Alexandra Alter / The New York Times
Rus muhalefet lideri Aleksey Navalni, Rus hapishanesinde ölmeden önceki yıllarda, demokrasi yanlısı bir aktivist olarak hayatı ve çalışmaları hakkında bir anı kitabı yazıyordu. "Vatansever" başlığını taşıyan anı kitabı 22 Ekim'de Knopf tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde yarım milyon adet basılacak ve birçok ülkede eşzamanlı olarak yayınlanacak.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in sert bir eleştirmeni olarak dünya çapında üne kavuşan Navalni, Kremlin'in kendisini susturmak için defalarca giriştiği saldırı, tutuklama ve Kuzey Kutbu'ndaki uzak bir ceza kolonisine hapsetme girişimlerine direndi ve Şubat ayında 47 yaşında hayatını kaybetti. Dul eşi Yulia Navalnaya yaptığı açıklamada, hikayesini kendi sözleriyle anlatan kitabın son bir meydan okuma gösterisi olduğunu ve takipçileri üzerinde harekete geçirici bir etkisi olabileceğini söyledi.
"Mücadeleye olan sarsılmaz bağlılığının kanıtı"
Navalnaya, "Bu kitap sadece Aleksey'in hayatının değil, diktatörlüğe karşı mücadeleye olan sarsılmaz bağlılığının da bir kanıtıdır, hayatı da dahil olmak üzere her şeyini verdiği bir mücadele. Bu kitabın sayfaları sayesinde okuyucular, benim çok sevdiğim, derin bir dürüstlüğe ve boyun eğmez bir cesarete sahip olan bu adamı tanıyacaklar. Onun hikayesini paylaşmak sadece anısını onurlandırmakla kalmayacak, aynı zamanda başkalarına da doğru olanı savunmaları ve gerçekten önemli olan değerleri asla gözden kaçırmamaları için ilham verecektir" dedi.
11 dile çevrildi
Knopf yayınladığı haber bülteninde anı kitabının "Navalni'nin değişime direnilemeyeceğine ve değişimin geleceğine olan inancını ifade ettiğini" belirtti. Bir Knopf temsilcisine göre, Navalni anı kitabının tamamını kendisi yazdı, bazı bölümlerini de dikte etti ve Navalnaya, el yazmasını düzenlemek ve son haline getirmek için yayıncıyla birlikte çalışıyor. Navalnaya'nın X sosyal platformunda yazdığı üzere kitap halihazırda 11 dile çevrilmiş durumda ve kitabın Rusça baskısı da yapılacak.
Proje, yüksek profilli siyasi figürlerin kaleme aldığı çoğu anı kitabına kıyasla daha hassas bir girişim. Navalni'nin destekçileri ve onun çalışmalarını sürdüren ekibi, Ukrayna'daki savaşın arka planında Kremlin'e yönelttikleri eleştiriler nedeniyle Rus yetkililerin dikkatini çekmeye devam ediyor. Navalni, Batılı istihbarat yetkililerinin devlet destekli bir suikast girişimi olduğuna inandıkları bir saldırı olan sinir gazıyla neredeyse ölümcül bir zehirlenmeden kurtulduktan sonra 2020 yılında anı kitabı üzerinde çalışmaya başladı. Yayınevine göre kitap Navalni'nin gençliğini, siyasi bir aktivist olarak yükselişini, evliliğini ve ailesini, muhalefet lideri olarak siyasi kariyerini, hayatına yönelik girişimleri ve kendisine yakın olanlara yönelik saldırıları kapsıyor.
Siyasi hedefleri engellendi
Navalni'nin siyasi hedefleri vardı ancak bir Rus mahkemesi tarafından dolandırıcılık suçlamasıyla mahkum edilmesinin ardından başkanlık adaylığından men edildi. Siyasi nüfuzunu başka yollarla kullandı: Putin'e karşı protestolar düzenledi ve yolsuzluğu ortaya çıkarmak için ülke çapında ofisler ve araştırma ekipleri kurdu.
