David Streitfeld / New York Times
Yeni bir teknolojinin geliştirilmesinde yanıltıcı reklamların yaygın olduğu öyle bir an gelir ki bu, sağduyu sanılır. Avukatlar, muhasebeciler ve denetleyiciler hiçbir yerde bulunmuyor ve yatırımcılar girişimcilerin paralarını alması konusunda ısrar ediyor. Dünya değişimin eşiğinde titriyor. Web siteleri için bu an 1999'du. Yapay zeka için ise dokuz aydan biraz daha uzun bir süre önceydi. Kripto para birimi için ise 2017 yılıydı.
Altı yıl önce Sam Bankman-Fried alternatif para birimleri hakkında çok az şey biliyordu. Ancak milyonlarca kripto ticaretinden küçük bir parçayı ele geçirmenin büyük fırsatlar yarattığına doğru bir şekilde bahse girdi. Göz açıp kapayıncaya kadar serveti 23 milyar dolara ulaştı ve takdir edildi. Çünkü, yalnızca Mark Zuckerberg bu kadar genç bir yaşta böyle bir zenginliğe sahip olmuştu.
Mahkeme dolandırıcılık ve komplodan suçlu buldu
Facebook’un kurucu ortağını eleştirenler var ama Zuckerberg, Bankman-Fried'ın yanındaki Thomas Edison'a benziyor. Manhattan federal mahkemesindeki hızlı bir duruşmanın ardından, şu anda 31 yaşında olan bir zamanların kripto kralı, geçen perşembe günü, şirketleri FTX ve Alameda Research'ün dahil olduğu yedi dolandırıcılık ve komplo suçundan mahkûm edildi.
Bankman-Fried bir zamanlar yıldızlarla ve önemli isimlerle parti yapıp, yağmalanan fonlardan politikacılara ve kendisine servet dağıtırken, bir sonraki Warren Buffett olarak alkışlanıyordu. Kendisi, arkadaşlarını işe alıp onları bir süreliğine zengin etti. Onunla ilgili en basit haberler bile gündemde kalmasını kolaylaştırdı. Bir süreliğine, Sam Bankman-Fried hariç herkes Sam Bankman-Fried'ı sevdi.
Bankman-Fried’ın “Ben yetişkin hayatımın büyük bir bölümünde de üzgündüm" dediği bu kederli ifade, geçen kış tutuklanması planlarını suya düşürmeden önce kendisinin kongreye vermeyi umduğu ifadenin sonunda yer alıyor. Aslında kendisi, bir şeyin peşindeydi.
Ayrıca kendisi, parladığı dönemdeki fotoğraflarında her zaman garip, utanmış görünüyordu ve sanki ünlü model Gisele Bündchen'in kolu ona dolanmışken bile video oyunu oynamayı tercih ediyormuş gibi duruyordu. Herkes onun sıra dışı bir dahi, geleceği yaratacak bir girişimci olduğunu ısrarla söylüyordu. Belki de o, daha iyi bir seçenek biliyordu.
Çekirdek kadronun da başı belada
Gazetecilerin ve şimdi de savcıların açıkça belirttiği gibi, FTX ve Alameda gerekli becerilere, tecrübeye veya sabra sahip olmayan bir grup talihsiz genç tarafından yönetiliyordu. Gerçekte ahlaki bir pusulaya sahip olanlar ve bir şeylerin ters gittiğini hisseden kişiler kısa süre sonra geri çekildiler ve çekirdek kadronun başı belaya sürüklendi ya da belki de battı.
Bankman-Fried'ın meslektaşı ve bir ara kız arkadaşı olan Caroline Ellison duruşma sırasında şu ifadeyi verdi: Alameda'da çalışmaya başladığımda, bana borç verenlerimize sahte bilanço göndereceğimi veya müşteri parasını alacağımı söyleseydin sana inanmazdım, ama zamanla bu daha rahat olmaya başladığım bir şey haline geldi.
Ellison, Alameda'da çalışmaya başladığında blockchain adı verilen yeni bir teknoloji her şeyi bir şekilde dönüştürecekti. Silikon Vadisi, Bankman-Fried gibi erken davranan ve akıllı görünenleri arayarak kriptoya trilyonlarca dolar akıttı.
Geleceğin trilyoneri olacağı düşünülüyordu
Apple, Airbnb, Instagram ve WhatsApp'a fon sağlayan önde gelen bir girişim şirketi olan Sequoia Capital, kripto paranın parlak ve yeni olduğu çılgın telaş sırasında Bankman-Fried'a parasını alması için neredeyse yalvardı. FTX kurucusu Sam Bankman-Fried bunu yaptı. Sequoia daha sonra, fanlarının SBF takma adını verdiği Bankman-Fried’a hayranlık duyan ve uzun süredir Silikon Vadisi'nde yazarlık yapan Adam Fisher’a onun için çok uzun bir kutlama hazırlattı. Fisher, "S.B.F. ile yaptığım röportajın ardından ikna oldum: Gelecekteki bir trilyonerle konuşuyordum. FTX rekabet açısından avantajlı mı? Etik bir davranış" diye yazdı.
