Matthew Mpoke Bigg / The New York Times
Biden yönetimi Gazze Şeridi'nde İsrail ile Hamas arasında ateşkes sağlanması için yeniden bastırıyor ve iki taraf arasındaki uçurumları kapatabileceğini söylediği yeni bir öneri sunuyor. Ancak daha önceki bir çerçeve üzerine inşa edilen ABD'nin son çabası yine zorluklarla karşılaşmış görünüyor. İşte aylardır süren görüşmelerde yaşanan gelgitlere ve bu seferki ana tıkanma noktalarının neler olduğuna bir bakış:
Görüşmelerde son durum ne?
Amerika Birleşik Devletleri, Mısır ve Katar'ın arabuluculuğunda yürütülen müzakereler, Hamas'ın Gazze'de 100'den fazla kişiyi serbest bıraktığı ve İsrail'in 240 Filistinli mahkumu serbest bıraktığı bir haftalık ateşkesin ardından çatışmaların yeniden başladığı aralık ayı başından bu yana ilerliyor. Mayıs ayı sonunda Başkan Joe Biden üç aşamalı yeni bir planı onayladı ve BM Güvenlik Konseyi de bunu destekleyen bir karar aldı.
İlk aşamada altı haftalık bir ateşkes ve İsrail hapishanelerinde tutulan Filistinlilere karşılık rehinelerin serbest bırakılması öngörülüyor. Kuzey Gazze'de yerlerinden edilen insanlar, birçoğu harabe halinde olan evlerine geri dönebilecekler. Bu süre zarfında İsrail güçleri Gazze'de nüfusun yoğun olduğu bölgelerden çekilecek. İkinci aşama kalıcı bir ateşkesi öngörürken, üçüncü aşama Gazze için çok yıllı bir yeniden inşa planı ve ölen rehinelerin kalıntılarının iadesini içeriyor. Ancak aylardır, müzakerecileri birbirleriyle doğrudan konuşmayan İsrail ve Hamas, kilit konularda birbirinden uzak kaldı.
ABD'nin yeni önerisi ne?
8 Ağustos'ta savaş 10. ayına girerken Biden, Mısır ve Katar liderleriyle birlikte nihai bir ateşkes önerisi sunmaya hazır olduklarını söyledi. Geçen hafta Katar'daki görüşmelerde ABD, İsrail ve Hamas arasındaki bazı boşlukları kapatmaya çalışmak için “köprü kurucu öneri” adını verdiği bir öneri sundu.
Bu teklifin ayrıntıları kamuoyuna açıklanmadı ancak Biden yönetimi teklifin arkasına diplomatik ağırlık koymaya çalıştı. Bu hafta İsrail'i ziyaret eden Dışişleri Bakanı Antony Blinken bunun ateşkesi sağlamak için “belki de son fırsat” olduğu uyarısında bulundu ve daha sonra Başbakan Binyamin Netanyahu'nun bir toplantı sırasında kendisine ABD önerisine bağlı olduğunu söylediğini belirtti. Ancak görüşmelere aşina olan hem İsrailli hem de Hamaslı yetkililer ABD'nin önerisinin önemli anlaşmazlıkları büyük ölçüde çözümsüz bıraktığını söyledi.
Ana anlaşmazlık noktası ne?
Hamas ve İsrailli yetkililere göre ABD'nin önerisi, Netanyahu'nun Temmuz ayında eklediği ve bazı İsrail askerlerinin Gazze'nin Mısır sınırı boyunca uzanan bir bölgesinde devriye gezmeye devam etmesini öngören yeni taleplere genel hatlarıyla uyuyor gibi görünüyor. Bu çok önemli bir mesele olarak ortaya çıktı. Netanyahu, İsrail'in Philadelphi koridoru, Mısır'ın ise Salah Al Din olarak adlandırdığı bölgedeki İsrail askeri varlığını, Hamas'ın savaştan sonra yeniden silahlanmasını ya da Mısır'a giden tünelleri yeniden inşa etmesini engellemek için hayati önemde görüyor.
Aileler yaptıkları açıklamada, Netanyahu'nun bu hafta aralarında rehinelerin ailelerinin de bulunduğu bir gruba İsrail'in “hiçbir koşulda” sınır şeridinden çekilmeyeceğini söylediğini belirtti. Netanyahu'nun ofisi İsrail'in Filadelfiya'dan çekilmeyeceğini söylediğini doğruladı. Hamas İsrail'in bölgedeki varlığını sürdürmesini reddediyor ve İsrail'in Gazze'den tamamen çekilmesini talep ediyor. Mısır, İsrail birliklerinin Philadelphi koridorunda kalmasının ulusal güvenlik kaygılarını arttıracağını ve Mısır halkı için kabul edilemez olacağını söylüyor. Blinken salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada İsrail'in çekilme şartlarını çoktan kabul ettiğini söyledi ve ABD'nin “Gazze'nin İsrail tarafından uzun süreli işgalini kabul etmeyeceğini” bir kez daha teyit etti.
Diğer anlaşmazlık konuları neler?
Diğer anlaşmazlık alanları da alenen ortaya çıktı. Savaşın başlamasından bu yana İsrail güçleri Gazze'nin İsrail ile olan doğu sınırı boyunca bir güvenlik tamponu oluşturdu ve bu süreçte Filistinlilerin evlerini yıktı ve savaştan sonra da burada varlık göstermeye devam etmeyi planlıyor. İsrail ayrıca ateşkesin ilk aşamasından sonra savaşa geri dönme seçeneğini de elinde tutmak istiyor. İsrail güçleri Netzarim koridoru adını verdikleri ve Gazze'yi doğudan batıya kesen bir güvenlik yolu inşa etti. İsrailli yetkililer, Filistinlilerin yerleşim bölgesinin kuzeyi ile güneyi arasında seyahat etmek zorunda oldukları bu yolda askerlerin devriye gezmeye devam etmesini istediklerini söylediler. Bu Hamas'ın İsrail'in tamamen çekilmesi yönündeki ısrarını ihlal edecektir.
© 2024 The New York Times Company