Navalny anılarının çoğunu Almanya'dayken ve zehirlenme sonrası iyileşme sürecinde yazdı. Şubat 2021'de, muhtemelen tekrar gözaltına alınacağını veya saldırıya uğrayacağını bilerek Rusya'ya döndü. Havaalanında tutuklandı ve daha sonra uluslararası gözlemcilerin de siyasi amaçlı olduğu sonucuna vardığı bir duruşmada zimmete para geçirme ve dolandırıcılıkla suçlandı. Ağustos 2023'te aşırıcılık ile suçlandı ve 19 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Rusya'nın ağır ceza kolonilerinde gördüğü sert muamele arasında tıbbi bakım eksikliği ve birçok kez hücre hapsinde tutulması da vardı.
Rusya'ya bilerek döndü
Neredeyse kesin olan hapis cezası ve olası ölümle yüzleşmek için neden Rusya'ya geri dönmeyi seçtiğine değinen Navalni, sürgünde kalmanın davasına ihanet etmek gibi hissettirdiğini söyledi. Navalni ölümünden kısa bir süre önce Ocak ayında Facebook'ta paylaştığı mesajında "Ne ülkemden ne de inançlarımdan vazgeçmek istiyorum. Ne birincisine ne de ikincisine ihanet edemem. Eğer inançlarınızın bir değeri varsa, onları savunmaya istekli olmalısınız. Ve gerekirse, bazı fedakarlıklar yapmalısınız" ifadelerini kullandı.
Navalni'nin Rusya'ya dönüşü ülke çapında haftalarca süren protestolara yol açtı ancak sonunda Kremlin tarafından şiddetli bir şekilde bastırıldılar. Rusya, siyasi muhalefeti bastırmak amacıyla bağımsız haber medya kuruluşlarını kapattı ya da uzaklaştırdı ve içerideki eleştirmenlerinin çoğunu susturmuş olsa da Navalni, ülkenin kuşatılmış demokrasi yanlısı hareketini somutlaştıran sesli ve etkili bir figür olmaya devam etti. Navalni parmaklıklar ardında bile sosyal medyada varlığını sürdürdü ve Putin'i sert bir şekilde eleştirmeye devam etti. Sürgünde yaşayan ve çalışan ekibi Rusya'daki yolsuzluklarla ilgili ifşaatlar yayınlamayı sürdürdü. Yayıncıya göre, daha önce hiç görülmemiş hapishane yazışmalarını içeren kitap üzerinde de çalışmaya devam etti.
Rusya'da binlerce takipçisi, Rus yetkililer tarafından tutuklanma riskine rağmen cenaze töreni için toplandı. Ayinin düzenlendiği Moskova'nın dış mahallelerindeki kilisenin dışında, kalabalıktaki insanlar "Sevgi korkudan daha güçlüdür" ve "Teşekkürler Aleksey" gibi sloganlar attı. Ölümünden sonra bile Navalni'nin çalışmalarını sürdürmek ve mirasını genişletmek isteyenler tehdit ve saldırılarla karşılaşıyor. Geçen ay, Navalni'nin en iyi organizatörlerinden biri olarak görev yapan Leonid Volkov, Litvanya'nın başkentindeki evinin önünde çekiç ve göz yaşartıcı gazla saldırıya uğradı.
Navalni, aktivizminin kendisini riske attığının farkındaydı ancak çevrimiçi aktivizminin bir kısmını yönlendirmeye yardımcı olan alaycı bir şekilde meydan okumaya devam etti. CBS News'a 2017 yılında verdiği bir röportajda "Bunu çok fazla düşünmemeye çalışıyorum. Ne tür risklerim olduğunu düşünmeye başlarsanız, hiçbir şey yapamazsınız" dedi.
© 2024 The New York Times Company
