Kim Barker, Anton Troianovski, Andrew E. Kramer, Constant Méheut, Alina Lobzina, Eric Schmitt, Sanjana Varghese / New York Times
Geçtiğimiz hafta Ukrayna Rusya'nın işgal ettiği bölgelere karşı gizlilik içinde planlanan ve yürütülen cesur bir askeri saldırı başlattı. Operasyon, ABD de dahil olmak üzere Ukrayna'nın en yakın müttefiklerini bile şaşırttı. Ayrıca Batılı askeri teçhizatın Rus topraklarında kullanımına yönelik sınırları zorladı.
Analistler ve Rus yetkililer, geçen yılki başarısız karşı saldırıdan bu yana çoğunlukla savunmada olan Ukrayna'nın 25 millik cephe hattı boyunca Rusya'nın 7 mil içine girdiğini ve onlarca Rus askerini esir aldığını söylüyor. Rusya'nın Kursk bölge valisi yaptığı açıklamada Ukrayna'nın burada 28 kasaba ve köyü kontrol ettiğini söyledi. Rus yetkililer, 132.000'den fazla insanın yakın bölgelerden tahliye edildiğini söyledi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy "Rusya savaş getirdi ve şimdi evine dönüyor" dedi.
Ukrayna'nın büyük kumarı
Özellikle Rusya Ukrayna'daki cephe hattının büyük bölümüne hakim olduğu ve doğuda önemli ilerlemeler kaydettiği için bu taarruz büyük bir kumar. Ukrayna birlikleri bölgeyi ellerinde tutabilirlerse Rus birliklerinin kapasitesini zorlayabilir, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için büyük bir utanç kaynağı olabilir ve herhangi bir barış görüşmesi için pazarlık kozu elde edebilirler. Ancak Rusya Ukrayna birliklerini Kursk'tan çıkarmayı başarır ve aynı anda Ukrayna'nın doğusunda ilerlemeye devam ederse, Ukraynalı askeri liderler Ruslara daha fazla toprak kazanmaları için bir fırsat vermekle suçlanabilirler. Ukraynalı yetkililer görevle ilgili ağızlarını sıkı tutarken, günlerini savaşı takip ederek geçiren askeri analistler de şaşırdıklarını söyledi. Savaş görüntülerini analiz eden Finlandiya merkezli Black Bird Group'tan analist Pasi Paroinen "Bu başarı modern bir operasyonun nasıl aşırı güvenlik önlemi ve aldatma gerektirdiğinin bir örneğiydi" dedi.
Sessiz bir hazırlık
Olacakların ipuçları vardı. Bağımsız analistler tarafından derlenen savaş alanı haritaları, uzun süredir doğuda savaşan tugaylardan askerlerin gizlice Kursk sınırının hemen karşısındaki Ukrayna'nın Sumi bölgesine geçtiğini gösteriyor. Birkaç Rus bunu fark etti. Rusya parlamentosunun önde gelen üyelerinden ve eski bir üst düzey ordu subayı olan Andrei Gurulyov, saldırıdan yaklaşık bir ay önce Rus askeri yönetimine güçlerin tespit edildiğini ve istihbaratın bir saldırı hazırlığına işaret ettiğini belirten bir rapor sunulduğunu söyledi. Gurulyov ulusal televizyonda yaptığı açıklamada “Ancak en tepeden paniğe kapılmama ve yukarıdakilerin daha iyi bildiği emri geldi” diye yakındı.
Bir tugayın komutan yardımcısı olan ve askeri protokole uygun olarak sadece adının ve rütbesinin verilmesini isteyen Yarbay Artem, Ukrayna'nın eğitim ve yeni teçhizat alma bahanesiyle tugayların bir kısmını Sumi bölgesine kaydırdığını söyledi. Ukraynalılar göz önünde saklandılar. Askeri protokole uygun olarak kendisini “Tykhyi” olarak tanıtan bir subay, subaylara kasaba ve şehirlere girerken dikkat çekmemeleri için askeri üniforma giymekten kaçınmalarının söylendiğini belirtti.
Bazı bölge sakinleri yığınağı fark etti. Sınırdan yaklaşık 5 mil uzaklıktaki Yunakivka bölgesinin başkanı Elena Sima, “Belki sınırı güçlendiriyorlardı, belki de bir şey inşa ediyorlardı? Herkes tahmin yürütüyordu" dedi. Hotin'de ağır, paletli araçların gürültüsü 44 yaşındaki anaokulu öğretmeni Natalya Vyalina'yı birkaç gece üst üste uyandırdı. Ancak köyde kimsenin bir şey söylemediğini söyledi. Ordu içinde bile pek çok kişi bilgisiz kaldı. Ukraynacada “sessiz" anlamına gelen Tykhyi, bazı birliklere görevlerinin ancak son anda söylendiğini belirtti. Artem, 3 Ağustos'ta tugay komutanının üst düzey subayları bir orman yolunun kenarındaki toplantıya çağırarak görevin hedeflerini açıkladığını söyledi: Doğu Donbas bölgesinde savaşan askerlere yardım etmek için Rus birliklerini başka yöne çekmek, Rus topçularını Sumi'nin menzilinden çıkarmak, istihbarat ve planlama hatalarını göstererek Rusların moralini bozmak.
