunun hayatlarını kurtarmış olabileceğini söyledi. Breanna ve Glenn Gill, Lahaina Shores Beach Resort'ta kestirirken saat 16:17'de telefonlarına gelen acil durum uyarısı onları uyandırdı. Glenn Gill otel odasının perdesini açtığında tepenin alev alev yandığını gördü. Tahliye etmeyi başardılar. Kasaba sakinleri o gün elektrik kesintileri ve şiddetli rüzgârlarla uğraştıkları için cep telefonlarının çok az çektiğini anlattılar. Maui'de yangının meydana geldiği bölgede cep telefonu hizmeti büyük ölçüde fiber hatlara bağlı ve yangın yayıldıkça bu hatlar zarar gördü.
AT&T sözcüsü Jim Greer, bölgedeki tüm kablosuz taşıyıcılara hizmet veren fiber altyapının yandığını söyledi. Ülkenin pek çok yerinde hatlar gömülürken Greer, Maui'deki volkanik kayaların bunu zorlaştırdığını söyledi. Sutton, acil durum uyarı sistemine daha fazla yedekleme yapmanın, daha dayanıklı hale getirmek için kabloları gömmeyi düşünmenin ve insanları tehlikenin yakın olduğu konusunda uyarmak için kablosuz sisteme tek başına güvenilemeyeceğini hatırlamanın önemli olduğunu vurguladı.
© 2023 The New York Times Company
