Natalie Kitroeff, Paulina Villegas / New York Times
Yol kenarına atılmış cesetler. Lüks mahallelerde silahlı çatışmalar. Otoyolda ateşe verilen traktör römorkları. Güpegündüz silahlı adamlar tarafından arabalarından indirilen insanlar. İki grup milyarlarca dolarlık narko imparatorluğunu kontrol etmek için kanlı bir mücadele veriyor. Dünyanın en güçlü suç örgütlerinden biri olan Sinaloa karteli içindeki savaş işte böyle görünüyor. Meksika'nın kuzeybatısındaki Sinaloa eyaletinde son birkaç yıl nispeten huzurlu geçmişti; tek ve uyumlu bir suç örgütünün hakimiyeti bölge savaşlarını asgari düzeyde tutuyordu ve resmi cinayet oranları ABD'nin birçok büyük şehrinden daha düşüktü.
Ardından temmuz ayı sonlarında akıl almaz bir ihanet yaşandı: ABD'li yetkililere göre kartelin vaftiz babası Ismael “El Mayo” Zambada García eski müttefikinin oğlu tarafından kandırıldı, kaçırıldı, ABD'ye uçmaya zorlandı ve Amerikan ajanları tarafından tutuklandı. Zambada, avukatı tarafından yayınlanan bir mektupta ihaneti anlatırken, uyuşturucu baronunun tutuklandığı gün, sözde dostane bir toplantıya çekildiğini ve ardından El Chapo olarak bilinen kartel kurucularından Joaquín Guzmán Loera'nın oğullarından biri tarafından “pusuya düşürüldüğünü” ve “kaçırıldığını” söyledi.
İlk ihanet değil
Bu, ailelerinin birbirlerine attıkları ilk kazık değildi. El Chapo'nun yakalanıp ABD federal mahkemesinde yargılanmasından bu yana iki taraf arasında gerginlik sürüyor. 2019'da El Mayo'nun oğullarından biri uyuşturucu baronuna karşı, onun ömür boyu hapis cezasına çarptırılmasına yardımcı olan ağır bir ifade vermişti. El Mayo'nun kaçırılıp tutuklanmasından sonra yaklaşık bir ay boyunca Sinaloa eyaleti diken üstündeydi ve kartel varislerinin bir çözüme ulaşıp ulaşamayacağını görmek için bekledi. Eylül ayı başlarında bir cevap geldi: Cinayetlerin patlak vermesi, topyekûn bir iç savaşın başladığının işaretiydi. Sinaloa Valisi Rubén Rocha Moya bir röportajında “Bizi bunaltan bu uzun şiddet döneminin hala sonuna gelmedik” dedi ve ekledi: “Hükümet hiç de güçsüz değil, aksine şiddetle yüzleşmek için giderek daha iyi bir konuma geliyoruz.”
Halk sokağa çıkamıyor
Ancak Sinaloa halkı kimsenin vahşet üzerinde kontrol sahibi olduğuna güvenmiyor gibi görünüyor. Bölge sakinleri artık kendi koydukları sokağa çıkma yasağına uyuyor ve hava karardıktan sonra evlerine sığınıyor. Ebeveynler çocuklarını okula göndermeyi reddediyor, çünkü ateş altında kalabileceklerinden korkuyorlar. Eyalet başsavcılığından bir sözcüye göre, silahlı adamlar pazartesi günü iki belediye başkanını araçlarından zorla indirdi ve arabalarını çaldı. Birçok çalışanın işe gelmeyi bırakması ve işletmelerin çalışma saatlerini azaltması ya da faaliyetlerini tamamen askıya alması nedeniyle yerel ekonomi felç oldu. İş dünyası liderleri, başkent Culiacán'ın şimdiden yüz milyonlarca dolar zarara uğradığını söylüyor.
Sadece bir ay içinde 140'tan fazla kişinin öldürülmesiyle yetkililer şiddetin kısa süre içinde ülke geneline yayılmasından ve Meksika'nın yeni Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum için risklerin artmasından korkuyor. Mexico City merkezli bir güvenlik analisti olan Eduardo Guerrero, “Şu anda kritik bir andayız. Sinaloa'da olanları kısa sürede durdurmazlarsa, yönetilemez hale gelecek" dedi.