Röportajın yayınlanmasından iki aydan kısa bir süre sonra FTX çöktü. Sequoia, hikâyenin başına bunun beklenmeyen olaylardan kaynaklandığını belirten bir not koydu. Daha sonra hikâyeyi kaldırdı ve borsaya yaptığı 214 milyon dolarlık yatırımı sildi. Sequoia ve Fisher bu konuda yorum yapmayı reddetti.
Silikon Vadisi'nin başlıca efsanesi, teknoloji şirketlerinin dünyayı kurtarmak için burada oldukları. Eğer bu süreçte muazzam bir zenginliğe ulaşırlarsa, bu onların fikirlerinin ne kadar harika olduğunu kanıtlar. Elizabeth Holmes ve onun kan testi şirketi Theranos'un çekiciliği de buna benzer. Holmes genç, kadınsı ve çekiciydi; dergi kapaklarında çok hoş görünüyordu. Ancak onu gerçekten şöhrete ve servete iten fikir, onun bir tür yüksek teknoloji ürünü Florence Nightingale olmasıydı; bütün gece insanların sağlığını iyileştirecek tıbbi teknolojiyi geliştirmek için çalışıyordu. Lakin gerçek şu ki teknolojisi işe yaramadı ve güvenilmez sonuçlar vererek müşterileri riske attı.
FTX, insanların kripto para birimleriyle bahis oynamasına izin verdi. Aslında burası kelimenin tam anlamıyla bir kumarhaneydi. En sempatik gazetecinin bile bir kumarhaneyi insanlığın kurtarıcısı olarak tasvir etmesi zor gözüküyor, bu nedenle hikayelerin odak noktası her zaman Bankman-Fried'ın kendisi oldu.
Felsefi bir doktrin takip ediyor
Bu noktada Bankman-Fried her şeyin ihtimalini hesapladı; Amerika Birleşik Devletleri başkanı olma şansının yüzde 5 olduğunu düşünüyordu. Böylece etkili özgecilik olarak bilinen bir felsefeye göre, bir servet kazanıp sonra hepsini başkalarına vererek insanlığa yardım edeceğini düşündü. Ayrıntılar önemli değildi. Bir Forbes yazısının 2021'de ifade ettiği gibi: "O kendini mümkün olduğu kadar çok para kazanmaya adayan bir paralı asker (bunu nasıl yaptığı önemli değil) ve böylece parayı başkalarına verebilir (kime ya da ne zaman olduğu bilinmiyor).
Duruşma sırasında Bankman-Fried'ın özel uçak yolculuğuna 15 milyon dolar harcadığı ortaya çıktı. FTX’li arkadaşlarından bazılarıyla birlikte 35 milyon dolarlık bir çatı katında yaşadığı gerçeğini gizlemek için hiçbir zaman fazla bir şey yapmadı. Bu gençlerin gerçekten etkili özgecilik doktrinini takip etmeleri için lüks bir hayat yaşamak yerine sahilde uyumaları mı gerektiği sorusunu kendilerine hiç sormamış gibi görünüyorlar.
Bankman-Fried kendi pusulasını bulamadı
Bankman-Fried, o parlak Sequoia profilinde şunları söyledi: “Kitaplara karşı çok şüpheciyim. Hiçbir kitabın okumaya değer olmadığını söylemek istemiyorum ama aslında buna oldukça yakın bir şeye inanıyorum." Kendisi ayrıca filmleri de sevmiyordu.
Onun hüzünlü hikayesini, kendisi ve çevresindeki pek çok kişinin matematik kampında daha az, ingilizce dersinde daha fazla zaman geçirselerdi hepsinin daha iyi durumda olacağını düşünmeden okumak imkansız. Bazen kitaplarda karakterler kendi ahlaki pusulalarını bulurlar; en iyi kitaplarda okuyucu da öyle yapar.
Bankman-Fried hakkında okudukça, bir zamanlar lise öğrencilerinin vazgeçilmezi olan tarihi film A Man for All Seasons aklıma gelmeye devam etti. Film, doğruyu yanlıştan ayırabilen bir adam ve ayıramayan bir diğer adamla ilgiliydi. Richard Rich karakteri biraz Bankman-Fried'a benziyor: büyük hırsları olan ve hiçbir vicdan azabı olmayan genç bir adam. Richard Rich mahkemede bir yer için Thomas More'a yalvardı. Buna karşılık More, Rich'e iyi bir öğretmen olacağını söyledi. İyi bir öğretmen olup olmadığımı kim bilebilirdi? Rich küçümseyerek sordu. More, "Sen, öğrencilerin, arkadaşların. Kötü bir kitle sayılmaz" dedi.
Hikâyenin devamında ise Rich sessiz hayatı reddeder, More'a ihanet eder ve Galler'de bir görevle ödüllendirilir. Böylelikle, izleyicilere ruhunu kaybettiğini anlamaları sağlanır. Bankman-Fried sakin yaşamı reddetti, neredeyse tanıdığı herkese ihanet etti ve sonunda ne zenginliğe ne de Galler'e kavuştu.
© 2023 The New York Times Company
