Venezuela'da pazar günü yapılan devlet başkanlığı seçiminin özgür ve adil olmayacağı, hükümetin muhalefet liderlerini hapse atması ya da adaylıktan men etmesi ve yurtdışındaki milyonlarca Venezuelalının oy kullanmasını engellemesi nedeniyle aylardır biliniyordu. Ancak seçim günü geldiğinde, ülkenin demokratik sürecinin ne kadar kusurlu olduğu ve ülkenin otokratik lideri Başkan Nicolás Maduro'nun zafer iddiasının neden bu kadar öfke uyandırdığı daha da belirgin hale geldi.
Seçmene gözdağı
Ülke genelinde vatandaşlar, yerel muhabirler ve The New York Times muhabirleri seçmenlere gözdağı verildiğini gözlemledi. Times muhabirinin gözlemlerine göre sabah erken saatlerde siyah ceketli yaklaşık 15 kişi başkent Caracas'taki bir oy verme merkezine erişimi geçici olarak engelledi. Bir gönüllü oy gözlemcisi yumruklandı. Kalabalık sonunda oy kullanma hakkını talep etmeye başladı ve oy verme işleminin resmi olarak başlamasından bir buçuk saat sonra uzun kuyruk içeriye doğru ilerlemeye başladı. Olay yerinde bulunan eski bir milletvekili María Gabriela Hernández'e göre, doğudaki Maturín kentinde, motosikletli adamlar oy vermek için bekleyen insanların arasından geçerken bir kadına kurşun isabet etti.
Kuzeydeki Cumaná kentindeki bir başka oy verme yerinde ise yaklaşık 50 silahlı polis memuru ve ulusal muhafız, hükümete karşı oy kullanmayı düşünenlere güç gösterisi yapmak amacıyla kask ve çelik yelek giyerek dışarıda uzun bir kuyruk oluşturdu. Yakınlardaki Carúpano kentinde vatandaşlar ve yerel gazeteciler, hükümet güvenlik güçlerinin muhalefetin müttefiki olan bir oy gözlemcisini görevden almaya ve yerine ülkenin seçim otoritesi tarafından yetkilendirilmemiş başka bir gözlemciyi getirmeye çalıştığını söyledi.
Bazı oy yerlerinin değiştirilmesi
Bağımsız bir grup olan Venezuela Seçim Gözlemevi'nin yönetimine yardımcı olan Carlos Medina'ya göre yaklaşık 17 bin Venezüellalı oy kullanma yerlerinin son dakikada değiştirildiğini gördü. Venezuela'nın ikinci büyük şehri Maracaibo'daki pek çok seçmen için de durum böyleydi. 65 yaşındaki Sonia Gómez, oy kullanacağı yeri doğrulamak için cumartesi günü seçim kurulunun internet sitesini kontrol ettiğini söyledi. Ancak pazar günü geldiğinde seçim görevlileri kendisine başka bir yerde kayıtlı olduğunu belirttiler. Gómez, “Biz yaşlıları taşıdılar çünkü o kadar enerjimiz olmadığını biliyorlar ama beni oy kullanmaya götürecek birini arayacağım" dedi.
Cumaná'da beş kişi bir toplum merkezinde yeni, resmi olmayan bir oy verme istasyonu kurulduğunu söyledi. Times için çalışan bir gazeteci oy kullanma alanına girmeye çalışırken hükümet destekçileri tarafından durduruldu.
Diğer oy verme yerlerinin geç saatlere kadar açık tutulması
Bazı yerler, Maduro'nun partisinin üyelerine henüz oylarını kullanmamış seçmenleri toplama şansı vererek, oylamanın planlanan bitiş saatinden sonra da açık kaldı. Medina, “Muhalefet oyları daha spontane, kendi imkanlarıyla geliyor. Öte yandan hükümet yanlısı oyların arkasında onları harekete geçiren bir mekanizma var" dedi. Bu nedenle bazı oy merkezlerinin daha uzun süre açık bırakıldığını söyleyen Medina, "Buna makinelerin oyları iktidar partisi lehine seferber etme işini yapmaya devam etmek için daha fazla zamana sahip olmalarını sağlıyor" diye ekledi.