'Önümüzde zorlu görevler var'
Ukrayna ordusu, Moskova'nın 2022'deki geniş çaplı işgalinin başlangıcından bu yana Rusya'ya ciddi bir saldırı denememişti. Komandolar biri Mayıs 2023'te, diğeri de bu mart ayında olmak üzere sınırı hızlı bir şekilde geçmişti. Bu saldırılar Ukrayna ile bağlantılı iki karanlık paramiliter grup tarafından üstlenildi. Rusya'nın savunma haritasını çıkaran Amerikalı analist Brady Africk, Kursk bölgesinin çatışmalardan uzakta, Ukrayna'nın doğu ve güneyindeki 600 millik cephe boyunca başka yerlere göre daha kolay bir hedef oluşturduğunu söyledi. Africk, “Rusya'nın Kursk'taki tahkimatı, Rus güçlerinin güneyde olduğu gibi zorlu savunmalar inşa ettiği diğer bölgelere göre daha az yoğun” dedi.
Rus yetkililer 6 Ağustos günü öğleden hemen önce Ukrayna'nın 22. Mekanize Tugayı'ndan yaklaşık 300 asker, 20'den fazla zırhlı savaş aracı ve 11 tankın ülkeye girdiğini iddia etti. Ancak bu ilk haberler omuz silkme ile karşılandı. Dezenformasyon ve propaganda bu savaşta başka bir tür cephe haline geldi ve kimse böyle bir saldırının taktiksel bir anlamı olduğunu düşünmedi. Yüzlerce Ukraynalı güç daha ilerleyerek sınır kontrol noktalarını aştı ve iki savunma hattını zorladı. Daha az mayın ve daha az anti askeri engelle, Ukrayna mekanize tugayları hızla ilerledi.
Ukraynalı piyade askeri Oleksandr, Ukraynalılar ilerledikçe çok sayıda Rus askerinin kaçtığını söyledi. Bir kontrol noktasında sekiz Rus askerinin teslim olduğunu da sözlerine ekledi. Oleksandr Hepimizin yüreğinde sevinç var. Ancak önümüzde hala zorlu mücadeleler olduğunun da farkındayız" dedi. Bazı Ukraynalı askerler hareketlerini kamuoyuna duyurmaktan kendilerini alıkoyamadılar. Yayınladıkları videolar ve selfie'lerle Rusya'ya karşı nasıl savaştıklarını övünerek anlatıyorlar. Washington merkezli Institute for the Study of War'da analist olan George Barros, “Ukrayna'nın Kursk harekâtı fiilen fayda sağlıyor” diyor.
Gelişigüzel bir tahliye
Sınıra yakın Ruslar için saldırı yüksek sesli patlamalarla geldi. Ivan adlı 34 yaşındaki bir Sudzha sakini bölge sakinlerini tahliye etmeye çalıştığını söyledi. Günün ilerleyen saatlerinde ise hastanede olduğunu yazdı. Yaklaşık 6,000 kişinin yaşadığı Sudzha'dan ayrılırken arabasına bombardıman isabet etmişti. Ivan, “Hepimiz terk edildik. İnsanlar ellerinden geldiğince yardım ediyorlar. Hükümetin umurunda değil" dedi. Kursk valisi 100'den fazla sivilin yaralandığını ve bir düzine sivilin öldüğünü söyledi, ancak rakamlar bağımsız olarak doğrulanamadı.
Times, 6 Ağustos'tan bu yana çekilen ve Sudzha ile komşu köy Goncharovka'da evler, bir apartman, bir benzin istasyonu ve bir sanat okulunun destek binaları da dahil olmak üzere en az iki düzine yapının hasar gördüğünü ya da yıkıldığını gösteren birkaç uydu görüntüsünü inceledi. Şehirde bağımsız bir siyasi aktivist olan 38 yaşındaki Yan S. Furtsev verdiği bir röportajda, saldırı genişledikçe Kursk şehrinin çatışmalardan kaçan insanlarla dolduğunu söyledi. Furtsev, savaş hakkında pek çok farklı görüş olduğunu söyledi ve “Ancak insanların ne düşündüğüne gelince, herkes bunun bir trajedi olduğuna inanıyor" dedi.
© 2024 The New York Times Company
