Matthew Mpoke Bigg, Lauren Leatherby, Abu Bakr Bashir / New York Times
Birleşmiş Milletler, İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki askeri saldırısı sırasında ölenlerin çoğu hakkında eksik bilgiye sahip olduğunu kabul ederek, Gazze Şeridi'ndeki kadın ve çocuk ölü sayısını çok daha düşük göstermeye başladı. BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi, 6 Mayıs gibi kısa bir süre önce düzenli olarak güncellediği online raporunda, 34.735 olan toplam ölü sayısı içinde en az 9.500 kadın ve 14.500 çocuğun da bulunduğunu açıkladı.
İki gün sonra, BM bir başka çevrimiçi güncellemede 4,959 kadın, 7,797 çocuk ve 10,006 erkeğin öldürüldüğünü söyledi. Toplam ölü sayısı aşağı yukarı aynı kalırken, bir BM yetkilisi ölenlerin yaklaşık 10.000'i için Gazze'deki yetkililerden daha fazla kimlik bilgisi beklendiğini, bu nedenle bu kişilerin yeni kadın, erkek ve çocuk dağılımına dahil edilmediğini söyledi.
Kadın ve çocuk ölümleri İsrail eleştirilerinin merkezinde
BM'nin rakamlarındaki değişiklik (ve bu tutarsızlık nedeniyle yaşanan kafa karışıklığı) Gazze'deki yetkililerin savaşta ölenlerin sayımının güvenilirliği konusundaki tartışmaları alevlendirdi. Kadın ve çocuk ölümleri, eksik de olsa, kaç sivilin öldürüldüğünün önemli bir göstergesi olarak görülüyor ve bu soru İsrail'in savaştaki tutumuna yönelik eleştirilerin merkezinde yer alıyor.
Kimlikleri doğrulanan 24 bin 840 kişi var
Bu değişiklik, Birleşmiş Milletler'in son haftalarda olduğu gibi Gazze'deki Hükümet Basın Ofisi yerine daha muhafazakâr bir kaynak olan Gazze Sağlık Bakanlığı'nın rakamlarına atıfta bulunması nedeniyle gerçekleşti. Her iki ofis de Gazze'de Hamas tarafından yönetilen hükümetin bir parçası. Sağlık Bakanlığı'nın Gazze'deki ölümleri doğrulama yöntemini bilen pek çok uluslararası yetkili ve uzman (bölgedeki morglardan ve hastanelerden yararlanarak) rakamların genellikle güvenilir olduğunu söylüyor. Sağlık Bakanlığı öldürülen kadın ve çocuk sayısını, kimliklerini tam olarak doğrulayabildiği toplam kişi sayısına (13 Mayıs itibariyle toplam 24,840 kişi) dayandırdığını söylüyor.
10 bin kişi kadın ve çocuk ölümlerine dahil edilmedi
Sağlık Bakanlığı, 10,000'den fazla kişinin de öldürüldüğünü, ancak bu kişilerin tam isimlerine, resmi kimlik numaralarına ya da kimliklerinden emin olmak için ihtiyaç duydukları diğer bilgilere sahip olmadıklarını söylüyor. Yetkililer, bu nedenle BM tarafından açıklanan öldürülen kadın ve çocukların dökümüne dahil edilmediklerini söyledi.
BM sözcülerinden Farhan Haq yaptığı açıklamada, "Hala tam olarak teşhis edilmesi gereken yaklaşık 10.000'den fazla ceset var" dedi. Haq sözlerini şöyle sürdürdü: "Bunların hangilerinin çocuk, hangilerinin kadın olduğu gibi ayrıntılar, tam kimlik belirleme süreci tamamlandığında yeniden belirlenecek." Haq, Birleşmiş Milletler'in "daha önceki tüm çatışmalarda" olduğu gibi sağlık bakanlığından gelen verilere güvendiğini söyledi.
Haq, BM'nin Gazze'deki medya ofisinden gelen rakamları kullanmaya başladığını çünkü sağlık bakanlığından gelen raporlarda bir duraklama olduğunu da sözlerine ekledi. Ancak şimdi bakanlığın zayiat raporları tekrar çevrimiçi olduğu için, BM'nin bu bilgileri kullanmaya geri döndüğünü söyledi.
