Sarah Klein / New York Times
Soru: İki yıl önce zor bir dönemden geçtim ve o zamandan beri saçlarımda çok daha fazla beyaz çıktı. Bu stresin bir sonucu olabilir mi?
Stresin saçların beyazlamasına katkıda bulunduğunu varsaymak doğaldır. Göreve geldiklerinde kır olan saçları görevden ayrılında beyaza dönen başkanlara bakın. Ancak araştırmayı derinlemesine incelerseniz, konuyla ilgili çok az çalışma olduğunu göreceksiniz. Bazıları erken beyazlama ile stres arasında ilişki bulmuş olsa da, hiçbir araştırma bu bağlantıyı kanıtlayamamıştır. Kuzey California’daki Kaiser Permanente Vallejo Tıp Merkezi'nde dermatolog olan Dr. Paradi Mirmirani, “Hala bilmediğimiz çok şey var” dedi.
Stres ve beyaz saç bilimi
Geçmiş çalışmalarda, araştırmacılar katılımcılardan saç renkleri ve stres düzeyleri hakkında anket doldurmalarını istedi. Daha sonra bilim insanları bu ikisi arasında bir bağlantı kurup kuramadıklarına baktılar. Örneğin 2016 yılında yayınlanan bir çalışmada, bilim insanları 1.100'den fazla genç Türk yetişkinle anket yapmış ve saçlarının erken beyazladığını bildiren 315 kişinin stres seviyelerinin, bildirmeyenlere göre daha yüksek olduğunu tespit etmişlerdi. (Saçı erken beyazlayanların ayrıca alkol kullanımı ve kronik hastalık geçmişleri vardı ve genç yaşta saçı beyazlayan ebeveynlere sahiptiler). Ancak 2020'de fareler üzerinde yapılan bir araştırma işi bir adım ilerliye taşıdı. Araştırmacılar fareleri, “savaş ya da kaç” tepkisini tetikleyen acı biber benzeri bir kimyasal enjekte etmek de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde strese soktu. Bu, stres hormonu norepinefrin salgılamalarına neden oldu ve bu da fare kürküne pigment eklemekle ilgili kök hücrelerin saç köklerini tüketti. Saçlar daha sonra kırlaştı. Harvard Üniversitesi'nde kök hücre ve rejeneratif biyoloji profesörü ve bu araştırmanın yazarlarından biri olan Ya-Chieh Hsu, araştırmacıların yüksek seviyedeki norepinefrinin insan kök hücreleri üzerindeki benzer etkilerini bir laboratuvarda da gösterdiğini ve stres hormonunun insanlarda grileşme ile bağlantılı olduğu fikrini desteklediğini söyledi.
Hsu, bu konudaki çalışmaların insanlar üzerinde gerçekleştirilmesinin zor olduğunu, çünkü araştırmacıların hayvanlarda veya hücrelerde olduğu gibi insanlarda yapay olarak yüksek stres tepkilerini etik olarak indükleyemediklerini söyledi. 2021'de yayınlanan küçük bir grup insan çalışması yine de anlatıyı ilerletti: Araştırmacılar, saçları biraz beyazlamış 14 gönüllüden saç teli örneği aldı. Saç tellerinden bazıları tamamen griydi, bazıları kısmen griydi ve bazıları hiç grileşmemişti. Bilim insanları daha sonra saçların yüksek çözünürlüklü dijital görüntülerini oluşturdular ve saçın ne kadar hızlı uzadığına dair tahminleri kullanarak her bir saç telinin ne zaman grileştiğini hesapladılar. Ayrıca katılımcılardan geçtiğimiz yıl yaşadıkları stresli deneyimleri bir zaman çizelgesinde işaretlemelerini ve en az üzücü olandan en çok üzücü olana doğru sıralamalarını istediler. Araştırmacılar, bir saç telinin griye döndüğü zamanın sıklıkla o gönüllünün bir önceki yıldaki en stresli anına karşılık geldiğini buldular.
Columbia Üniversitesi'nde davranışsal tıp profesörü ve çalışmanın yazarlarından biri olan Martin Picard, ilk kez bir çalışmanın belirli stresli olayları saçların beyazlamaya başladığı anla ilişkilendirdiğini söyledi. Chicago Üniversitesi'nde dermatoloji doçenti olan Dr. Victoria Barbosa ise “Stresin bazı insanlar için gerçekten de bir rol oynadığına dair ilk gerçek kanıtımızı sunduk” dedi. Mirmirani, bu tür ön araştırmaların saç beyazlamasına neden olan stresle ilgili değişiklikleri belirlemeye devam etmesi halinde, bir gün saçları yeniden renklendirebilecek tedavilere yol açabileceğini söyledi. Ancak Barbosa, bağlantıları doğrulamak için hala daha fazla ve daha büyük insan çalışmalarına ihtiyacımız olduğunu söyledi.
Rochester, Minnesota'daki Mayo Clinic'te bir dermatolog olan Dr. Sindhuja Sominidi Damodaran, gelecekteki araştırmaların stresin neden bazı insanlarda saç beyazlamasıyla bağlantılı olduğunu ancak diğerlerinde olmadığını açıklamaya da yardımcı olabileceğini söyledi. Ayrıca stresi azaltmanın erken beyazlamayı yavaşlatıp yavaşlatmayacağını ya da tersine çevirip çevirmeyeceğini bilmek için henüz çok erken.
Saç beyazlamasının nedenleri
Barbosa, çoğu insan için saç beyazlamasının ana nedeninin genetik olduğunu söyledi. Genç yaşta saçları beyazlayan bir ebeveyniniz varsa, sizin de beyazlama olasılığınız yüksektir. Barbosa, bazı tıbbi durumların saçın erken pigment kaybetmesine neden olabileceğini söyledi. Bunlar arasında cilt lekelerinin rengini kaybetmesine neden olan vitiligo ve bir tür saç dökülmesi olan alopesi areata sayılabilir. Damodaran, aşırı veya az aktif tiroid ve kemoterapi tedavilerinin de erken beyazlamaya katkıda bulunabileceğini söyledi. Demir, kalsiyum, B12 ve D vitaminlerindeki eksikliklerin de erken saç beyazlamasıyla ilişkili olduğunu belirten Damodaran, obezite ve sigara kullanımının da saç beyazlamasıyla ilişkili olduğunu söyledi. Barbosa, grileşmeyi yaşlanmanın doğal bir parçası olarak kabul etme konusunda hastalarıyla konuşmak için bir fırsat olarak kullanmayı sevdiğini söyledi. Bunun özellikle kadınlar için özgürleştirici olabileceğini, çünkü grileşmenin erkekler için her zaman sosyal olarak daha kabul edilebilir olduğunu söyledi.
© 2024 The New York Times Company
