Paul Mozur ve Aaron Krolik / The New York Times
İnsansız hava araçları Ukrayna'nın cephe hatlarına düşmeye başladı, hem de hiçbir açıklama yapılmadan. Bir Alman teknoloji firması olan Quantum Systems tarafından tedarik edilen hava araçları aylarca Ukrayna ordusu için sorunsuz bir şekilde çalıştı, ülkenin Rusya'ya karşı savaşında düşman tanklarını ve birliklerini tespit etmek için havada süzüldü. Geçen yılın sonlarında ise makineler görevden döndüklerinde aniden gökyüzünden düşmeye başladılar.
Rusya'nın elektronik saldırıları
Ukrayna Savunma Bakanlığı'ndan düzeltme talep eden sert bir mektup alan Quantum yöneticisi Sven Kruck, "Bu bir gizemdi" dedi. Quantum'un mühendisleri kısa sürede sorunu çözdü: Ruslar insansız hava araçlarını navigasyon için kullandıkları uydulara bağlayan kablosuz sinyalleri bozuyor, bu da makinelerin yollarını kaybetmelerine ve dünyaya düşmelerine neden oluyordu. Quantum bu duruma uyum sağlamak için bir tür ikincil pilot görevi görecek yapay zeka destekli bir yazılım geliştirdi ve dronların bir Xbox kumandasıyla indirilebilmesi için manuel bir seçenek ekledi. Şirket ayrıca Rusya'nın elektronik saldırılarını izlemek için bir servis merkezi kurdu.
Çatışmanın ivmesi değişiyor
Kruck, "Tek yapabildiğimiz operatörlerden bilgi almak, neyin çalışmadığını bulmaya çalışmak, test etmek ve tekrar denemekti" dedi. Ukrayna'da elektromanyetik dalgaların görünmez aleminde bir savaş sürüyor; insansız hava araçları ve birliklerin iletişim bağlantılarını bozmak, hedeflerin yerini tespit etmek ve güdümlü silahları kandırmak için radyo sinyalleri kullanılıyor. Elektronik savaş olarak bilinen bu taktikler Rusya ve Ukrayna arasında bir kedi-fare oyununa dönüşmüş durumda. 21 aydır devam eden çatışmanın ivmesi sessizce değişiyor ve mühendisleri uyum sağlamaya zorluyor.
Washington'daki düşünce kuruluşu Hudson Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Bryan Clark, "Elektronik savaş Ukrayna'daki çatışmaları hava ve arazi kadar etkiledi" dedi ve çatışmadaki her operasyonun artık düşmanın elektromanyetik spektrumdaki hareketlerini hesaba katmak zorunda olduğunu sözlerine ekledi.
Ukrayna'daki savaş, iki büyük ve nispeten gelişmiş ordu arasında elektronik harp yeteneklerini yaygın olarak kullanan ve teknikleri gerçek zamanlı olarak geliştiren ilk çatışma. Bir zamanlar eğitimli uzmanların yetki alanında olan bu teknolojiler artık ön saflardaki piyade birliklerine de yayılmış durumda. Ukraynalı insansız hava aracı pilotları, görünmez saldırıları savuşturmak için yöntemlerine sürekli ince ayar yaptıklarını söylediler. Bazıları bir gün yeni bir radyo frekansının işe yarayabileceğini söyledi. Bir sonraki gün farklı bir anten.
ABD, Avrupa ve Çin için adeta bir laboratuvar
Taktikler o kadar kritik hale geldi ki Ukrayna'nın en üst düzey askeri komutanı General Valery Zaluzhny'nin yakın tarihli bir makalesinde elektronik savaş bölümü yer aldı. Zaluzhny, askeri ilişkilerde bilgi teknolojisinin yaygın kullanımının Rusya ile çatışmada çıkmaza dönüşen durumu kırmanın anahtarı olacağını yazdı. Uzmanlar, bu tekniklerin savaşı ABD, Avrupa ve Çin'in gelecekteki bir çatışmaya yön verebilmek için yakından takip ettiği bir laboratuvara dönüştürdüğünü söyledi.
Genelkurmay Başkanı Orgeneral Charles Q. Brown Jr. bu yıl Kongre'deki bir oturum için hazırladığı konuşmasında elektronik savaş konusunu gündeme getirdi. Bir İngiliz güvenlik düşünce kuruluşu olan Royal United Services Institute'de elektronik savaş uzmanı olan Thomas Withington, NATO ülkelerinin elektronik silah satın alma ve geliştirme programlarını genişlettiğini söyledi. Withington, "Ukrayna'daki savaş NATO'nun elektromanyetik düşüncesi için performans arttırıcı bir ilaç oldu" dedi.