Oy tutanaklarını vermemek
Venezuela'da iki oy sayımı yapılıyor: Maduro'nun bir müttefiki tarafından yönetilen ülkenin seçim otoritesi tarafından alınan dijital bir çetele ve oy verme yerlerinde her bir oy verme makinesi tarafından basılan kağıt sayımı. Muhalefet, sandıklar kapandıktan sonra her oy verme makinesinden oy sayımının fiziksel bir çıktısını almak için her oy verme merkezinde destekçilerini hazır bulundurabilmek için uzun süre çalıştı.
Bu erişim Venezuela seçim yasası tarafından zorunlu kılınıyor ve kağıt sayımları genellikle sıradan vatandaşların dijital sayımın doğruluğunu tespit etmenin en önemli yolu. Ancak bazı oy verme yerlerindeki yetkililer çıktıları seçim gözlemcilerine vermeyi reddetti. Caracas'taki en büyük oy kullanma merkezlerinden biri olan ve yaklaşık 15 bin kişinin oy kullanmak üzere kayıtlı olduğu Petare'deki Rafael Napoleon Baute okulunda da durum böyleydi.
Maracaibo'da yerel liderler, bölgedeki tüm oy verme merkezlerinin kağıt üzerindeki sayımlarını alamadıklarını söyledi. Colegio Gonzaga adlı bir okulda vatandaşlar dışarıda protesto gösterisi düzenleyerek seçim yetkililerine oy pusulalarını teslim etmeleri çağrısında bulundu. Tüm kağıt sayımları olmadan, ülke iktidar partisi tarafından açıklanan sonucu doğrulamanın bir yolundan yoksun kaldı. Venezuela'nın ana muhalefet ittifakıyla bağlantılı bir grup araştırmacı tarafından Times'a sağlanan kağıt sayımlarından elde edilen kısmi seçim sonuçları, resmi sonucu sorgulayan yeni kanıtlar sağladı. Elde ettikleri rakamlar, ana muhalefetin adayı olan Edmundo González adlı emekli diplomatın Maduro'yu 30 puandan fazla farkla geçtiğini gösteriyor.
Oy sayımının tam olarak yayınlanmaması
Pazartesi gece yarısından kısa bir süre sonra ülkenin seçim otoritesi Maduro'nun oyların yüzde 51.2'sini aldığını, ana muhalefetin adayı Edmundo González'in ise oyların yüzde 44.2'sini aldığını ve sandıkların yüzde 80'inin sayıldığını açıkladı. Ancak hükümet tam oy sayımını açıklamadı ve açıkladığı rakamlar, muhalif anket gözlemcileri tarafından toplanan kısmi sayımlara ve cumhurbaşkanının açık farkla kaybettiğini gösteren diğer verilere dayanan istatistiksel tahminlerle uyuşmuyor gibi görünüyordu. Çarşamba günü itibariyle hükümet hala tam bir oy sayımı yapmadı. Sonuçlar muhalefet, ABD ve bazı solcu Latin Amerika hükümetleri de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki diğer ülkeler tarafından derhal sorgulanmaya başlandı.
Medina, “Otomatik oylama sistemimizin temel güvencelerinden biri hesap verebilirliktir ve hesap verebilirlik, seçim sonuçlarının doğrulanabilmesi için tablo tablo yayınlanmasını gerektirir. Aksi takdirde bir sayıya ya da diğerine inanmak bir inanç eylemi" ifadelerini kullandı. Eğer ülkenin seçim otoritesi her bir oylama makinesinin sonuçlarını açıklamazsa, “dolaylı olarak rakamları destekleyemeyeceğini söylemiş olur” diye ekledi.
© 2024 The New York Times Company