Kartel ve polisler arasında gizli anlaşma endişesi
Federal hükümet sokaklarda devriye gezmesi için 1.100 asker gönderdi ve ordu Culiacán'ın belediye polis gücünün silahlarına el koydu; uzmanlar bu hareketin kartel ile yerel memurlar arasındaki gizli anlaşmadan duyulan endişeyi yansıttığını söylüyor. Geçtiğimiz cuma günü Sinaloa polisi başkentteki bir taco dükkanının önünde sprey boyayla “Culiacán'a Hoş Geldiniz” yazılmış beyaz bir minibüs buldu. Bir polis memuru, havayı dolduran ceset kokusuna bakılırsa, içinde günler önce öldürülmüş olması gereken en az beş kişinin cesedinin bulunduğunu söyledi. Şiddetin yavaşlayıp yavaşlamadığı sorulduğunda polis memuru sert bir şekilde iç çekerek "Asla. Daha yeni başladı" dedi.
Culiacán'ın yaklaşık bir saat güneyindeki Elota'da 70 yaşındaki Rosario Salazar, silahlı adamlardan oluşan karavanlar kasabadan geçmeye başlar başlamaz saklanmaya başlamış. Ağır kamyonların sesini duyunca kocasıyla birlikte küçük kül bloklu evlerine koşuyor, ışıkları söndürüyor ve bazen günlerce kendilerini eve kilitliyorlardı. Salazar "Pencereden dışarı bakmaya bile cesaret edemezdik" dedi. Gıda dağıtıcıları kasabaya gelmeyi bıraktı. Kasaba sakinleri akşam 8'de ışıklarını kapattı. Salazar dükkanını kapattı ve yiyecekleri karneye bağlamaya başladı. Salazar "Her zaman fakirdik, bu yüzden nasıl uyum sağlayacağımızı ve çok az şeyle nasıl yaşayacağımızı biliyoruz. Ama korkuyla başa çıkmak daha zor" dedi.
Önceki olaylardan daha yoğun
Şiddet patlamaları daha önce de Sinaloa'yı sarstı, ancak bölge sakinleri mevcut dalganın daha önce yaşadıkları her şeyden daha yoğun olduğunu söylüyor. Meksika güvenlik güçleri 2019 yılında El Chapo'nun oğullarından Ovidio Guzmán López'i Culiacán'da kısa süreliğine tutuklamış ve kartelin silahlı adamlarının şehri kuşatmasının ardından serbest bırakmak zorunda kalmıştı. Guzmán López geçen yıl yeniden yakalandığında, yandaşları yine sokaklarda kargaşaya neden oldu, havaalanını ve hükümet binalarını kapatmaya zorladı. Ancak bu olaylar birkaç gün içinde sona erdi. Güney Sinaloa'da birçok bölge sakini çatışmaların başlamasının üzerinden bir ay geçmesine rağmen evlerinde mahsur kalmış durumda. Elota'da çiftçilik yapan Luis Sapiens “Bu çocukları nasıl besleyeceğim?” diyor. 37 yaşındaki Sapiens normalde haftanın yedi günü bir serada çalışarak karısına ve 5 ve 7 yaşlarındaki iki kızına bakıyormuş. Şimdi sadece birkaç günde bir, patronu yeterince güvenli olduğunu söylediğinde gidiyor. Yerel yönetim birkaç hafta önce Sapiens'in mahallesine yiyecek dağıtmış, ancak bunun dışında mahalle sakinleri kendi başlarının çaresine bakıyor. Sapiens'in eşi Esmeralda, okulun hala kapalı olduğunu, çünkü öğretmenlerin şehre gelmeye korktuklarını söyledi. İki kızı çizgi film izlerken “Derslerinden geri kalıyorlar ve bu konuda yapabileceğim hiçbir şey yok" dedi.
© 2024 The New York Times Company