İsrail ve diğer eleştirmenler ne diyor?
İsrailli yetkililer Gazze Sağlık Bakanlığı'nın sayımından kuşku duyduklarını söylüyor. İsrail ordu sözcüsü Yarbay Nadav Shoshani, sağlık bakanlığının rakamlarında savaşçılar ve siviller arasında ayrım yapmadığını belirtti. Ayrıca İsrail'in her sivil ölümünü bir trajedi olarak gördüğünü söyledi. Birleşmiş Milletler'in kadın ve çocuklar için daha düşük bir ölü sayısı açıklamasının ardından İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz yeni rakamları "Gazze'deki ölülerin mucizevi dirilişi" olarak nitelendirdi ve "terör örgütünün sahte verilerine" dayandığını söyledi.
Amerikalı deneyimli muhafazakâr Elliott Abrams, Dış İlişkiler Konseyi için kaleme aldığı makalede "Bu rakamların Hamas propagandası olduğu giderek daha açık hale geliyor" dedi. Ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun verdiği rakamlar Birleşmiş Milletler tarafından kullanılanlardan çok da farklı değil. Netanyahu geçen hafta yaptığı açıklamada İsrail güçlerinin 14,000 Hamas savaşçısı ve 16,000 sivil olmak üzere toplamda yaklaşık 30,000 kişiyi öldürdüğünü söylemiş, ancak bu rakamların kaynağını açıklamamıştı.
Yeni kayıp sayıları güvenilir olarak görülüyor mu?
ABD hükümetinin Gazze'deki sağlık yetkilileri tarafından verilen kayıp rakamlarını güvenilir bulduğunun bir işareti olarak Başkan Joe Biden mart ayındaki ulusa sesleniş konuşmasında bu rakamlara atıfta bulundu. Birleşmiş Milletler, sağlık bakanlığının rakamlarını bir web sitesinde yayınlıyor ve BM liderleri sık sık bu rakamlara atıfta bulunuyor. Birkaç hafta önce Sağlık Bakanlığı, tam olarak belgelediği ölülerin kimliklerini detaylandıran son listesini yayınladı. Ayrıca kayıp rakamlarını nasıl derlediğini açıklayan bir dizi ayrıntılı rapor yayınladı.
Savaşın başlarında, rakamları sorgulandığında, sağlık bakanlığı ölenlerin isimlerini, yaşlarını ve kimlik numaralarını içeren bir liste yayınladı. Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu'ndaki araştırmacılar kasım ayında Lancet'te yayınlanan bir raporda bu verileri analiz ettiler ve "verilerin geçerliliğinden şüphe etmek için bariz bir neden" bulamadılar.
Enkaz altındakiler dahil değil
Bu ve diğer savaşlar sırasında Gazze'deki sağlık yetkilileriyle birlikte çalışmış olan uluslararası uzmanlar, bölgedeki hastane ve morgların bölgede öldürülen insanların isimlerini, kimlik numaralarını ve diğer ayrıntılarını toplayıp rapor ettiklerini söylüyor. Bu ayrıntılı sayıma, hastanelerde kayıp olarak bildirilen ancak enkaz altında kaldığına inanılan binlerce kişi dahil değil; bu kişiler ancak cesetleri bulunduğunda ölü olarak sayılır.
Gazze'deki medya ofisi sürekli olarak Sağlık Bakanlığı'nın verdiğine benzer bir toplam ölü sayısı veriyor, ancak ölen kadın ve çocuk sayısı için farklı ve genellikle daha yüksek rakamlar veriyor. Ofisin genel müdürü İsmail Al Thawabateh bir röportajında sağlık bakanlığının bir kişiyi ancak tüm detayları belgelendiğinde ve en yakın akrabası tarafından doğrulandığında ölü olarak listelediğini ve kategorize ettiğini söyledi. Thawabateh, ofisinin neden toplam ölü sayısına göre kadın ve çocukların bir dökümünü kullandığını açıklamadı.
©️ 2024 The New York Times Company