Antenler ve jammerlar
Rus tankları Şubat 2022'de Ukrayna'nın başkenti Kiev'e doğru ilerlerken, Rus ordusu elektronik savaşta dünyanın en iyilerinden biri olma ününün hakkını vermeye başladı. Ukrayna'nın hava savunmasını çökertmek için güçlü sinyal bozucular ve tuzak füzeler kullandı ve Ukrayna'yı Rus uçaklarıyla mücadele etmek için uçaklara muhtaç bıraktı.
Elektronik silahlar ilk bakışta tehlikeli görünmüyor. Bunlar tipik olarak kamyonlara monte edilebilen ya da tarlalara veya binalara kurulabilen uydu çanakları veya antenlerdir. Ancak daha sonra hassas silahları yönlendiren ve telsiz iletişimini sağlayan sensörleri ve iletişim bağlantılarını izlemek, kandırmak ve engellemek için elektromanyetik dalgalar yayarlar. Telsizli askerler, pilotlara bağlanan insansız hava araçları ya da uydulara bağlanan füzeler gibi hemen hemen her iletişim teknolojisi elektromanyetik sinyallere dayanır.
Rusya'nın mobil elektronik silahları
Analistler, Rus ordusunun bu araçları kullanarak elde ettiği ilk başarının ardından tökezlediğini söylüyor. Ancak savaş uzadıkça Rusya, anti-drone silahları ve siperlerin etrafında bir radyo dalgası balonu oluşturan küçük sinyal bozucular gibi daha küçük, mobil elektronik silahlar üreterek yenilikler yaptı. Washington'daki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde teknoloji ve güvenlik üzerine yazılar yazan eski bir ABD'li yetkili olan James A. Lewis, "Ruslar karadaki davranışlarından beklediğimizden daha çevik bir şekilde karşılık verdiler. Bu NATO için endişe verici olmalı" ifadelerini kullandı. Kremlin konuyla ilgili yorum talebine yanıt vermedi.
Sovyet vs. startup
Ukrayna, Rusya'nın elektronik saldırı ve savunma alanındaki yüzyıllık Sovyet bilgi birikimiyle mücadele etmek için Silikon Vadisi ile özdeşleşen bir startup yaklaşımına yöneldi. Amaç, ülkenin teknoloji çalışanlarının elektronik savaş ürünlerini hızla üretmelerine, test etmelerine ve ardından savaş alanına göndermelerine yardımcı olmak. Ukrayna'nın dijital bakanı Mykhailo Fedorov, bu yaz Ukrayna hükümetinin, ülkenin derinliklerindeki şehirleri vurmak için kullanılan uzun menzilli insansız hava araçları olan İran'a ait Shahed drone'larını engellemenin yolları üzerinde çalışmaları için firmalara yönelik bir hackathon düzenlediğini söyledi.
Kiev'in dışındaki test alanlarında drone üreticileri araçlarını elektronik saldırı silahlarıyla karşı karşıya getiriyor. Ağustos ayında Ukrayna'nın merkezindeki bir arazide, eski bir Sovyetler Birliği özel kuvvetler komutanı ve elektronik savaş firması Piranha'nın kurucusu olan 53 yaşındaki Yurii Momot, çatışma için üretilmiş yeni bir anti-drone silahını gösterdi.
"Arayı kapatmak biraz zaman alacak"
Silahların savaştaki performansı oldukça kötü ama Momot'un versiyonu işe yaradı. Silahı ucuz bir keşif dronu olan DJI Mavic'e doğrultarak tetiği çekti. Drone hareketsiz bir şekilde havada asılı kaldı. Navigasyon sistemi silahtan gelen radyo sinyallerinin patlamasıyla çökmüştü. Momot, Sovyet ordusunda görev yaptığı dönemden tanıdığı Rusya'nın elektronik savaş programı için "Rusya'da tüm sistem daha yapılandırılmış durumda. Arayı kapatıyoruz ama bu biraz zaman alacak" diye konuştu.
Kvertus ve Himera gibi diğer Ukraynalı şirketler de Rus sinyal bozucularına karşı koyabilecek küçük sinyal bozucular ya da 100 dolarlık telsizler üretiyor. Ukrayna'nın en büyük elektronik savaş müteahhitlerinden biri olan Infozahyst'te mühendisler kısa süre önce Rus hava savunma sistemlerini izlemek ve tanımlamak için bir proje üzerinde çalıştılar. Şirketin CEO'su Iaroslav Kalinin, Rusya'nın uçaksavar radarlarının değiştirilmesinin tanklar kadar kolay olmadığını söyledi. Ancak yeterli sayıda ortadan kaldırılırsa, savaşta bir dönüm noktası olabilir. Kalinin, "Gökyüzünü kontrol ettiğimizde Rusya zor durumda kalır" dedi.
© 2023 The New York Times Company
